استفاده از سایت‌های اشتراک‌گذاری اخبار و اطلاعات، نسبت به رسانه‌های قدیمی از سهولت بیشتری برخوردار است، هرچند اخبار رسانه‌هایی مانند روزنامه‌ها و تلویزیون‌ها که با دامنه وسیع‌تر و مسئولیت‌های حرفه‌ای به نشر اطلاعات می‌پردازند، از اعتبار بیشتری برخوردارند.
اخبار شبکه‌های اجتماعی بدون سانسور منتشر می‌شوند و این می‌تواند یک مزیت تلقی شود، هرچند امکان تکثیر اطلاعات مخدوش و نادرست نیز در این شبکه‌ها بیش از نسل قبلی رسانه‌هاست. البته امکان مقایسه و تحلیل اطلاعات برای مخاطبان وجود دارد و نباید بنا را بر اعتماد به هر آنچه در این شبکه‌ها تولید و بازنشر می‌شود گذاشت. تحلیل اخبار متناقضی که در این نوع سایت‌ها منتشر می‌شود، قدرت نقد و نگاه عمیق‌تر به مسائل اجتماعی را فراهم می‌کند. این نوع سایت‌ها به مخاطبان خود فرصت می‌دهند تا از تبعیت کورکورانه فاصله گرفته و در درازمدت به خرد نقاد روی آورند.
فضای شبکه‌های اجتماعی به گونه‌ای طراحی شده است که نسل جوان را به سوی خود جلب می‌کند، به همین دلیل است که این روزها بسیاری از جوانان به این نوع شبکه‌های ارتباطی وابسته شده‌اند.
آثار فردی این شبکه‌ها پاسخگویی به بخشی از نیازهای فکری نسلی کنجکاو است که ذهن آنها به راحتی با اخبار رسمی اقناع نمی‌شود. این سایت‌ها از نظر عمومی نیز تأثیرگذاری جدی بر افکار عمومی دارند. شرایط فعلی این شبکه‌ها و نحوه تماس افراد در آن، حتی قابل مقایسه با شرایط ارتباطی 20 سال پیش نیست.
این شبکه‌های ارتباطی، شرایط محیطی بسیار جذابی را ایجاد کرده‌اند و به همین دلیل، محدود کردن شیوه‌های ارتباطی به یک خاطره تاریخی تبدیل می‌شود.
البته منافع شبکه‌های اجتماعی نباید ما را از معایب آن غافل کند. در مورد کاربران جوان این سایت‌ها این بیم وجود دارد که برخی از آنها به رفتاری متفاوت با عرف اخلاقی و اجتماعی رایج روی بیاورند. البته این کار با روش‌های کنترلی مورد نظر برخی افراد تحقق نمی‌یابد. راهبری شبکه که بعضی‌ها از آن دفاع می‌کنند، کاری نامطلوب است، روش درست آن است که مطلوبیت اطلاعات و ارتباطات ناپسند را در جامعه به حدی کاهش دهیم که خریدار کمتری داشته باشند. راهبری در نهایت فقط می‌تواند به سانسور منجر شود که هدف اولیه این شبکه‌ها را زیر سؤال می‌برد.
در این زمینه به جای کنترل‌های دولتی می‌توان به مشاوره خانواده‌ها به فرزندان‌شان روی آورد. فیلترینگ دولتی، تکنولوژی‌های جدید را از کار می‌اندازد در حالی که خانواده‌ها می‌توانند از طریق کاهش تقاضا و جذابیت، نقش مفیدتری ایفا کنند.
یکی از محاسن شبکه‌های اجتماعی، استقلال آن از مکان و زمان است. ارتباطات در این شبکه‌ها به صورت کامل مستقل از زمان است و تا حدود زیادی نیز از زمان مستقل است.
این یکی از مسائلی است که امکان گسترش این شبکه‌ها را فراهم می‌کند. البته گاهی برخی افراد، چنان مجذوب این نوع ارتباطات می‌شوند که رابطه‌های دنیای واقعی را به فراموشی می‌سپارند.
برای نسل ما که به ارتباط‌های چشم در چشم عادت کرده‌ایم، این نوع فعالیت‌های شبکه‌ای از جذابیت برخوردار نیست ولی نسل جوان شیفته شبکه‌های اجتماعی است. شبکه‌هایی که امکان ارائه چهره و برداشت‌های مورد نظر در جامعه‌ای مجازی را فراهم می‌کند. هرچند باید توجه داشت که همه انسان‌ها به ارتباط‌های دنیای واقعی هم نیاز دارند و باید بین ارتباط‌های اجتماعی و ارتباط‌های شبکه‌ای، توازن برقرار کرد چرا که اگر این توازن برقرار نشود، ظرفیت‌های ارتباطی کاربران ارتقا نمی‌یابد.
رویکرد جریان‌های سیاسی به شبکه‌های اجتماعی نیز موضوعی قابل تأمل است. کسانی که نزدیکی بیشتری به قدرت دارند، اگر نتوانند از ظرفیت این شبکه‌ها استفاده کنند و به فکر مخالفت با این نوع شبکه‌ها بیفتند یک فرصت تاریخی را از دست داده‌اند. این شبکه‌ها نقش مؤثری در روشنگری دارند و بهره‌مندی از آنها جزو حقوق شهروندی و اجتماعی است. اگر عده‌ای بدون درک و شناخت کامل به مخالفت با آن بپردازند، به نتیجه معکوس می‌رسند. برگشت به عقب در این زمینه غیرممکن است مگر آنکه بخواهند همه امکانات ارتباطی و زیرساخت‌های مخابراتی را به طور کامل مسدود کنند.
عضو شورای مرکزی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای ایران
نظر شما