اینترنت تاریخ را تغییر می‌دهد

محبوبه عمیدی: چهل‌سال پیش چه کسی می‌توانست حدس بزند کدام یک از این دو اتفاق زندگی بشر را در سال‌های بعد بیشتر تحت تأثیر قرار خواهد داد.
• سفر به فضا و پا گذاشتن اولین انسان به روی ماه
• تلاش دسته‌جمعی مهندسان دانشگاه یو.سی.ال.ای برای فرستادن اطلاعات از کامپیوتری به کامپیوتر دیگر

ممکن است با من موافق نباشید؛ اما به نظر من، اینترنت که نسخه ابتدایی آن چهار‌ دهه پیش همین روزها متولد شده، تأثیر بیشتری روی زندگی تک‌تک ما داشته است. اگر بخواهیم دقیقتر بگوییم، باید انتقال اطلاعات را در شهریورماه 1969/ 1348، اولین قدم برای رسیدن به اینترنت امروزی بدانیم. البته شک و تردیدهای زیادی در مورد زمان دقیق آغاز اینترنت وجود دارد، اما یک چیز حتمی است، کار مداوم برای بهبود اینترنت و گسترش روز به روز آن ادامه دارد.

ابتدا آرپانت که به عنوان یک پروژه دفاعی تعریف شده بود، تلاش کرد با استفاده از یک مکانیزم الکترونیکی، نامه‌ها را رد و بدل کند؛ سپس فضایی مجازی به نام شبکه گسترده جهانی ایجاد شد که بعدها به ساختاری برای تجارت بین‌المللی و درنهایت به بخش بزرگی از فعالیت‌های اجتماعی روزمره کاربرانش تبدیل شد. به نظر می‌‌رسد اینترنت می‌رود که به مهم‌ترین دلیل استفاده انسان از رایانه‌ها تبدیل شود.

قدم گذاشتن انسان روی کره ماه به ما نشان داد که چقدر زمین در برابر عظمت کهکشان کوچک است؛ اما در مقابل اینترنت در حال تغییر همه چیز است و بدون شک جزیی از فصول آینده زندگی بشر خواهد بود.

جامعه جهانی
من از کودکی تحت تأثیر عکس‌هایی بودم که آپولو 11 از فراز ماه از کره زمین گرفته بود. در آنها سیارهام به گوشه‌ای بسیار‌کوچک از جهان هستی تبدیل شده بود و دیگر خبری از آن مرزبندی‌های انسانی نبود. این در حالی است که اینترنت به دلیل گستردگی و تأثیر عملی‌اش، سهم بیشتری در یکپارچه کردن جهان داشته است.

در واقع اینترنت توانسته مجموعه‌هایی انسانی مطابق با علایق افراد ایجاد کند و مرزهای جغرافیایی را کاملا نادیده بگیرد. به عنوان مثال گروه علاقه‌مندان به زبان لاتین، عکاسان، دوستداران یک بازی یا یک فوتبالیست هر کدام جامعه تعریف شده‌ای دارند، حتی برای همکلاسی‌ها یا هماتاقهای دانشگاهی هم امکان در ارتباط بودن با یکدیگر فراهم شده است. پیش از این سفر، تلفن و نامهها این ارتباط را ممکن می‌کردند، اما اینترنت آنقدر این روابط را روزمره کرده که به اندازه خرید‌کردن، جزیی از زندگی ما شده‌اند.

از سوی دیگر، اینترنت به معترضین در مناطق مختلف جهان، خصوصا نقاطی که دسترسی به آنها برای خبرگزاری‌ها و دیگر مردم دنیا سخت است، تریبونی می‌دهد تا با صدای بلند اعتراض‌شان را به گوش جهان برسانند.
مطمئنا امکان ارتباط تنها چیزی نیست که اینترنت به کاربرانش هدیه می‌کند. این شبکه میزبان حجم عظیمی از تبادلات تجاری در سراسر جهان هم هست، از ترانه‌هایی که از طریق فروشگاه‌های مختلف اینترنتی خریداری می‌شوند گرفته تا استخدام نیروی کار ارزان از طریق سایت آمازون تا مدیریت زنجیره تأمین و انبارش کالاها که به واسطه این شبکه به سادگی صورت می‌گیرد.

