ویژگی‌های جشنواره نانوفناوری امسال

مهدی صیافی: لطفا توضیح دهید که جشنواره امسال، چطور نمایشگاهی است؟
جشنواره امسال تنها یک نمایشگاه نیست. بخشی از جشنواره، نمایشگاه است که در آن، دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی دستاوردهای خودشان را ارائه می‌کنند. در کنار آن مراکز رشد و پارک‌های فناوری واحدهای فناوری‌شان حضور فعال دارند و تمام فناوری‌های حوزه نانو و حدود 40 شرکت نوپا و مستقر در پارک‌های رشد و فناوری حضور دارند. در کنار نمایشگاه، یک فروشگاه نانو نیز برپاشده که در حدود 20 محصول تولیدشده از نانوفناوری را که تمام کارهایش در ایران انجام شده، عرضه می‌کند. حدود صد کتاب نانوفناوری نیز در این نمایشگاه عرضه می‌شود و خرید برای عموم آزاد است.

چه‌جور محصولاتی در این نمایشگاه عرضه می‌شود؟
‌مثلا جوراب‌های ضدباکتری، ‌پیراهن‌های آب‌گریز، روغن خودروی تولیدشده از مواد نانویی؛ مواد مورد نیاز برای تحقیقات و آزمایش‌ها و همین‌طور طیفی از محصولات دیگر که برای عموم عرضه میشود.

ویژگی بارز این نمایشگاه نسبت به نمایشگاه سال گذشته چیست؟
یک بخش ویژه که برای اولین بار در جشنواره امسال ارائه شده، بخش کریدور خدمات فناوری تا بازار است. در این بخش 12 پایگاه وجود دارد و هر کس که محصول جدیدی در حوزه نانو تولید کرده، می‌تواند با مراجعه به این پایگاه‌ها از انواع خدمات و مشاوره‌ها برای معرفی محصول خود به بازار بهره‌مند شود. هم‌چنین دو شرکت برای ثبت بین‌المللی اختراعات در آن‌جا حضور دارند که برای ثبت دستاوردهای محققان فعالیت می‌کنند. شرکت‌های تخصصی برای رصد فناوری و بازارهای محصولات نانو حضور دارند و این خدمات را به پژوهشگران ارایه می‌دهند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر نیز برای سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری، بخش استاندارد و صدور مجوز، بخش تجاری‌سازی و مشاوره در تولید نیز حاضرند.

می دانید که در حوزه فناوری‌های نوین ارزش افزوده وقتی حاصل می‌شود که از خلق فناوری تا ارائه محصول به بازار، کوتاه‌ترین زمان ممکن طی شود. اگر قرار باشد یک فناوری برای رسیدن به بازار مدت دو یا سه سال منتظر بماند، هنگام ورود به بازار قدیمی شده است. وظیفه کریدور این است که با ارائه خدمات و مشاوره‌ها بتواند یک فناوری را هر چه زودتر به بازار معرفی بکند.

بخش دیگر نمایشگاه امسال، بخش ویژه صنعت است که هر کدام از پایگاه‌های فناوری نانو که در ایران توسعه یافته و در صنعت کاربرد دارد، به صاحبان صنایع معرفی میشود. در این بخش هفت صنعت هدف‌گذاری شده شامل صنایع نفت و پتروشیمی،‌ صنایع غذایی، صنایع کشاورزی، صنایع پزشکی، صنعت ساختمان و صنعت خودرو با دستاوردهای توسعه‌یافته در ایران و کاربردهای آنها در صنعت مربوط به خودشان آشنا می‌شوند و این شانس را پیدا می کنند با متولیان این فناوری ها آشنا بشوند و بتوانند قرارداد ببندند.

هم‌چنین ما سال گذشته شرکت‌کننده خارجی نداشتیم، اما امسال کشورهای پیشرفته‌ای مانند آلمان، ژاپن، کشورهای اروپایی و چین در نمایشگاه حضور دارند و این هم به دلیل توسعه کمی و هم توسعه کیفی فناوری نانو در کشور امکان‌پذیر شده است. حدود 80 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته‌ایم.

