درس عبرت هایی از محاکمه حسنی مبارک

محاکمه محمد حسنی مبارک ولو به صورت نمادین در مصر یکی از پدیده های نادر در جهان عرب و خاورمیانه است. هیچ یک از محققین و پژوهشگران به یاد نمی آوردند که یکی از رهبران عرب بدین صورت در قفسی 90 متری به اتفاق دو پسر و 5 تن از مقامات حکومتی دچار چنین عارضه ای گردند.

زمانی که مصر در گیرودار توفان بیداری اسلامی بود، دو سناریو خودنمایی می کرد: سناریویی که اعتقاد داشت مدیریت بحران در مصر به دست آمریکا و غرب است و آنها می خواهند تنها از طریق تغییر حسنی مبارک و جایگزین کردن فرد دیگری، مطالبات مردم را اولاً به فراموشی بسپارند و ثانیاً مصر را به سمت دمکراسی هدایت شده و مورد نظر خود مدیریت نمایند.

سناریوی دوم نیز بر این باور بود که بهار عربی در مصر و سایر کشورهای منطقۀ خاورمیانه، ناشی از بیداری اسلامی و به طور عمده از انقلاب اسلامی ایران و روح بلند حضرت امام(ره) ناشی می شود. لذا براساس سناریوی دوم هنوز انقلاب مردم مصر به پیروزی کامل نرسیده است چرا که شاخص این پیروزی سه محور عمده و چندین نقطۀ فرعی است که عبارتند از:

1-قطع خط لولۀ گاز ارسالی از مصر به اسراییل
2-گشوده شدن دروازۀ رفح ازسوی مصر
3- و در نهایت ارتقای رابطه با جمهوری اسلامی ایران . در کنار این سه محور اصلی، مرم مصر به دنبال آزادی های سیاسی، رها شدن از بند استعمار و استبداد و رفاه اقتصادی هستند.

لذا برای تحقق رهایی از استبداد مردم انقلابی مصر محاکمه حسنی مبارک را خواستار بودند. اما این مطالبه، مخالفت هایی نیز به همراه داشت که مهمترین آنها عربستان سعودی، آمریکا و اسراییل بودند. در کنار مخالفین این روند، ارتش مصر که در حال حاضر سرنوشت مردم را به دست گرفته است تا چند روز قبل از محاکمه مبارک فعالیت گسترده ای را در قالب زد و خورد با مردم و معترضین سازماندهی کرده بود، چون ارتش نیز علاقه ای به محاکمه مبارک نداشت. ولی در مقابل موج اعتراضات مردمی برای محاکمه مبارک در نهایت ارتش نیز تسلیم شد.

در این بین عربستان سعودی بیشترین فشارها را بر مقامات مصر وارد آورد. سعودی ها با بهره گیری از سیاست چماق و هویج به نظامیان قول می دادند در مقابل عدم محاکمه مبارک کمک های میلیاردی خوبی را به مصر اعطا کنند و از طرفی با ارتقاء رابطۀ مصر و جمهوری اسلامی ایران مخالفتی ننمایند. این جملۀ سفیر عربستان در مصر که:" عربستان سعودی مخالفتی با ارتقاء رابطۀ مصر با ایران ندارد." شاهد بر این مدعاست.

از سویی قبل از محاکمۀ حسنی مبارک، نبیل العربی وزیر خارجۀ وقت مصر اعلام کرده بود در برقراری رابطه با جمهوری اسلامی ایران باید موازنۀ منطقه ای با کشورهای عرب خاورمیانه لحاظ گردد. دقیقاً در همین حین بود که عربستان تهدید کرد که کارگران مصری را که تعداد آنها به 2 میلیون نفر در عربستان می رسد را اخراج و کمکهای مالی خود به مصر را نیز قطع می کند. لیکن اعتراضات مردمی در میدان التحریر علاوه بر بازماندگان رژیم مبارک در ادارات دولتی از سوی دیگر متوجه عربستان سعودی و متمرکز بر اسراییل و آمریکا گردید.

این محاکمه ولو به صورت نمادین تبعات مهمی دارد:

• چنین وضعیتی درتاریخ کشورهای عربی و خاورمیانه بی سابقه بود. محاکمه ای که رهبر مستبد زمان را به پای میز محاکمه کشانده و مورد تحقیر و تمسخر ملتش قرار داد.
•  انقلاب اسلامی ایران که ملهم انقلاب مردمی مصر بود، نتوانست چنین آرزویی را برای مردمش یعنی محاکمه حضوری شاه در دادگاه متحقق سازد.اگر چه محاکمه شاه به صورت غیابی در محکمه وجدان بشریت در جمهوری اسلامی انجام گرفت.
• محاکمه حسنی مبارک درس عبرتی برای بقیه رهبران کشورهای عربی است که قبل از آنکه خود را متکی به ملت شان نمایند به نظم بین الملل و در رأس آن آمریکا متصل می سازند.
• از این به بعد پادشاهان و روسای کشورهای عربی از امضای قراردادهای تسلیحاتی با غرب که همواره به نفع غرب می باشد با تأمل و حوصله نگاه می کنند. زیرا هر آینه احتمال مشابهت را در آینده خواهند داد.
• محاکمه حسنی مبارک نشان داد که برای آمریکا روسای کشورهای عربی مادامی که ابزار دست آنها باشند، سودمند هستند و به هنگامی که از قدرت اخراج می شوند به راحتی آمریکایی ها آنها را کنار خواهند گذاست. بنابراین اعتماد بر این دوست بی وفا شایسته نیست.
• محاکمه حسنی مبارک نشان داد که دل بستن به اسراییل سرابی بیش نیست و آنچه مهم است مردم منطقه و ارزش های اسلامی آنهاست.