اینترنت در سال‌های ابتدایی ظهورش با اعتراضاتی به ورود انگیزه سود به این شبکه مواجه شد، که بعدها با تبدیل اهداف آموزشی به کاربرد همگانی برای این شبکه به یکی از بزرگ‌ترین دارایی‌های آن تبدیل شدند. امروزه هم ارتباطات اقتصادی ایجاد شده به واسطه این شبکه، اغلب نیرومند و بادوام هستند و به دلیل زیرساخت‌های محکم و روبه رشد، کاربران را به هزینه مبالغ واقعی تشویق می‌کنند.

نمایش قدرت فناوری
اینترنت ترکیب شگفت‌انگیزی از فناوری و خلاقیت است، به عنوان مثال به سادگی می‌تواند محل اقامت دوستتان را روی یک نقشه به‌روز به شما نشان دهد. با این حال نیمه نخست زندگی 40 ساله آن در ابهام و گمنامی گذشته است.
در سال‌های ابتدایی اینترنت تنها شامل کامپیوترهایی می‌شد که با یکدیگر تبادل اطلاعات می‌کردند و مرتب فاصله میان آنها افزایش پیدا می‌کرد. دهه1970/1350 با پروتکل کنترل یا قرارداد کنترل انتقال (TCP/IP)، نقطه عطفی در گسترش شبکه بود، با استفاده از این پروتکل می‌توان داده‌ها را با سرعت و امنیت بالا در سراسر شبکه انتقال داد.

دهه 1980/1360 زمان ظهور پست الکترونیکی بود که به ابزاری برای از میان بردن اینترنت تبدیل می‌شد و شبکه جهانی وب در دهه 1990/1370 از راه رسید. این ابداعات اینترنت را از شبکه‌ای برای اهداف آموزشی به یک شبکه جهانی تبدیل کرد. استقبال بی‌حد و حصر از اینترنت به گسترش بسیار‌سریع شرکت‌های خدماتی، فروش تجهیزات و سرویس‌ها و در نهایت ترکیدن حباب دات ‌کام منجر شد.

با این‌که ورود دات کام به دنیای اینترنت توفانی بود و به تحولات عظیمی در این صنعت منجر شد، اما در حال حاضر تنها گوشه بسیار‌کوچکی از ابداعات در این شبکه پر‌شتاب است. مطابق آمار شرکت نظارت بر اینترنت نت کرافت، تا اوایل شهریور‌ماه جاری 226 میلیون وب‌سایت در فضای مجازی وجود داشته، چیزی حدودا 10 برابر بیشتر از زمانی که حباب دات کام بترکد. زمانی که اینترنت به حجم عظیمی از اطلاعات در‌هم تبدیل شده بود، گوگل بهترین شیوه را برای سر وسامان دادن به این هرج و مرج انتخاب کرد و موتور جستجوی آن به منبع بزرگی برای درآمدزایی تبدیل شد.

آنچه در مورد اینترنت بسیار‌جالب توجه است، قدرت انعطاف و سرعت رشد آن است. در کوتاهمدت، بسیاری از شرکت‌ها با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شدند یا فناوری نمی‌توانست نیازهای آنها را برآورده کند. اما در درازمدت، محققان، شرکت‌های کامپیوتری، گروه‌های استانداردسازی و مشاوران به ارتقای زیرساخت‌ها می‌پردازند و به کاربران انگیزه لازم برای ادامه کار را می‌دهند.

