آیینی که پیرغلامان عاشق، به نسل‌ها می‌سپارند

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، در غروب دل‌انگیز آخرین روز ماه ذی‌الحجه، وقتی آسمان خراسان جنوبی رنگی آمیخته از قرمز و نارنجی به خود می‌گیرد، صدای پای علم‌ها به گوش می‌رسد؛ علم‌هایی که نه‌تنها پارچه و چوب‌اند، بلکه هر یک حامل داستانی از عشق و ایمان به امام حسین (ع) و یاران باوفایشان هستند. مراسم «علم بندان» در بیرجند و برخی روستاهای استان، آیینی است که هر ساله دل‌ها را به هم می‌دوزد و شعله‌های شور حسینی را تازه می‌کند.

بنا بر روایت فارس، در گوشه‌ای از محبان بیرجند، پیرغلامی مهربان و سالخورده، بادقت و عشق تمام مشغول آماده‌سازی علم است. دستان چروکیده‌اش با آرامشی وصف‌ناشدنی، پارچه‌ها و دستمال‌های رنگین را یکی‌یکی به علم می‌بندد. هر گره و بند، نه‌تنها یک عمل ساده، بلکه نگارش بخشی از تاریخ و اعتقاد است. او که سال‌ها این آیین را پاس داشته، با صدایی گرم و لبخندی ملایم می‌گوید: «این علم‌ها، جان دارند؛ هر گوشه‌شان قصه‌ای از دلدادگی و ایثار است. وقتی این پارچه‌ها را می‌بندم، انگار خودم را در کنار حضرت حسین (ع) و یارانش می‌بینم؛ دل‌سوخته و پای‌بند به راهشان.»نگاه‌های احترام‌آمیز حضار به این پیر غلام، نشان از جایگاه والای او در دل مردم دارد؛ کسی که میراث معنوی علم بندان را با دست‌های پرتوان و قلبی عاشق، از نسل‌های گذشته به امروز آورده و در دل جمعیت جاری می‌کند.«این علم، نه‌تنها نشان یک قبیله یا خانواده است، بلکه یادگار رشادت‌ها و فداکاری‌های کربلاست. ما که وارثان این آیین هستیم، هر بار که دستمان را به علم می‌کشیم، انگار دست روی دل تاریخ می‌گذاریم. علم بندان، راز بقا و ادامه راه امام حسین (ع) است.»

سید احمد برآبادی مدیرکل میراث‌فرهنگی خراسان جنوبی می‌گوید: علم، نماد مقدس امام حسین (ع) و شهدای کربلاست و در هر منطقه با اسامی و ویژگی‌های خاص خود شناخته می‌شود. این علم‌ها، به طور موروثی از نسل پدران به پسران بزرگ‌تر منتقل می‌شوند و پاسداری از آن، پاسداری از هویت ماست.مردم از دور و نزدیک به محبان الزهرا در بیرجند آمده‌اند؛ مردان و زنان، پیر و جوان، همه آمده‌اند تا بخشی از این داستان عاشورایی باشند. در هوا، عطر اسپند می‌پیچد و صدای چاووشی خوانی، همچون نوایی از گذشته‌های دور، فضا را سرشار از معنویت کرده است. دستمال‌ها و پارچه‌های رنگین، به علم بسته می‌شود و صلوات‌ها بی‌وقفه جاری است.

روایت‌های پیر غلامان در میان این جمع، زبان حال هر حضار است. یکی از آن‌ها می‌گوید: «علم بندان فقط یک آیین نیست، بلکه نشانه‌ای است که نشان می‌دهد چگونه ما هنوز از دل خاک و تاریخ خود، پیامی زنده و جاری داریم. آیینی که نسل به نسل منتقل شده تا عشق به امام حسین (ع) در دل ما شعله‌ور بماند.»این مراسم که با شماره ۶۲۷ در فهرست میراث معنوی ناملموس کشور ثبت شده، نه‌تنها یک سنت مذهبی، بلکه جشنی است برای زنده نگه‌داشتن هویت، تاریخ و فرهنگ مردمان خراسان جنوبی. علم بندان پلی است میان دیروز و امروز؛ پیوندی که نشان می‌دهد چگونه ایمان و ایستادگی، حتی در گذر زمان، دست از سر مردم برنمی‌دارد.وقتی خورشید آرام‌آرام پشت کوه‌های خراسان جنوبی غروب می‌کند و سایه علم‌ها بلند می‌شود، می‌دانیم که این آیین مقدس همچنان جان دارد و مسیر عاشورا را به نسل‌های آینده نشان خواهد داد؛ مسیری پر از شور، مقاومت و عشق بی‌پایان به حضرت اباعبدالله الحسین (ع).