جدیدترین چالش مهندسی ناسا: چطور یک حباب لامپ را عوض کنیم؟!

محمود حاج‌زمان: بی‌خوابی فضانوردان موضوعی افسانه‌ای در ناسا به شمار می‌رود. فضانوردان تنها شش ساعت در شبانه‌روز می‌توانند سر بر بالش بگذارند، که بسیار کمتر از میزان خواب هشت ساعت و نیمه‌ای است که از نظر فنی آنها اجازه آن را دارند؛ تازه این کار را هم باید به صورت نوبتی انجام دهند. این مساله می‌تواند مشکلات جدی مانند خستگی را به دنبال داشته باشد. برای کمک به این مساله، ناسا قصد دارد تا تمام لامپ‌های ایستگاه فضایی بین‌المللی را تعویض کند.
به گزارش پاپ‌ساینس، انتخاب نوع صحیح نور می‌تواند اثرات شگفت‌انگیزی بر افرادی بگذارد که ریتم شبانه‌روزی آنها در اثر کار کردن در فضا یا ماموریت‌های مرتبط با آن به هم ریخته است. برای مثال، دانشمندانی که بر روی ماموریت‌های مریخی کار می‌کنند، با وجود اینکه روی زمین هستند اما باید بر اساس ساعت مریخی کار کنند؛ موضوعی که با توجه به تغییر مداوم شیفت‌های کاری مشکلات بزرگی را به وجود آورده است. اما نتیجه مطالعه جدیدی که توسط استیون لاکلی در دانشگاه هاروارد انجام شده، نشان می‌دهد که «نور آبی» و آنچه که با عنوان «بهداشت خواب» کارآمد نامیده می‌شود، می‌تواند باعث بهبود اوضاع شود.
نتایج یافته‌های جدیدی که طی مطالعات لاکلی به دست آمده است نشان می‌دهد چشم پستانداران توانایی خاصی برای تشخیص زمان دارد. گیرنده‌های نوری سلول‌های گره‌ای واقع در جلوی شبکیه چشم برای دیدن به کار نمی روند، بلکه قادرند تا نور آبی انتهای طیف نور مرئی را تشخیص دهند. این سلول‌ها به بدن کمک می‌کند تا زمان را محاسبه کند، و تحریک کردن آنها می‌تواند بر ادراک فرد از شب و روز تاثیر بگذارد؛ تاثیری که با ایجاد اختلال در تولید ملاتونین انجام می‌گیرد.
در ایستگاه فضایی بین‌المللی، گیرنده‌های نوری شبکیه چشم فضانوردان دائما توسط چرخه‌های 90 دقیقه‌ای ناشی از طلوع و غروب خورشید، و همچنین وجود دائمی سیستم روشنایی داخلی ایستگاه تحریک می‌شود. این مساله می‌تواند منجر به تولید کمتر ملاتونین، و در نتیجه به هم ریختن عادات خواب شود.
اکنون ناسا قصد دارد تا 85 لامپ فلورسنت (مهتابی) موجود در بخش آمریکایی ایستگاه را بر دارد و آنها را با لامپ‌های LED مخصوصی جایگزین کند. این لامپ‌ها نور پخشی (Diffused) تولید می‌کنند و می‌توانند نور را به رنگ‌های مختلف آن فیلتر کنند. در طی ساعات کاری این لامپ‌ها نور سفید تولید می‌کند، در هنگام صبح و یا زمانی‌که فضانوردان مجبور می‌شوند تا به صورت اضطراری بیدار شوند نور آبی تولید می‌کند، و برای هنگام خواب نور قرمز پخش می‌کند.
لاکلی که رهبری مطالعات نور آبی مریخ را بر عهده داشته است، همچنین قرار است تا بر روی سودمندی نورهای جدید مطالعه کند. در همین حال، شرکت فیلیپس تولید سری جدید لامپ‌های رنگی جدید خود را اعلام کرده است، که با استفاده از یک گوشی هوشمند می‌تواند آنها را برای انتهای قرمز و یا آبی طیف نور تنظیم کرد. بنابراین این امکان وجود دارد که استفاده از این لامپ‌ها علاوه بر فضا، بر روی زمین نیز متداول شود.
با این حال، نباید فراموش کرد که بی‌خوابی فضانوردان دلایل بیشمار و متنوعی دارد، که از اختلاف زمانی میان مراکز فرماندهی هوستون و مسکو، تا هوای مانده ایستگاه و سر و صدای دائمی را شامل می‌شود. متاسفانه استفاده از نورهای جدید برای هیچ کدام از این مسائل جوابگو نیستند.
 53275