سیگار؛ ازهمفری بوگارت تا اسموک افندی ها!

هادی معیری نژاد:اگر نگاهی به آمار سیگاری ترین کشورهای دنیا بیاندازیم به آسانی در میابیم که رواج این پدیده در کشورهای آفریقایی و برخی کشورهای در حال توسعه مانند ترکیه و کشورهای اروپای شرقی نظیر بلغارستان و صربستان و بالا خره چین از رشد بیشتری برخوردار است.
در حالی که جمعیت سیگاری های آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی در دهه های اخیر نصف شده است اما در کشورهای در حال توسعه ای مثل ترکیه آمار 44 درصدی سیگاری ها نشاندهنده این است که سیگار مسئله ای مربوط به کشورهای در حال توسعه وبه اصطلاح عقب مانده است.
برخی از جامعه شناسان جوامع را به سه دسته تولید کننده، تقلید کننده و کاملا سنتی طبقه بندی می کنند جوامع درجه اول که تولید کننده علم و تکنولوژی هستند تئوری ها را تولید می کنند حتی مد و هنر را نیز آنها تولید می کنند.
کشورهای درجه دوم در بهترین حالت مقلد های خوبی هستند و از علوم و فنون استفاده می کنند کشورهای درجه سوم هم کاملا سنتی هستند مانند مغولستان که کاملا تابع سنتهای خود هستند. این دو گروه از کشورها در دسته بندی های سیاسی به جهان سوم هم معروف بودند. که امروزه این واژه به کشورهایی درحال توسعه هم اطلاق می شود.
اما در مورد گرایش به سیگار هم به عنوان یک پدیده اجتماعی، تولید تجارت وتبلیغات آن توسط دنیای غرب و علی الخصوص آمریکا سامان گرفت . کم نبودند کسانی که در کشور خودمان اولین سیگارشان را به تقلید از همفری بوگارت در تاریکی سینما روشن کردند.
در واقع سینما و تبلیغات آن نقش موثری در همه گیری سیگار در دیگر جوامع جهان ایجاد کرد چرا که تقلید از غرب مخصوصا در کشورهای درجه دوم که امروزه در حال توسعه و یا حتی مانندکره توسعه یافته محسوب می شوند یک پارادایم رفتاری بود و سیگار هم مانند بسیاری دیگر از پدیده ها به عنوان تقلید از مردان و زنان خوش پوش و موفق در بین نسل جوان دهه های قبل رشد پیدا کرد.
در حقیقت حتی نوع گرایش به سیگار هم توسط جوامع درجه اول تولید کننده جهت دهی شد وتوسط کشورهای مقلد تقلید شد و به عنوان یکی از ملزومات زندگی جا افتاد.
دنیای غرب و اروپا خیلی زود به نقش مخرب سیگا ر برای جوامعشان پی بردند و با ممنوع شدن تبلیغ سیگار و مشروب ازرسانه ها و محدود شدن فروش آنها به جوانان زیر 18 سال زندگی سالم را سر لوحه رسانه ها و جامعه قرار دادند.
در برخی از کشورهای اروپای شمالی یک فروشنده می تواند یک خریدار سیگار و یا مشروب را به تشخیص خودش از خرید محروم کند و در اکثر مراکز خرید ، رستورانها وحتی کافه ها و پارکها استعمال سیگار مساویست با جریمه بسیار سنگین که اتفاقا این جریمه ها هم بیشتر توسط مهاجرین آسیایی وآفریقایی پرداخت می شود. چرا که شهروندان کشورهای اروپایی خود به این نتیجه رسیده اند که مصرف سیگار راه غلطی برای زندگیست. این رویکرد حتی در مصرف مشروبات الکلی هم به چشم می خورد و بسیاری از مردم برخی از کشورهای اروپایی که به دلیل جغرافیا ی خاص و سرمای محیط به مصرف مشروبات سنگین عادت داشتند هم اکنون به مصرف مشروبات سبک تر روی آورده اند و به باده پیمایی به عنوان یک اخلاق ناپسند و قرون وسطی ای نگاه می کنند.
اما در کشورهایی چون ترکیه و چین که هم اکنون در خط مقدم مواجهه با فرهنگ اروپایی و آمریکایی هستند. تقلید از زندگی غربی در مصرف سیگار و مشروب تا حد مرگ، به عنوان یک فرهنگ غلط رفتاری ته نشست کرده است.
در کشور ما نیز اگرچه وضع در مورد سیگار مانند ترکیه نیست اما کاهش شدید سن گرایش به سیگار و افزایش این اخلاق در بین زنان و دختران نشانگر وجود مشکل در این زمینه است که به طور حتم تقلید یکی از عوامل مختلف آن است و دلایل اجتماعی دیگری نیز در بروز و رشد آن موثر است.
در حال حاضر گرایش به سیگار در کشور های اروپایی به شدت کنترل شده و چنان که ذکر شد با کاهش شدید گرایش به سیگار جوانان در پی داشتن سلامت ، اندام مناسب وورزش هستند . در دهه های قبل اگر جوانان در این کشورها در پی تقلید از خوانندگان و هنرپیشه گان از سرطان ریه و معده از دنیا می رفتند امروز به مرگ هنرمندان و خوانندگانی چون ویتنی هیوستون و امی واینهاوس به عنوان یک تراژدی می نگرند که نباید تکرار شود.
در حقیقت امروزه ترک سیگار و بازگشت به زندگی سالم و محصولات طبیعی ، یوگا و سلامت تن و روان تبدیل به فرهنگ مسلط در جوامع غربی شده است که گرچه رگه هایی از تقلید ازآن در کشورما نیز دیده می شود اما هنوز در مورد مصرف سیگار ما نیز مانند کشوری مثل ترکیه دچاربی فرهنگی هستیم.
30145