هفته دوم ماه مِی گذشته، مراسم "Global Career Seminar " در سالن اجتماعات دانشگاه برگزار شد . در این مراسم نمایندگان شرکت های مختلف، در سالن همایش ساختمان مربوط به اداره دانشجویان خارج دانشگاه ،غرفه هایی ایجاد کرده و فضایی برای کاریابی و آشنایی دانشجویان با حوزه فعالیت شرکتشان ایجاد نموده بودند. در واقع نوعی "Job hunting"(کاریابی) است که خود دانشگاه کمک می کند، فضایش فراهم شود . در بازدید از غرفه ها ، به شکل مروری اسامی را نگاه می کردم : صنایع الکتریک سومی تومو ، واحد صنایع سنگین میتسوبیشی ، شرکت کوبوتا ، بخش موتور مزدا ، فولاد کوبه و ... .
در میان مجموعه شرکت هایی که در این نمایشگاه حضور داشتند ، به غرفه شرکت اوبایاشی (OBAIASHI) رفتیم که شرکتی است ساختمانی و متناسب است با رشته و شرایط ما . در خصوص شرکت های بزرگ عمرانی و اساسا در باب بنگاههای بزرگ اقتصادی در ژاپن پیشتر در یادداشت مورخ 23/2/88 در این وبلاگ صحبتی رفته بود (که اشاره ای به شرکت اوبایاشی نیز شده بود) [لینک].
به غرفه این شرکت رفتیم و دو تن از مهندسین شروع به ارایه توضیحاتی در باب اوبایاشی و کارهایش کردند. به رغم ذهنیت و اطلاعاتی که از پیش از این شرکت و حوزه فعالیت هایش برایم وجود داشت اما توضیحات انصافا تامل برانگیز بود .
با وجود اینکه طی چند سال اخیر در باب شرکت های عمرانی در ژاپن طی صحبتهای مختلفی مطرح شده و بازدیدهای متعددی از طرحهای دردست اجرای این دست شرکتها صورت گرفته ، اما صحبتهایی که مهندس شرکت اوبایاشی در باب شرکتشان داشت دوباره تلنگری است به همان علامت سوالی که در دو یادداشت قبل در ذهن طرح شد . این جملات را از میان حرفها و توضیحات ایشان ببینیم :
« - سابقه و قدمت تاسیس شرکت ما بر می گردد به یکصد و بیست سال پیش و این شرکت در سال 1892 ثبت گردیده است. ایستگاه مرکزی قطار و مترو شهر توکیو( Tokyo Station ) را در سال 1914 (نود وهشت سال پیش ) ساخته ایم و همچنان این ایستگاه ، مرکز ثقل حمل و نقل ریلی ژاپن است.
- دو روز پیش ( 12 می 2012) اوبایاشی کار احداث برج مخابراتی جدید توکیو با نام توکیو اسکای تری ( Tokyo Sky Tree) را به پایان رساند. [لینک یادداشت درباب اسکای تری]. این برج با 634 متر ارتفاع بلندترین برج "مخابراتی" در جهان است. در طول روند نصب دکل آنتن سه هزار تنی آن، زلزله 11مارچ 2012 رخ داد و لرزشهای شدید شهر توکیو، چالشی بزرگ بود برای ما در این پروژه که خود فی نفسه کاری پرچالش بود.
در جریان برج اسکای تری ، ما شبکه ای عظیم از فولاد را پیرامون شفت بتنی برج اجرا کرده ایم که در پای برج مقطعش مثلث و از اواسط بدنه مقطع دایره است (اشاره ای به صعوبت کار اجرای این شبکه فولادی).
- هم اکنون در جریان بازسازی مناطق زلزله و سونامی زده شمال شرق ژاپن ما یکی از پیمانکاران اصلی طرح بازسازی شهرهای ویران شده هستیم .