در حال حاضر فاز بعدی توسعه یعنی محاسبات ابری آغاز شده که هدف از آن، استفاده کاربران از نرم افزارها در سطح اینترنت، به جای کامپیوترهای خانگی و دیگر تجهیزات است. برای این کار حجم عظیمی از سرورها به کار گرفته شده‌اند تا در حال حاضر این امکان را برای کاربران کامپیوترهای خانگی و تلفنهای همراه و در آینده نزدیک برای کامپیوتر اتومبیل‌ها و دیگر ابزارهای مورد استفاده بشر فراهم کنند.

محاسبات ابری در ابتدای راه است، اما مرورگرها با شتاب از لحاظ کیفی و گرافیکی تکامل می‌یابند و این مستلزم بهبود پردازنده کامپیوترهای شخصی و توسعه ابزارهای برنامه‌نویسی است که در نهایت به ساخت و استفاده از برنامه‌هایی به مراتب پیچیده‌تر کمک خواهد کرد.

مشکلات پیش رو
به هیچ وجه نمی‌توان گفت این شبکه بی‌نقص است یا می‌تواند به یک اندازه برای تمام مردم جهان مفید باشد.

تسهیل ارتباطات به وسیله فضای مجازی به انتشار مجموعه‌ای از نامه‌های الکترونیکی، پیام‌های فوری، نوشته‌های تازه در وبلاگ‌ها و فید خوان‌ها، توییت‌های جدید و اطلاعات تازه در صفحات فیس‌بوک منجر شده است. این محتوای تازه گرچه برای در تماس بودن افراد با یکدیگر مفید است، آنان را ناچار می‌کند با سیل عظیمی از اطلاعات تازه و ارتباطات دست و پنجه نرم کنند و علاوه بر آن با حجمی از هرزنامه‌ها و اطلاعات ناخواسته نیز مواجه باشند.

در کنار اشباع اطلاعاتی، موج جدیدی از خرابکاری‌ها و سرقت‌های اینترنتی نیز آغاز شده است. سرقت هویت و اطلاعات مالی افراد هرگز به این اندازه آسان نبوده است، حملات DOS نیز با استفاده از ارتشی از کامپیوترهای تسخیر شده به سادگی می‌تواند سایت‌های تجاری یا دولتی را فلج کند.

خودم شاهد نگرانی‌های مالی روزنامه‌ها و مجلاتی بوده‌ام که اینترنت با انتشار لحظه به لحظه اخبار و اطلاعات رقیب آنها شده است، اخبار و اطلاعاتی که البته صحت و سقم آنها به سادگی قابل‌تشخیص نیست. البته تنها مورد نگرانی مربوط به نویسندگان، صاحبان آثار و روزنامه‌ها نیست، بلکه فرایند جهانی شدن به جایگزینی نیروی کار ارزان‌قیمت به جای نیروی کار محلی در بعضی از کشورها منجر شده است.

نگران‌کننده‌ترین مسئله از دیدگاه من، مشکلات مردمی است که تلاش می‌کنند خودشان را با تعاملات اجتماعی در این فضای مجازی وفق دهند. درست است که ما انسان‌ها برای داشتن روابط اجتماعی ساخته شده‌ایم، اما نه ارتباط اجتماعی با تمام آدم‌های دنیا. وقتی استفاده از صفحات فیس‌بوک و به اشتراک گذاشتن عکس، فیلم و اطلاعات اینقدر ساده است، دیگر بستن پرده‌ها برای حفظ حریم خصوصی ما کافی نیست.

از سوی دیگر اینترنت می‌تواند دولت‌ها را به سانسور این شبکه وادار کند و به تلاش‌های تبلیغاتی علیه آن منجر شود. غریزه انسانی من می‌گوید وقتی هدف ارسال اطلاعات است و فناوری برای آن به کمک کاربران آمده است - به عنوان مثال گوگل مترجم را در نظر بگیرید- پیروزی نهایی با اینترنت است.

خوب برای نتیجه‌گیری باید بگویم، اینترنت هم مانند بسیاری از فناوری‌های تازه، می‌تواند خوب یا بد استفاده شود، پیشنهاد می‌کنم آنرا بپذیریم و برای بهبود آن تلاش کنیم.