به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، در آیات پایانی سوره حجر، خداوند از گروهی یاد می‌کند که قرآن را «عِضین» قرار دادند؛ یعنی آن را پاره‌پاره و بخش‌بخش کردند. برخی مفسران گفته‌اند این تعبیر درباره یهود و نصاری است که کتاب آسمانی را تحریف کردند؛ و برخی دیگر آن را مربوط به مشرکان مکه دانسته‌اند که بخشی از آیات قرآن را انکار و بخشی را می‌پذیرفتند.
بنابر روایت فارس، این روش دشمنان دین نشان می‌دهد که آنان با رویکردی گزینشی و منفعت‌طلبانه، پیام الهی را تحریف و تضعیف می‌کنند. دشمنی پنهان و خطرناک زمانی است که لباس دین به تن کرده و حقایق را تکه‌تکه عرضه می‌کند تا حقیقت ناب در میان شبهات گم شود.
تهدید الهی به دشمنان تحریف
خداوند در ادامه می‌فرماید: «فَوَ رَبِّکَ لَنَسْأَلَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ عَمَّا کَانُوا یَعْمَلُونَ». این آیه نشان‌دهنده یک هشدار جدی به همه تحریف‌گران و دشمنان است: آنان در روز قیامت بی‌هیچ استثنا بازخواست خواهند شد. دشمن‌شناسی قرآنی بر این نکته تأکید دارد که تهدید اصلی امت اسلامی تنها جنگ‌های آشکار نیست، بلکه انحراف در اندیشه و تحریف در باورهاست.
ایستادگی پیامبر در برابر فشار دشمنان
در این آیات، خداوند به پیامبر(ص) فرمان می‌دهد: «فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ». یعنی آنچه را مأمور هستی آشکارا بیان کن و از دشمنان مشرک روی بگردان. این دستور، خط مشی دائمی مسلمانان در برابر فشار دشمنان است: روشنی در بیان حقایق و عدم عقب‌نشینی در برابر تهدیدها.قرآن تأکید می‌کند که خداوند خود حافظ پیامبر است و دشمنان نمی‌توانند آسیبی جدی برسانند: «إِنَّا کَفَیْنَاکَ الْمُسْتَهْزِئِینَ».
این وعده الهی دلگرمی مؤمنان در طول تاریخ است که دشمنان هر قدر قدرتمند باشند، در برابر اراده خدا ناتوان‌اند.
ویژگی دشمنان استهزاکننده
در ادامه، قرآن از کسانی یاد می‌کند که غیر از خدا خدایان دیگری می‌پرستیدند و پیامبر را مسخره می‌کردند. این استهزا نوعی جنگ روانی علیه دعوت الهی بود. دشمن‌شناسی در اینجا ابعادی تازه می‌یابد: دشمن تنها با شمشیر نمی‌جنگد، بلکه با ابزار تمسخر، تحقیر و تخریب روحیه نیز به میدان می‌آید. در واقع، دشمنی فرهنگی و رسانه‌ای از همان آغاز بعثت وجود داشته است.
سوره حجر و نگاه توحیدی به دشمنی‌ها
سوره حجر با این حقیقت به پایان می‌رسد که مأموریت پیامبر تنها دعوت روشن و پایدار است و دل‌ها در نهایت به سوی خدا بازمی‌گردند. این جمع‌بندی نشان می‌دهد که دشمنی‌ها هر اندازه گسترده باشد، پایانی ندارد مگر در برابر حقیقت واحد الهی.
آغاز سوره نحل؛ تدبیر الهی در برابر دشمنان
تحقق وعده الهی، بی‌نیاز از شتاب دشمن
سوره نحل با جمله‌ای قاطع آغاز می‌شود: «أَتَی أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ». دشمنان می‌پنداشتند که وعده خدا درباره شکست آنان تحقق نخواهد یافت. قرآن در پاسخ می‌فرماید که فرمان الهی آمدنی است و هیچ‌کس نمی‌تواند آن را به تأخیر بیندازد یا با عجله‌کردن جلو بیندازد. این هشدار برای مؤمنان نیز آرامش‌بخش است که در برابر فشار دشمن، نباید دچار اضطراب و عجله شوند.
باطل بودن معبودهای دشمنان
در ادامه، مشرکان به خاطر پرستش بت‌ها نکوهش می‌شوند: «یُنَزِّلُ الْمَلَائِکَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ...». این آیات یادآوری می‌کند که مشرکان دشمنی خود را بر پایه‌ای پوچ بنا کرده‌اند.
آنان به جای خدای قادر، به موجودات بی‌جان پناه برده‌اند. در واقع، دشمنی آنان ناشی از جهل و هواپرستی است.
جلوه‌های رحمت الهی در برابر دشمنی‌ها
آیات بعدی از سوره نحل، نشانه‌های الهی در آفرینش زمین، آسمان، حیوانات و روزی‌های انسان را برمی‌شمارد. این بیان، یک استراتژی در برابر دشمنان فکری و اعتقادی است: با یادآوری نعمت‌های خدا، باطل‌بودن ادعاهای دشمنان آشکار می‌شود. اگر جامعه اسلامی نعمت‌های الهی را بشناسد و شکر آن را به‌جا آورد، در برابر وسوسه‌های دشمنان ایستاده و فریب نمی‌خورد.
دشمن‌شناسی در پرتو نعمت‌شناسی
از این بخش درمی‌یابیم که دشمن‌شناسی قرآنی تنها تحلیل رفتار خصمانه نیست، بلکه شناخت زمینه‌های ایستادگی در برابر دشمن نیز هست. یکی از این زمینه‌ها، توجه به نعمت‌ها و قدرت مطلق خداوند است. اگر انسان بداند که تمام هستی تحت تدبیر پروردگار است، دشمن هر اندازه نیرنگ داشته باشد، نمی‌تواند اراده خدا را باطل کند.
آیات پایانی سوره حجر و آغاز سوره نحل تصویری جامع از دشمنان و شیوه‌های آنان ارائه می‌دهد:
تحریف‌گران وحی که حقیقت را تکه‌تکه می‌کنند.
استهزاکنندگان که جنگ روانی به راه می‌اندازند.
مشرکان که بر بت‌های پوچ تکیه دارند.
و همه دشمنانی که می‌خواهند وعده خدا را نادیده بگیرند.
در برابر این دشمنی‌ها، قرآن راهکارهایی اساسی معرفی می‌کند: صراحت در بیان حق، اعتماد به حفاظت الهی، بی‌اعتنایی به تمسخر دشمنان، آرامش در برابر تهدیدها و تکیه بر نعمت‌ها و قدرت خدا. چنین رویکردی، مومنان را از لغزش در برابر دشمنان حفظ کرده و آنان را به سوی پیروزی حقیقی هدایت می‌کند.
تلاوت این آیات را که در صفحه ۲۶۷ قرآن کریم واقع است، ببینید و بشنوید.
نظر شما