مزیت نسبی کشور ایران در بخش ترانزیت به نسبت تمام کشورهایی که در این منطقه قرار گرفته اند، بسیار قابل توجه است. ایران دارای یک موقعیت خدادادی از لحاظ جغرافیایی و استراتژیکی است. ایران در مقایسه با کشورهای همسایه و حتی بسیاری از کشورهای دنیا دارای شرایط خاص است، به طوریکه از دو طرف به آبهای آزاد راه دارد. از شمال به واسطه دریای خزر و از جنوب به واسطه خلیج فارس، به آبهای آزاد متصل هستیم. اما متأسفانه کشورمان با وجود ظرفیت های مناسب در این بخش تاکنون آن طورکه شایسته بوده از این مزیت خدادادی بهره برداری نکرده است.
از طرفی کشورهای همجوار ما هم دارای شرایطی هستند که ایران می تواند به واسطه همسایگی با آنها از فرصت های پیش روی خود استفاده کند. سوال اینجاست که چرا این فرصت ها را از دست داده ایم؟ دلیل آن این است که همزمان کشورهای دیگر از
پتانسیل های خود به سرعت استفاده کردند و راه های موازی با راه های کشورمان ایجاد کردند و این موقعیت ها را از آن خود نمودند. راه هایی که استفاده از آنها برای بسیاری از مصرف کنندگان با صرفه تر و کم هزینه تر است. در واقع از دست دادن فرصت ها به دلیل وجود مشکلات زیاد در این حوزه و همزمان حرکت روبه جلوی سایر کشورهای همسایه در این زمینه باعث شد که نتوانیم از این مزیت خدادادی بهره کامل را بگیریم.
باید توجه داشت که کشورها همیشه در حال تولید و مصرف هستند و همواره نیازمند راه های ارتباطی برای تامین نیازهای خود میباشند، از این رو به دنبال بهترین راه های ترانزیتی خواهند بود و چنانچه ما به دنبال کسب این موقعیت ها نباشیم، کشورهای دیگر گوی سبقت را از ما خواهند ربود. علت این فرصت سوزی ها نیز وجود یکسری محدودیت ها و موانعی است که در صورت توجه به آنها و رفع این مشکلات، می تواند به درآمدزایی و اشتغالزایی درخور توجهی منتهی گردد.
عدم وجود تعرفه های منطقی و معقول، عدم وجود بازبینی های گمرکی سریع و در زمان موثر، عدم وجود امنیت کافی مسیر، ناکافی بودن امکانات و تسهیلات زیرساختی برای تردد، نبود تفاهم و هماهنگی های لازم بین سیستم ها و دستگاه های ذیربط در کشور و کنترل های غیراصولی و بدبینانه که باعث ایجاد ناامنی راههای کشور می شود، عدم اطلاع رسانی به موقع در خصوص مسیرهای ایجاد شده، ضعف در قوانین و مقررات و عدم شفافیت در قوانین از موانع اصلی بر سر راه متولیان این امر است که باعث عملکرد ضعیف این بخش خواهد شد. توجه به امنیت مسیر، ارزان و روان بودن مسیر و صرفه جویی در زمان، جزء فاکتورهای اصلی در ترانزیت کالا است. همچنین ایجاد تسهیلات ترانزیتی بسیار حائز اهمیت است که دولت باید اقدامات لازم در این خصوص را انجام دهد. در برنامه پنجم توسعه نیز از ماده 161 تا 166 به بخش حمل ونقل اشاره شده است ولی در عمل از سال 90 که برنامه پنجم اجرایی شده، هنوز دستورالعمل های لازم در خصوص اجرایی شدن مواد ذکر شده در برنامه پنجم در بخش حمل و نقل استخراج نشده است. این درحالی است که رئیس جمهور محترم در دوره اول ریاست جمهوری خود تاکید اساسی بر بخش ترانزیت کشور داشته اند ولی در عمل شاهد تغییرات سازنده نبوده ایم.
چنانچه استفاده بهینه از مزیت ترانزیتی کشور صورت گیرد و اصلاحات لازم در این بخش انجام شود و فرصت ها به خوبی شناسایی شوند، از ابتدای تا انتهای زنجیره منجر به اشتغال زایی خواهد شد. به طور مثال آماده سازی زیرساخت هایی نظیر جاده ها، بنادر و راه آهن و ساخت وسایل حمل ونقل کالا همه نیازمند نیروی کار است. حتی فارغ از تولید و بازسازی، چنانچه شرایط برای حمل و انتقال بار مهیا باشد، افراد زیادی از ابتدای زنجیره تا انتها درگیر خواهند شد و تاثیری مثبت بر اشتغال کشور خواهد داشت. از این رو می توان گفت توجه به این بخش منجر به درآمدزایی و ایجاد فرصت های شغلی خواهد شد.
*عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران
3939
نظر شما