- سال گذشته توانستیم ایستگاه مرکزی قطار، و مترو شهر اوساکا [ ایستگاه اومدا ] را مسقف کنیم. این شلوغ ترین ترمینال غرب ژاپن را در شرایطی مسقف کردیم که تردد در زیر سقف درجریان بود و با صعب ترین شرایط به لحاظ «ایمنی مردم» مواجه بودیم . کار را سه ساله جمع کردیم در شرایطی که تردد قطارها در زیر سقف ادامه داشت. [لینک یادداشت در خصوص بازدید از این پروژه ]
- شرکت ما موفق شده در کشورهای مختلف دنیا دفتر تاسیس کند . ما در آمریکا در آریزونا و بر روی رودخانه کلورادو (در مقابل سد بزرگ Hoover ) یکی از فنی ترین پل های آمریکا را در اکتبر 2010 احداث کرده ایم [+].
- گردش مالی ما سال گذشته 1130میلیارد ین بوده است . سود خالص شرکت 15میلیارد ین عنوان شده است . (!؟)
و ...»
از میان جملاتی که ایشان گفت و از بین توضیحات ایشان ، جالبترین نکته برایم اشاره ایشان به «عمر بیش از یکصد سال » شرکت بود. بیش از بحث پروژه ها - که البته آنهم مهم و قابل تامل است - اما نفس "ماندگاری" شرکتی با این ابعاد در طول صد و بیست سال جای سوال است .
بیش از هر چیز به یاد آیه قرآنی افتادم که اشاره می دهد که در دیدار "کلمه"، ریشه را ببینید. اینکه کلمه طیبه ، به خاطر ریشه طیب است و کلمه سیئه ناشی از ریشه سیئه. به این فکر می کردم که چطور ممکن است شرکتی در این سطح از سازندگی ، تولید و گردش مالی قرار داشته باشد و چنین سازه های مهندسی عظیمی را بنا نهاده باشد ولی برخوردار از اصول اخلاقی نباشد؟ آیا ممکن است ؟؟
این بحث "یکصد سال" معانی گوناگونی دارد . یعنی یکصد سال است بین اعضای هیات مدیره شرکت اختلاف و درگیری پیش نیامده . یکصد سال است اعضا هیات مدیره اختلافات مالی ، فنی و سلیقه ای شان را جوری با هم حل و فصل کرده اند (چه جوری؟!) . یکصد سال است که سابقه اجرای پروژه در اسناد شرکت بایگانی شده ، یعنی یک مهندس تازه کار در این شرکت با چنین عقبه و گستره ای از تجربه فنی مواجه می شود و این تجربه باید به او منتقل شود تا بتواند در اینجا مدیر فنی شود. و ... .
صادقانه باید اذعان کنم که بخشی از این احساس تعجّب در باب مانایی و ماندگاری ، به تجربه ذهنی ام از پروژه برج میلاد تهران و راه آهن شیراز برمی گردد . اینکه چگونه یک جریان ادامه پیدا نمی کند و در نقطه ای متوقف می شود . در جریان برج میلاد با عده زیادی از مهندسین و مدیران فنی ارزشمند آشنا و همکار شدم اما این جریانِ حضور هر یک از عزیزان در پروژه ، جریانی مقطعی بوده و انتگرال این تجربه فنی ثبت نشد و چون گوهری از تجربه ، به جامعه مهندسی ما اهدا نشد. حکایت همان شعر معروف سعدی
هرکه آمد عمارتی نو ساخت
رفت و منزل به دیگری پرداخت
هر کسی بخشی از کار را انجام داد . برج ساخته شد اما تغییرات متعدد در مدیریت طرح همراه بود با جریان وسیعی از رفت و آمدهای نیروهای ارزشمند فنی در مقاطع مختلف پروژه . جریانی که یک "جریان متصل" نبود و در قالبی منفصل و پراکنده ( یا به تعبیر انگلیسی Scatter ) رخ می داد.
در جریان پروژه راه آهن نیز من باب مثال ، حجم عظیمی از طرحی بزرگ (90 درصد پروژه) در مدت سه سال انجام شد اما 10 درصد باقیمانده، سه سال است هنوز به طور کامل به اتمام نرسیده است. چرا یک جریان ارزنده و مثبت امتداد نمی یابد و حضورش نه چون "معادله یک خط با شیب یکنواخت" که چون "معادله منحنی درجه دو" با «اوج» همراه است ؟ باز حکایت شعر زیبای حضرت حافظ علیه الرحمه است که با لحنی کنایه آمیز می گوید
راستی ! خاتمِ فیروزه بواسحاقی
خوش درخشید ولی ، دولتِ مستعجل بود (!)
