مدیریت روحی و روانی ورزشکاران المپیک

کمی بیشتر از سی سال است که با دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری در چند جای دنیا سر و کار داشته و دارم و با دغدغه های آنان برای جمع کردن یک پژوهش (مدال) برای کسب مدرک بالاتر (تز و تز دکتری) کاملا آشنا هستم.   

بیشترین علاقه من هم بخصوص در سال های اخیر بعد از تحقیق و طراحی فنی و مهندسی سازه ها، مقاوم سازی آنها در برابر زلزله، انطباق شرایط و رفتار های انسانی با مفاهیم و فرمولاسیون های ریاضی و مهندسی است. شاید این علاقه بعد از سالها تحقیق درباره علل آسیب پذیری سازه ها در برابر حوادث مثل زلزله و آتش سوزی و انفجار و ... در من ایجاد شد که اگر ما علل را درست بشناسیم  راه کارهای مقابله را هم خیلی خوب می توانیم طراحی کنیم. در بررسی آسیب پذیری ها هم میان سازه ها و انسانها حقیقتا تطابق مفهوم داری بین آنها از دیدگاه مهندسی وجود دارد که جای بحث آن در مقاله ای دیگر ان شا الله. 

در همین میان هم بارها و بارها شرایط فنی را با شرایط و رفتارهای انسانی (ناملایمتی ها) در مقابل محزک ها در سازه ها (باد، زلزله، آتش، ...) یکی و یا بسیار  نزدیک دیده ام !  اگر اتصال یک سازه که از فرمولی تبعیت می کند در برابر عاملی مثل زلزله آسیب پذیر میشود، اگر زلزله را درست در طراحی لحاظ کنیم، اتصال خوب عمل کرده و سازه بدون تخریب باقی خواهد ماند، یعنی سازه در برابر زلزله هولناک برنده خواهد شد ! بنظرم از همین مفهوم باید در ورزش هم استفاده کنیم. 

حال با توجه به این مقدمه کوتاه، انسانها برای رسیدن به جایی برای پریدن به پله های بالاتر بدون شک مسیری را طی می کنند حتی بس سخت و دشوار ولی وقتی آنجا رسیدند به معنی آن است که شرایط کسب آن پله را داشته اند (در ورزش حداقل اینطور است) باید این مطلب به آنها دایم گوشزد شود، بله شما با تلاشهای قبلی خود در حال حاضر برای نوشتن تز دکتری خود دارای تمام شرایط لازم بوده ای که اینجا هستی پس می توانی به اتمام برسانی اگر نکنی تنبلی خودت است نه ضعف علمی تو. 

در المپیک اخیر هم باید قبل از سفر منتخبان به آنها گفته می شد که شما آنچه مقرارات دنیا گفته بود را پشت سر گذاشتید و بر اساس قوانین جهانی اینجا هستی و نه با پارتی بازی  مثل هر نفر دیگر که در توکیو خواهد بود، پس شروع اینجاست، گذشته محملی در حال حاضر برای تو ندارد، آفرین که اینجایی. 

به مربیان هم باید یاد داد و گفت، از اینجا به بعد او از شما تمرین و استراتژی نمی خواهد فقط می خواهد کنارش باشی و قلب او را قدرت ببخشی، به او بگویی این میدان توست و توی زن یا مرد،  میدان برو و مدالت را کسب کن چون تو اینجایی ، بدان آنها هم مثل تو دغدغه هایی دارند، آنها هم مشکلاتی دارند مثل بقیه، احتمالا مشکلات مالی یا  بیماری در خانه، ریس فدراسیون بی درایتی مثل تو، برخی از آنان مثل تو وسایل لازم را برای تمرین و اردو نداشتند، حتی خیلی از آنان ممکن است بلیط آمدن به توکیو را نداشتند و ... ولی بدان تو اینجایی و در میان بقیه با شرایط یکسان در حال حاضر، پس اول رقابت از اینجا شروع می شود!؟ 

اگر دقت کرده باشیم عموما در بازی های اول مگر قرعه بد افتاده باشد ورزشکاران ما از حریف برده اند که این همان "ادامه" ضربه حرکت یا همان تکانه و مومنتوم برد های داخلی و قهرمان و منتخب المبیک شدن در داخل از کشور می باشد. عموما مشکل از بازی های دوم به بعد شروع می شود و این همان کم آوردن کوچینگ (coaching) را نشان می دهد. ورزشکاران شرایط دیگران را می بینند، وسایل تمرین آنها را می بینند، مربی های بدنسازی و آمادگی و صدها امکانات بهتر آنها را می بینند و ناگهان در مقابل آنها کم می آورند ! اینجاست که مربی یا روانشناس تیم باید با خنده ای بر لب بگوید بچه ها ما اینجا هستم اتفاقا بهترم از آنها هستیم و مواردی که خود بهتر می دانند. 

نقش روحی روانی و کوچینگ و ضربه حرکت در وزشکاران سنتی و مرامی (کشتی، وزنه برداری ،کاراته و...) در مقایسه با ورزشکاران دیگر به خوبی قابل رد یابی است. آنها در مقابل زرق و برق ها کمتر کم می آورند (مشتی ترند) و مدال آوری آنها بالاتر است. این مهم در پارالمپیک هم با توجه به صبر بالاتر ورزشکاران پارالمپیکی نسبت به ورزشکاران ازاد در مدال آوری دیده خواهد شد، نکته ای قابل تامل و حیاتی برای مسولان ورزش مدال آوری کشور عزیز مان. 

در زمان تحقیق و نوشتن تز ، دانشجویان بخصوص دانشجویان دکتری افت و خیز های زیادی سراغ آنها می آید، حتی زمانی که امکان سفر با دانشجویان برای ارایه مقالات در کنفراس های بین المللی برای ما هم فراهم بود (هیهات از روزگار) می دیدم که دانشجویان برای ارایه ناگهان بر عکس زمان آمدنشان به کنفراس کم می آورند، گویی از زرق و برق ها ترسیده باشند، آنجا بود که می بایستی فورا وارد عمل شد و گفت کار خودت را با مجموعه کار های گروه خودت مقایسه کن ! برو نشان بده مهم نیست که چقدر خوب انگلیسی حرف می زنی مهم نیست که کراوات نزده ای مهم کارت است که در تراز یک جهانی است آخر تو اینجایی در کنار بقیه مدعیان از تمام دنیا، و وقت به تو داده اند تا از کارت در سطح بین المللی دفاع بکنی. 
حال فکر می کنم کلامم را منعقد کرده باشم اگر چه نارسا، مشکل ما در المپیک علاوه بر کاستی های موجود، ضعف کوچینگ و روحی روانی ورزشکاران نیز بود.  در این دوره این ضعف از همیشه نمایانتر بنظر آمد و خود را بصورت اساسی در این مسابقات نشان داد، باید فکری برایش کرد. 

* استاد نمونه کشور در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران و بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران