فروزان آصف نخعی: جهان غرب، شامل اسراییل، ناتو و آمریکا، تلاش می کنند معیارهای خود را بعد از جنگ ۱۲ روزه به ایران تحمیل کنند. ضمن این که در ایران نیز روایت هایی وجود دارد که شناخت نسبت به آن ها می تواند افکار عمومی را در جنگ روایت ها که از سوی رسانه های داخلی و خارجی هدایت می شود، به فهم و انتخاب درست برساند. ایرانیان اگر روایت صحیح خود را سامان ندهند، نظام رسانه ای جهانی که دنبال فروپاشی ایران هستند، روایت خود را جایگزین می کنند. روایت های داخلی هم امکان آن را می یابند که در تشتت ذهنی افکار نقش اساس ایفا کنند. غرب نیاز دارند ابتدا فروپاشی مذکور را در نظام شناختی و ذهن ایرانیان واقعی جلوه بدهند. از این منظر تولید روایتی که «همبستگی اجتماعی و دفاع ملی» را در مقابل روایت های رسانه های اسراییلی و حامیان آن ها مانند ایران اینترنشنال سامان بدهد، مسئله اصلی و روز ایران است. بر این اساس موضوع «همبستگی اجتماعی و دفاع ملی» در خانه اندیشمندان علوم انسانی، با همکاری موسسه کار و تامین اجتماعی و معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، سلسله نشست هایی با عنوان «همبستگی اجتماعی و دفاع ملی» برگزار کرد. اما جلسه نهم آن در خبرگزاری جمهوری اسلامی برگزار شد. یکی از سخنرانان نشست نهم دکتر «حسام الدین آشنا»، دانشیار سیاست گذاری دانشگاه امام صادق (ع) و رئیس سابق مرکز بررسی های استراتژیک بود. بخشی از تحلیل آشنا که در ایرنا منتشر شده از نظرتان می گذرد:
ساختار روایت های راهبردی
حسام الدین آشنا ابتدا آشنا اظهار کرد که روایت راهبردی، مفهومی است که در کنار قدرت نرم، قدرت سخت و قدرت هوشمند مطرح می‌شود. او گفت: روایت راهبردی یکی از نظریه‌های جدید روابط بین‌الملل است که نقش کلیدی در فرآیند ارتباطات دارد. او تأکید کرد که دانشمندان علوم شناختی بر این باورند که روایت‌پردازی ذاتی انسان است و کسی که بتواند روایت تأثیرگذاری ارائه دهد، قدرت واقعی دارد. قدرت یعنی توانایی ارائه روایتی که برای دیگران قابل قبول باشد. مردم به کسانی جذب می‌شوند که بتوانند تاریخ، حال و آینده یک کشور را به گونه‌ای قانع‌کننده تعریف کنند. وی مراحل روایت راهبردی را سه مرحله خواند: شکل‌گیری ایده‌ها، انتشار ایده‌ها و دریافت و تفسیر روایت‌ها.
آشنا در ادامه گفتکه ساختار روایت‌های راهبردی شامل چهار مولفه است: شخصیت‌ها، فضا، کنش و تعارض و راه‌حل. آشنا گفت: هر روایت باید تکلیف قهرمان، ضدقهرمان و دیگر کنشگران را روشن کند. همچنین بیان کرد: روایت باید بستر روایی را مشخص کند و مسئله و تعارض موجود را تعریف کند. روایت‌های راهبردی در سه سطح اصلی طبقه‌بندی می‌شوند: نظام بین‌الملل، روایت ملی و روایت موضوعی. روایت جنگ سرد یک روایت راهبردی است که جهان را دو قطبی می‌داند. روایت ملی ترکیبی از گذشته، حال و آینده کشور است و مثلاً آمریکا خود را حامی آزادی و دموکراسی معرفی می‌کند. روایت‌های راهبردی اگر به درستی طراحی، اجرا یا تفسیر نشوند یا اگر طرف مقابل توانایی مقابله داشته باشد، ممکن است به شکست منجر شوند و داستان موفق تبدیل به شکست شود.
۱۳ روایت راهبردی در جمهوری اسلامی که جا افتادند یا شکست خوردند
حسام‌الدین آشنا در ادامه بحث خود دوازده روایت راهبردی در جمهوری اسلامی ایران را بررسی کرد و نقش این روایت‌ها را در جنگ ۱۲ روزه اخیر مورد واکاوی قرار داد. او تصریح کرد که این دوازده روایت کاملاً می‌تواند مورد اختلاف و چالش واقع شود. آشنا اظهار داشت: «این روایت‌ها را باید جدی گرفت، اما نه خیلی جدی؛ چراکه ممکن است برخی از آن‌ها در عمل تغییر کنند یا نتوانند به طور کامل پاسخگوی تحولات باشند.»
او گفت نخستین روایت، روایت «ظهور نزدیک» است که بر گفتمان مهدویت متکی است و برای بسیج اجتماعی و مشروعیت‌بخشی به نظام استفاده می‌شود. آشنا اظهار داشت: این روایت بیان می‌کند چیزی که شاید امروز بسیار دور به نظر برسد، می‌تواند خیلی نزدیک باشد و این نزدیکی باعث می‌شود در سیاست‌گذاری به سمت تمدن‌سازی مهدوی حرکت کنیم. وی افزود: وقتی به موضوعات تمدنی می‌پردازیم، حساسیت ما نسبت به مسائل روز کمتر می‌شود چرا که نگاه ما فراتر از مقاطع کوتاه‌مدت است. او ادامه داد که در دوره دولت دکتر احمدی‌نژاد این ایده شدت گرفت و ابعاد و تبعات آن هنوز قابل بحث است.
