آمریکایی ها بت بزرگ اقتصاد را شکستند

 

موج اعتراضات مردمی بالاخره به شهرهای مختلف آمریکا نیز رسید و آمریکایی های خشمگین از سیاست های اقتصادی نهادهای قدرت و ثروت را به خیابان وال استریت کشاند. مسئله قابل توجه در تظاهرات گستردۀ آمریکایی ها اینست که آنها حرکت خود را متأثر از انقلاب های مردمی در خاورمیانه اعلام کرده و به مخالفت با همان 1 درصد ثروتمند جامعه برخاسته اند که 50 درصد ثروت کشور را قبضه کرده اند. نابرابری اقتصادی، بیکاری و فقر از مهمترین دلایل اعتراضات مردمی است که با سرکوب نیروهای امنیتی روبرو شد. هرچند اعتراضات در آمریکا بیشتر ناظر بر مطالبات اقتصادی است، اما گستردگی و سرایت زودهنگام آن به سایر شهرهای مهم می تواند تبعات سیاسی مهمی داشته باشد که در کنار سایر بحران های موجود در جامعه آمریکا در خور تأمل است.

از این رو ماهیت تظاهرات مردمی در آمریکا و همچنین تبعات سیاسی و اقتصادی آن را با فواد ایزدی، کارشناس آمریکا مورد بررسی قرار دادیم که در ذیل آن را می خوانید.  

 

ماهیت اعتراضات جاری در آمریکا را چگونه ارزیابی می کنید؟
ماهیت اعتراضات فعلی در آمریکا در مقایسه با سایر اعتراضات صورت گرفته طی چند دهۀ گذشته در این کشور متفاوت است. تظاهرات قبلی بیشتر ماهیت صنفی داشت. بدین معنا که مثلا اتحادیه کارگری و یا فعالان دانشجویی دست به تظاهرات می زدند. اگر صنفی و یا گروهی از کارگران اعتراضی داشتند در مقابل همان شرکت و یا کارخانه دست به تظاهرات می زدند. به عبارتی تظاهرات دایرۀ محدودی داشت.

نکتۀ دوم اینکه این تظاهرات مرتبط با گروهی است که سابقۀ ایدئولوژیک و برنامۀ مشخصی دارند. تفاوت تظاهرات اخیر در نیویورک اینست که اولا به سیستم انتقاد دارد و از نگاه صنفی خبری نیست. به عبارتی مردم سیستم سیاسی و اقتصادی آمریکا را زیر سوال برده اند. حضور آنها در اطراف خیایان وال استریت نیز در حقیقت توجه و اهمیت دادن به این نکته است که سیستم اقتصادی و سیاسی مشکل دارد. در تاریخ آمریکا تظاهرات مردمی اتفاق افتاده اما زیر سوال بردن سیستم به طور کلی کمتر در آن مشاهده شده است. ویژگی بعدی تظاهرات اینست که مرتبط با یک تشکل خاص و یا یک نهاد خاص نیست. البته تشکلی ایجاد شده که روند تظاهرات را به جلو می برد اما این تشکل سابقه دار نیست و خودجوش است.
 

نکته جالبی که شاید بتوان بدان اشاره کرد اینست که گروهی که هم اکنون مدیریت این حرکت را بر عهده دارد، سایتی دارند تحت عنوان "Occupy Wall Street" بدین معنا که" وال استریت را اشغال کنید" و دقیقا همین عنوان را برای حرکت خود انتخاب کرده اند.

در صفحۀ اول سایت آمده است که: " حرکت ها و تظاهرات فعلی در آمریکا از تظاهرات مردمی در جهان عرب الگو گرفته است. حتی شیوه های به کار گرفته شده در تظاهرات مردم آمریکا اعم از چادر زدن در میادین و اقامت در آن نیز دقیقا الگوبرداری شده از حرکتهای مردمی در خاورمیانه است. همانطور که در میدان التحریر قاهره شاهد آن بودیم که مردم با چادر زدن و خالی نکردن میدان، دقیقا همین تاکتیک را به کار بردند. حرف اصلی آمریکایی ها همانطور که در پلاکاردها مشخص است، اینست که آنها مردم معمولی آمریکا یعنی همان 99 درصدی هستند که به مخالفت با 1 درصد ثروتمند جامعه برخاسته اند. همان یک درصدی که در حال کنترل سیستم سیاسی نیز هستند.

چرا تظاهرات در خیابان وال استریت برگزار شد؟
وال استریت نفوذ زیادی در سیاست خارجی و داخلی آمریکا دارد و از این زوایه این تظاهرات پیام نسبتا جدیدی دارد. خیابان وال استریت مرکز اقتصادی آمریکاست. بسیاری از بانک ها و نهادهای اقتصادی برجسته در این خیابان قرار دارد. از آنجایی که این گروه می خواهد نشان دهد که مشکل اصلی در واقع همین یک درصد ثروتمند جامعه است که در ساختار سیاسی نیز نفوذ دارند، آنجا را انتخاب کرده اند. در واقع به نوعی تبلیغ و تفهیم افکار عمومی آمریکا نیز هدف آنهاست تا مردم معمولی آمریکا که چندان توجهی به مسائل سیاسی ندارند، را متوجه واقعیات جامعه کنند. در واقع این گروه با جمع شدن در وال استریت می خواهند بت بزرگ اقتصادی را بشکنند مردم را متوجه لابی هایی کنند که براساس ایده های این گروه، مسبب همۀ مشکلات امروز آمریکاست.

 

آیا دولت قادر به مهار بحران فعلی هست؟
سیستم امنیتی و اطلاعاتی آمریکا بسیار قوی و کارآمد است و نفوذ زیادی دارد. کاری که دولت آمریکا در آن بسیار تبحر دارد، اینست که نهادها و گروههایی که نگاه انتقادی به کل سیستم را دارند را به سرعت مهار می کنند و معمولا اجازه نمی دهند که این حرکت ها خیلی پا بگیرد و تاکنون در راه مهار این گروهها نیز موفق بوده اند. آنها با نفوذ به درون این تشکل ها سعی در پراکنده کردن آن دارند.

از طرفی باید به این مسئله نیز توجه داشت افرادی که در این رأس این تشکل ها قرار دارند، با حرکت های مردم مسلمان و رهبران اسلامی آنها که معتقد به آخرت و دارای ایدئولوژی انقلابی هستند، متفاوت اند. معمولا مباحث اقتصادی و نابرابری در جامعه مبانی اصلی فکری آنها را تشکیل می دهد و در واقع به خاطر همین خصوصیات ویژۀ جامعۀ آمریکا دولت و تشکیلات امنیتی می تواند سران این گروهها را شناسایی و مشکل مالی آنها را حل کند و پول به آنها برساند و یا با رشوه به آنها مسیر حرکت آنها را عوض کند و معمولا زمانی که دولت نتواند از طریق این راهها به نتیجه برسد، به بهانه های واهی از حربۀ زندان برای رهبران این جریان ها استفاده می کند.

 

طرحها و برنامه های اوباما بدون تردید تحت تأثیر افکار عمومی آمریکا نیز هست. اشتباه اوباما این بود که بعد از انتخاب شدنش با توجه به رأی بالای خود و همچنین موج بالای انتقاداتی که متوجه سیاست های بوش بود، شاید راحت تر می توانست مسیر دولت آمریکا را عوض کند. اما اوباما ترجیح داد که سیاست ها بوش را ادامه دهد و شعار تغییر خود را جامۀ عمل نپوشاند. هرچند اوباما برای تحقق شعارهایش باید هزینه می داد به این دلیل که ساختارهای سیاسی آمریکا تغییرات جدی در کشور را برنمی تابد. اما با توجه به رأیی که اوباما بدست آورده بود، اگر حاضر می شد که هزینۀ مقابله با نهادهای قدرت و ثروت در آمریکا را بدهد، این خود گام بزرگی بود، اما او این کار را نکرد و ترجیح داد همان سیاست را ادامه دهد. افرادی که امروز در خیابان وال استریت گرد هم آمدند نیز در واقع روی همین مسئله دست گذاشته اند.

این حرکت خیلی دوام نمی یابد و دولت آمریکا موفق می شود آن را محدود کند. اما از سویی شرایط جدیدی در دنیای امروز وجود دارد که ممکن است این پیش بینی را محقق نکند. مثلا اینکه با توجه به نگرانی که در میان آمریکایی ها ایجاد شده و همچنین فراگیر بودن انتقادات امکان تسری تظاهرات نیز امکان پذیر است.

ممکن است این حرکت ها در انتخابات سال آینده ریاست جمهوری آمریکا و شانس اوباما برای پیروزی تأثیر داشته باشد. اینکه این مسئله شانس اوباما را کم و یا زیاد کند باید منتظر آینده بود، اما اگر انتخابات همین امروز برگزار شود، مسلما اوباما بازندۀ آنست. اگر حرکت های اجتماعی گسترش یابد و دولت اوباما تحرکی نداشته باشد و همین سیاست فعلی که امتداد سیاست های بوش است را بخواهد ادامه دهد، بدون شک با مشکل روبرو خواهد شد.26351