تأثیر این نمایشگاه را بر صنعت نانوی کشور چطور می‌بینید؟
قطعا تأثیر دارد . برگزاری این نمایشگاه قطعا در توسعه بازار دستاوردهای نانو تأثیر داشته و این تأثیرات بوده که انگیزه ما را بیشتر کرده که امسال این جشنواره را در سطح گسترده‌تری برگزار بکنیم.

جایگاه ایران در حوزه فناوری نانو در جهان چگونه است؟
با ارزیابی‌های جهانی در رابطه با تولید علم نانو و توسعه منابع انسانی و نیروی متخصص، ایران جزو 15 کشور برتر دنیا قرار دارد . در ابتدا که کار نانو را شروع کردیم، در رتبه شصتم قرار داشتیم و در میان کشورهای مسلمان بعد از ترکیه، مصر، تونس، مغرب و مالزی قرار داشتیم؛ اما امروز در میان کشورهای اسلامی و کشورهای خاورمیانه، رتبه اول متعلق به ایران است. ایران در شبکه کشورهای آسیایی و اکو حضور دارد. اولین مرکز بین‌المللی یونیدو در زمینه نانو تکنولوژی در ایران تأسیس و قراردادش با یونیدو امضاء شده است. تعامل دانشمندان ما با کشورهای پیشرفته خیلی خوب است و ایران جزو گروه مشاوران رئیس استاندارد ایزو است.

در پایان، در مورد ستاد ویژه نانو توضیح دهید.
دفتر همکاری‌های ریاست‌جمهوری پیوسته فعالیت‌های علمی و فناوری دنیا را رصد می‌کند. به محض این‌که فناوری نانو در کشورهای پیشرفته مطرح شد، به هر حال بحث نانوفناوری هم در ایران شکل گرفت و فعالیت‌ها و مطالعات و سپس این ستاد در سال 82 آغاز شد.

وقتی ستاد تشکیل شد، شاید تعداد انگشت‌شماری از استادان دانشگاه‌ها در مورد نانوفناوری می‌دانستند؛ فناوری کاملا نوظهوری بود. ‌فعالیت ستاد از ترویج شروع شد. ترویج اهمیت نانو فناوری برای سیاست‌گذاران و مدیران سطح اول کشور، وزرا، نمایندگان مجلس که این اهمیت را درک و همه‌جانبه حمایت کنند.

فاز دوم ترویج، دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی را هدف قرار داد که نانو را در بین استادان و دانشجویان ترویج بدهد، این کار با برگزاری کارگاه‌های یک‌روزه در دانشگاه‌ها و مؤسسات مختلف انجام شد. با سیاست‌هایی که گذاشته شد، رویکرد خیل عظیمی از اساتید و دانشجویان به نانو شکل گرفت.

حوزه نانو، حوزه‌ای میان‌رشته‌ای است و از همه رشته‌ها می‌توانند در فناوری نانو فعال باشند؛ مثل فیزیک، ریاضی، شیمی مواد، الکترونیک و هر زمینه دیگری؛ به هر حال این امر باعث شد خیل عظیمی از متخصصان کشور جذب شوند. با سیاست‌ها و حمایت‌های ویژه ای که ستاد به هر حال در این حوزه ارائه کرد، کارگاه‌های آموزشی در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها برگزار شد. ما در همایش‌هایی که در ابتدای راه برگزار میکردیم برای سخنرانی و تبادل اطلاعات علمی از متخصصین خارج از کشور دعوت می‌کردیم؛ خوشبختانه امروز کشور ما در این زمینه یکی از کشورهای پیشگام است و خیلی از اساتید ما به کشورهای پیشرفته دعوت می‌شوند.

ما اولین همایش ملی‌مان را در حوزه فناوری نانو با آلمان برگزار کردیم، گروهی 12 نفره از متخصصان آلمانی و افراد سطح بالای علمی آلمان به ایران آمدند و همایش سه روزه مشترک برگزار کردند. دومین همایش مشترک با روسیه بود؛ سومین و چهارمین همایش را با هند برگزار کردیم و امروز در جایگاهی قرار داریم که با کشورهای پیشرفته این حوزه تعاملات برابری داریم و پروژه‌های مشترکی با متخصصان کشورهای روسیه، هند و آلمان اجرا می‌کنیم.