به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، سروش نمازی در ایبنا می نویسد: نوربرت الیاس یکی از آخرین بازماندگان نسل جامعه‌شناسان کلاسیک و از پیش‌قراولان جامعه‌شناسی ورزش، بر آن است که ورزش کلید شناخت جوامع و ابزاری ممتاز جهت تحلیل فرهنگ و ساختارهای حاکم بر جامعه بوده است. به باور او به واسطه این پدیده می‌توان جوامع و فرهنگ‌ها را بهتر و عمیق‌تر شناخت.
الیاس تلاش کرد تا کارکرد بازی و ورزش را در ایجاد و گسترش تمدن اروپا واکاوی کند. او در زمینه حوزه ورزش، بازی، اوقات فراغت، تفریحات و سرگرمی‌ها تمرکز کرد و در صدد بود تا ضمن بازشناسی نقش ورزش در ایجاد و گسترش تمدن غرب، دیدگاه‌های جامعهشناختی را به این حوزه سوق داده و رهیافت‌های نظری خود را در این زمینه تبیین کند.
وی بر این باور بود که حوزه ورزش برای کمک به تحلیلهای جامعهشناختی و غنیتر کردن دانش اجتماعی تأثیرات فراوانی داشته، پس با بهرهگیری از این پدیدههای اجتماعی تلاش کرد تا الگوی نظریِ جامعهشناختی برای شناخت و تحلیل بهتر ساختارهای اجتماعی را طراحی و ارائه کند. الیاس با الهام از اندیشه‌های مارسل موس، کایووا و هویزینگا بنای جامعه‌شناسی خود را بر پایه ورزش و بازی بنیان افکند. او امرزه این پدیده‌ها را دارای کارکردها و پیامدهای متنوع میپنداشت. از این حیث برای الیاس ورزش فراتر از ورزش جلوه کرده است.
این جامعه‌شناس برجسته به تبارشناسی و بررسی تحلیلی سیر تحول ورزش در ادوار گذشته، به ویژه قرون وسطی تا قرن نوزدهم پرداخته است. او ضمن تشریح تغییرات اجتماعی بیان می‌کند که ورزش و بازی در همه ادوار تمدن‌ها و فرهنگهای باستان تاکنون وجود داشته و به عنوان عاملی پیش‌ران، در فرایند تحولات و دگرگونی‌های جوامع نقش مؤثری داشته است.
او ورزش مدرن را مولود بازیهایی برشمرده که ماهیت آن‌ها در گذر زمان دچار دگردیسی و تغییر شده و از بازیهای سنتی و خشونتبار به ورزشهای قاعدهمند و صلحآمیز تبدیل شده است. الیاس ورزش را محمل مناسبی برای خویشتنداری، خودکنترلی، تعدیل هیجانات و خشونتها در راستای فرایند گسترش تمدن به شمار آورده و باور دارد که این دگرگونی‌های ساختاری شرایط ایجاد روند ورزشیشدنِ جامعه را فراهم کرده و باعث شکل‌گیری و شکوفایی رژیم پارلمانیته در انگلستان شد و به این وسیله گام بلندی در راستای متمدن شدن این کشور برداشته شده است.
این صاحب‌نظر حوزه جامعه‌شناسی، ورزش را از مهمترین و بارزترین شاخص‌ها در روند تمدن دانسته و در کتاب ماندگار خود با عنوان «فرایند متمدن‌شدن» به تبیین این روند پرداخته و در این وادی به تشریح نظریه بدن روی آورده و بدن را پدیده‌ای تابع نیروهای فرهنگی و آموزشی یک جامعه و از ارکان اساسی تمدن قلمداد کرده تا آن‌جا که واژه تمدن را با مفهوم بدن متمدن و کنترل‌شده یکی دانسته و تأکید کرده که انسان متمدن کسی است که بتواند خشم خود را مهار کرده و بر بدنش کنترل داشته باشد.
در کتاب «نوربرت‌الیاس و جامعه‌شناسی ورزش»، نخست به تشریح زندگی و میراث فکری الیاس پرداخته شده و آن‌گاه در فصل دوم نیم نگاهی به آراء و اندیشه‌های این جامعه‌شناس آلمانی افکنده و کاربست دستگاه نظری و خاستگاه اندیشه‌های اجتماعی و فکری او مورد واکاوی قرار گرفته است. سپس نحوه شکل‌گیری تمدن و تحلیل آن از منظر جامعه‌شناسی فرایندی و پیکربندی را به نظاره می‌نشینیم.
فصل سوم این کتاب، به شرح دیدگاه‌های الیاس در زمینه جامعه‌شناسی ورزش و تحلیل بن مایههای آراء او در این حوزه پرداخته است. در این جستار همچنین مفهوم بدن و عادت‌واره از چشم‌انداز وی بررسی شده و رابطه ورزش با ویژگی‌های شخصیتی و روابط قدرت مورد تحلیل قرار گرفته است.
فصل چهارم، دیدگاه این صاحب‌نظر در زمینه بازی و انواع مدل‌های آن مورد واکاوی قرار گرفته است. الیاس با رهیافت شکسپیری جهان را به یک بازی بزرگ تشبیه کرده و بر آن بود که بازی و مدل‌های آن به عنوان فرایندی اجتماعی، ناظر بر حیات انسانی و تشکیلدهنده شبکه ارتباطی هستند. الیاس با این رویکرد، در پی طراحی و ارائه الگویی جهت کشف علل تغییر در الگوهای رفتاری اروپاییان و چگونگی پیدایش تمدن مدرن غرب بوده و نقش ورزش و بازیها در این رهگذر را تبیین کرده است. سرانجام در فصل پایانی، ارتباط بین تمدن و ورزش مورد مداقه قرار گرفته و سیر تحول پدیده ورزش و روند دگردیسی آن از بازیهای سنتی و خشن به ورزشهای مدرن و صلحآمیز تحلیل شده است. فرایندی که در آن ورزش بر الگوهای رفتاری اروپاییان تأثیر گذاشته و فرایند ورزشی شدن را در جامعه فراگیر کرده تا زمینه را برای ایجاد و گسترش تمدن غرب فراهم کند.
انتشارات بزنگاه کتاب «نوربرت‌الیاس و جامعه‌شناسی ورزش» نوشته دکتر کمال جوانمرد را در ۱۸۸ صفحه به بهای ۲۵۰ هزار تومان در تابستان ۱۴۰۴ منتشر کرده است.
۲۱۶۲۱۶
نظر شما