"مثال پروژه" از آن جهت در این بحث آورده می شود که «پروژه» ، میوه و محصول و "ثمر" درخت برنامه ریزی و همکاری در یک کشور است . انسجام مدیریت ها در پروژه هاست که نمود پیدا می کند. اما مثال های دیگری از همین بحث مانایی و ماندگاری قابل ارایه است . به عنوان مثال با شرکتهای مهندسی بزرگی در ایران آشنایم که موسسان و مدیران این شرکت ها کار را از صفر شروع کرده و طی چهار پنج دهه تلاش ، با به ثمر رساندن پروژه های متعدد، شرکتشان را به اوج توانمندی رسانیده اند. اما چندین مورد می شناسم که فرزند موسس شرکتی توانمند، که اکنون در کانادا یا اروپا درس موسیقی می خواند . یا که اصلا درسی نمی خواند . امتداد سخت کوشی از پدر به فرزند منتقل نشده و اوج تلاش ها در پدر متوقف مانده ... ارزش های پدر به پدر محصور مانده و فرزند، سر در سودای حال و هوایی دیگر دارد . از این روست که "صد سال" فعالیت اوبایاشی وقتی بیشتر ارجمند می شود که می بینی مدیرعامل فعلی اوبایاشی نام فامیلش اوبایاشی است ! یعنی نه فقط بحث امتداد یک جریان "در شرکت" که بحث امتداد در خانواده اوبایاشی.
قصد این نوشتار تعریف بیش از حد از یک مجموعه فنی مهندسی چون اوبایاشی یا میتسوبیشی (1) ، پاناسونیک(2) و هوندا(3) و ... نیست . مقصود بحث در باب دغدغه ای است که می پندارد جریانِ خوبی ها و حرکت های ارزشمند، بنا به شرایط و مقتضیاتی در میان ما آغاز می شود امّا امتدادش به وسعت روزگاران - به تعبیر سعدی- نمی شود بلکه در حد مقطعی خاص از زمان زیست دارد. «شرکت داری» یعنی همکاری در "اجرای کار" و "گردش پول" . شرکت داری کاری است صعب که خصوصاً پس از برخی موفقیت های شرکت و صاحب پول و نام شدنش، سخت تر و صعب تر هم می شود . شرکت بدون برخورداری از اصولی از اخلاق، همیشه با انحلال و اختلاف همراه است . زیست مستدام و ادامه دار شرکت های بزرگ که با کارآفرینی و تولید تکنولوژی و ثروت همراه هستند "کلمه ای" است که باید در باب "ریشه" اندیشید (4)(5)...
1- شرکت میتسوبیشی مدعی است که یکصد و چهل و دو سال از تاسیس اش گذشته است . ثبت در سال 1870 میلادی[+]
2- یادداشتی درباب پاناسونیک [+]
3-یادداشتی درباره هوندا [+]
4- آیه های 24 و 26 از سوره ابراهیم .
5- برخی بر این باورند که در دو کشور آلمان و ژاپن خشک بودن فضای حاکم بر محیط های صنعتی و انظباط نظامی شرکت های فعال در حوزه صنایع ، عامل رشد بخش صنعت بوده است . این سخن را اگر هم که درست بپنداریم ، اما بی شک این تمام ماجرا نیست و جای تاملی بسیار عمیق تر در این حوزه وجود دارد . برخی نیز براین باورند که سیاست های حمایتی دولت ها عامل اصلی رشد بخش صنعت بوده است . این امر نیز بی شک گزاره ای درست است اما بی شک تا «اصولی از اخلاق» فیمابین افراد ساری و جاری نشده باشد هیچ حرکتی -ولو با حمایت های ویژه دولتی یا برخورداری از مبانی علمی- "دامنه دار" نخواهد گشت .
نظر شما