پس از آنکه سخنگوی وزارت خارجه سوریه تهدید کرد دمشق از سلاح های شیمیایی فقط در برابر حمله خارجی استفاده خواهد کرد؛ به یکباره موج تبلیغی روی این سخنان متمرکز شد. موضوع در اختیار داشتن سلاح شیمیایی و میکروبی توسط دولت سوریه چنان برجسته سازی شد و مورد انتقاد قرار گرفت که در وهله اول در ذهن مخاطب تکرار سناریویی شبیه آنچه بر عراق رفت، تداعی شد. جدی بودن بحث تا حدی است که از حضور نیروهای ویژه و کماندویی آمریکایی در اردن برای تهاجم به سوریه با هدف سیطره بر مخازن این سلاح ها سخن به میان آمده است. سوال اینجاست که دمشق با چه هدفی تهدید به کاربرد سلاح شیمیایی را مطرح کرد در حالی که پیش بینی بیان چنین تهدیدی چندان دشوار نبود؟ برای بررسی این رخداد اشاره به نکات محوری زیر خالی از فایده نیست:
1- اظهارات سخنگوی وزارت خارجه سوریه پس از مواضع تندی است که از سوی مقامات آمریکایی از جمله وزیر خارجه و نماینده ایالات متحده در سازمان ملل اتخاذ شد. این دو کشور پس از وتوی سوم قطعنامه شورای امنیت توسط روسیه و چین آشکارا روند موجود بین المللی را در مورد بحران سوریه بیهوده دانسته و تاکید کردند از این پس، آمریکا تلاش های خود را در مسیر راهکارهایی خارج از صحن شورای امنیت و از جمله، کمک بیشتر به تجهیز گروه های مخالف به سلاح و امکانات پیشرفته ارتباطاتی، متمرکز خواهد کرد. در چنین شرایطی که آمریکا قواعد حقوق بین الملل پیرامون عدم دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر را به وضوح نادیده می گیرد، موضع سوریه مبنی بر اعلام داشتن سلاح شیمیایی و تهدید به کاربرد آن علیه مهاجمان بیگانه، واکنشی دور از انتظار نیست و دقیقا پاسخ متقابل دمشق به نقض قواعد شناخته شده بین المللی توسط واشنگتن است.
2- بعید نیست که سوری ها نشانه هایی مبنی بر احتمال تهاجم خارجی را دریافت کرده باشند. تهدید به کار گیری سلاح شیمیایی و میکروبی می تواند به منظور مدیریت فشارهای منطقه ای و بین المللی و با هدف کاهش این فشارها بوده باشد. این روزها کم نیستند محافلی که معتقدند تنها راه حل سوریه و برچیدن پرونده بشار اسد، دخالت نظامی خارجی است.
3- پس از زمزمه های تهدیدآمیزی که از مدتی قبل توسط محافل مختلف امنیتی و نظامی اسراییل مبنی بر احتمال حمله این رژیم به سوریه مطرح شد، موضع سوری ها مبنی بر در اختیار داشتن سلاح شیمیایی و به کارگیری آن در صورت تهاجم احتمالی خارجی می تواند در پاسخ به تهدیدهای اسراییلی باشد. در این چارچوب باید یادآور شد نگرانی مهم تر اسراییلی ها این است که سلاح های مذکور در اختیار نیروهای مقاومت اسلامی در جنوب لبنان قرار گیرد. چنین برداشتی از سخنان جمعه گذشته دبیرکل حزب الله لبنان نیز شده بود. این نگرانی از سوی ایهود باراک وزیر دفاع صهیونیست ها نیز صریحا اعلام شد. به هر حال تحولات اخیر سوریه حکایت از پیچیدگی جدی آن نه تنها در صحنه داخلی دارد بلکه در حوزه بین الملل نیز موضوع اصلی قدرت ها و بسیاری از کشورهای تاثیرگذار منطقه ای است.
منبع: روزنامه شرق مورخ4/5/91
نظر شما