روایت دوم، روایت «داشتن رسالت جهانی» است که بیان می‌کند جمهوری اسلامی ایران مأموریت و رسالت جهانی دارد و باید انقلاب را صادر کند و مستکبران را نابود نماید. آشنا گفت: این رسالت از مناسک دینی و سیاسی ما نشأت می‌گیرد و در شعارهای بعد از نماز جمعه و جماعت نمود پیدا کرده است.
روایت سوم این است که «ما آقای منطقه هستیم»؛ طبق این نگاه، پیش از انقلاب و بعد از آن ایران خود را به عنوان متولی و قدرت برتر منطقه می‌داند. وی اظهار داشت: ما در سند چشم‌انداز به دنبال آن هستیم که قدرت اول منطقه باشیم و این نگرش تأثیرات مهمی بر سیاست خارجی و داخلی ما داشته است.
روایت چهارم درباره «عمق استراتژیک» است که حوزه مدیترانه را شامل می‌شود و آشنا گفت: ما معتقدیم که عمق استراتژیک ما فراتر از مرزهای کنونی است و باید در آن مناطق حضور فعال و مؤثر داشته باشیم.
روایت پنجم بر «رابطه میان ملت‌ها و دولت‌ها» تأکید دارد؛ روایت بر این اساس است که ملت‌ها با ما هستند و دولت‌ها در مقابل ما. آشنا گفت: ما معتقدیم می‌توانیم با تکیه بر حمایت ملت‌ها، از سد دولت‌ها عبور کنیم و به نوعی دولت‌ها را محدود یا تحت کنترل قرار دهیم.
روایت ششم، روایت «آستانگی هسته‌ای» است که مفهوم آن ایجاد ابهام درباره برنامه هسته‌ای ایران است. وی اظهار داشت: طبق این روایت، این ابهام باعث ترس دشمنان و جلوگیری از حمله به کشور می‌شود و ما با حفظ این ابهام قدرت بازدارندگی ایجاد می‌کنیم.
روایت هفتم، روایت «حمایت الهی» است. آشنا گفت: ما معتقدیم خدا با ماست و این باور روحیه پیروزی را در میان مردم و رهبران افزایش می‌دهد. این تصور تنها مختص ما نیست و دیگران حتی ترامپ و نتانیاهو نیز چنین ادعایی دارند، اما برای ما معنای خاصی دارد.
روایت هشتم «کاغذپاره بودن تحریم‌ها» بود. وی بیان کرد: تحریم‌ها اگرچه جدی به نظر می‌رسند، اما اگر ما در برابر آن‌ها بایستیم و مدیریت کنیم، اثرشان محدود خواهد بود؛ در غیر این صورت ضعف در مدیریت، مشکلات را افزایش می‌دهد.
روایت نهم به «کافی بودن قدرت موشکی برای بازدارندگی» بازمی‌گردد. آشنا تصریح کرد: طبق این روایت، قدرت موشکی ما برای بازدارندگی کافی است و باید همچنان روی این حوزه تأکید کنیم تا دشمنان را از حمله به ما بازدارد.
روایت دهم به «استراتژی نظامی» می‌پردازد. آشنا در توضیح این روایت می گوید: این روایت تاکید می کند که بهترین دفاع حمله است. وی توضیح داد: همانند یک مسابقه فوتبال، باید ابتدا حمله کنیم تا دشمن نتواند واکنش مؤثری نشان دهد و این روش می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد.
روایت یازدهم به «حضور نظامی مهمتر از حضور سیاسی و اقتصادی در منطقه» اشاره دارد. آشنا گفت: طبق این روایت، حضور فیزیکی و قوی نظامی در منطقه از نفوذ سیاسی و اقتصادی بسیار حیاتی‌تر است؛ این حضور می‌تواند مستقیم یا نیابتی باشد، اما اهمیت آن انکارناپذیر است.
آشنا، روایت دوازدهم را «ساخت روایت‌های پسینی» معرفی کرد. استاد دانشگاه امام صادق اظهار کرد: ما معمولاً ابتدا اقدام می‌کنیم و سپس برای آن نظریه و روایت می‌سازیم؛ به عبارتی روایت راه‌انداز و جاانداز است و ما مردان و زنان این کار هستیم.
او تأکید کرد که این دوازده روایت هم موفقیت‌ها و هم آسیب‌ها و چالش‌هایی را برای کشور به همراه داشته‌اند و جنگ ۱۲ روزه اخیر فرصتی برای بازنگری در آن‌ها فراهم کرده است.آشنا در پایان به روایت دیگری اشاره کرد که خارج از این سیزده روایت است و گفت: «روایت هسته سخت» ایده‌ای است که می‌گوید ما یک هسته سخت داریم که از ما حمایت می‌کند و رسیدن به این هسته بسیار مهم است. این روایت می‌تواند آینده کشور را شکل دهد.
وی گفت: جنگ‌های دفاع مقدس و جنگ ۱۲ روزه اخیر فرصت محک زدن این روایت‌ها و ارزیابی آن‌ها را برای ما فراهم کرده‌اند.
۲۱۶۲۱۶
نظر شما