در باره حق شناسی از استاد بزرگوار جعفریان چند مقاله نوشته شده است و این چند نکته نیز خالی از لطف نیست.
رمز کامیابی و سربلندی آقای جعفریان را باید در توان علمی و مدیریتی او دانست. او با سالها تلاش و پشتکار به شایستگی رسیده بود و در یک کلمه «حق حضور» در این عرصه را پیدا کرده بود. حق حضور اصل بزرگ و فراموش شده روزگار ماست. خادمانه و آینده نگر، بی ادعا به کار می پرداخت وتلاش می کرد.
ایشان در عرصه نسخه های خطی چند کار کارستان انجام دادهاند؛ یکی آنکه نسخه هایی که سالها زیر غبار بود. از رف کتابخانه ها بیرون کشید و از تمام آنها تصویربرداری نمود که البته باید از تلاش همه کارکنان کتابخانه مجلس باید یاد شود و به آنان دست مریزاد گفت. ایشان با گردآوری چند فهرست نگار- که حقیر نیز افتخار همراهی با آنها را داشتم - تمام آنها را به پژوهشگران شناساند و جشن پایان فهرست نگاری را در کتابخانه مجلس برگزار کرد. به دستور ایشان امکانات مناسبی برای فهرست نگاران فراهم شده بود. محلی را برای استراحت شبانه آنها در ساختمان کتابخانه مجلس شورای اسلامی اختصاص داده بودند.
این کاریعنی ایشان کار علمی را به امنیت و قانون اداری و انتظامی مجلس کشور ترجیح می دهد وعلم برایش از همه چیز مهمتر بوده و هست و خواهد بود.
با چاپ هر فهرست، نسخه های خطی منبع پژوهش های علمی و فرهنگی تازه قرار گرفت. شماری از نسخه ها از سوی جامعه علمی موضوع پایان نامه ها انتخاب شد. محققان نیز برای تصحیح تعدادی را انتخاب کردند. و آگاهی ما از سرمایه های علمی و فرهنگی و هنری فزونی یافت. ایشان عدالت - بر خلاف شیوه مرسوم روزگارما- به معنای واقعی در کتابخانه به اجرا گذاشت و نسخه هایی که از بیت المال خریداری شده بود و متعلق به مردم بود در اختیارفرزندان آنها گذاشت. تا هیچ محققی برای تهیه سند و نسخه های خطی در حسرت نمانند و در گیرو دار مقررات مزخرف برخی کتابخانه ها اسیر نشوند. این شیوه ارزشمند الگوی کتابخانه هایی چون کتابخانه ملی ملک، کتابخانه ملی، کتابخانه آستانه مقدسه قم و... قرار گرفت.
دسترسی به این آثار آرزوی بزرگی بود که حقیقت پیوست.
برای نمونه مرحوم دکتر عباس اقبال آشتیانی در معرفی نسخه وقایع السنین و الاعوام ( در سال 1325ش) نوشته است:
«... معلوم شد نسخه اصل یعنی دست خط مولف را مالک نسخه به کتابخانه مجلس شورای ملی فروخته است، بنابراین اصل نسخه نیز خوشبختانه در کتابخانه مجلس باقیست اگر چه کسی نمی‌تواند از آن مخزن کتب نفیسه استفاده کند و کتاب‌ها در آنجا در حقیقت در حالتی شبیه به حسب می‌گذارند»( مجموعه مقالات، ج 3، ص 406)
«عجیب تر از این، شرحی است که کتابخانۀ مجلس چاپ کرده و در پشت نسخه های خطی خود چسبانده، به این مضمون که رونویس کردن و یادداشت برداشتن از روی این نسخه ها برای همه کس ممنوع است. نمی دانم این آیین زشت...» ( مجموعه مقالات، ج 2، ص 430)
حرکت ارزشی دیگر ایشان چاپ فهرست دستنوشتهای ایران ( دنا) بود. که فهرست تمام نسخه های خطی موجود در ایران است و به همت موسسه الجواد – علیه السلام- فراهم آمده است. این اثر سالها در انتظار چاپ بود و هیچ ناشری حاضربه نشر آن نبود. با مدیریت ایشان این اثر نیز به چاپ رسید و اکنون که دو سال از چاپ آن می گذرد با استقبال بی نظیر محققان روبرو شده و در شمار کتب کمیاب درآمده است. برای درک ارزش این کار باید به نوشته سید حسن تقی زاده در مقدمه مولفین کتب چاپی فارسی( سال نشر 1340ش) مراجعه کرد؛ که چنین است:
«اینجانب از بیش از چهل سال قبل دائما و مکررا به فضلای مملکت و وزارت فرهنگ پیشنهاد موکّد کرده ام که برای کمک به محققین در زمینه علم و ادب اسلامی در ایجاد شش مجموعه کامل سعی فرمایند... کتابی مشتمل بر نسخ خطی موجود در عالم با استقراء کامل و سعی که نسخه ای فوت نشود ... در طی این پنجاه سال اخیر که اینجانب متوالیا و مستمرا این پیشنهاد فوق را به هر کسی که مظنه انجام آن بود میکردم ...»
به حقیقت تمام باید شهادت داد ، درصنوف علما امثال ایشان بسیار کم است و باید هر روز دعای کثّر الله امثاله از سویدای دل برای ایشان خواند.
باز هم برای نمونه؛ در کتابخانه مجلس و همچنین کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران ، تنها با یک کارت چند کتاب در اختیار مراجعه کننده قرار میگیرد و مقایسه کنید با چند کتابخانه در کنار حرم مطهرحضرت معصومه سلام الله علیها در قم که شهر علم و اجتهاد است. در اطراف حرم چند کتابخانه در کنار هم ؛ فیضیه، مسجداعظم، آستانه، کتابخانه آیت الله گلپایگانی و... وجود دارد که برای ورود به هریک از آنها باید چند کارت امانی،عمومی و محققین و حوزویان تهیه کرد و یک خورجین کارت با خود همراه داشت. در چنین مقایسه هایی است که معیارها بدست میآید.
یکی از ویژگیهای دیگر ایشان ارتباط علمی میان حوزه و دانشگاه است.همواره در کنار ایشان گروهی دانشجو و طلبه به پژوهش و علم آموزی مشغولند. این امتیاز برای میدان دادن او به جوانان است. ایشان با این کار مسولیت را نیز میان همه گروهها تقسیم کرده است. در کتابخانه مجلس از مسئولان سفارش شده و وابسته به فلان و بهمان خبری نبود.کار به افراد کاردان و بی ادعا سپرده شده بود.
چنین الگوهایی برای نسل جدید پژوهشگران می بایست همواره مراکز علمی و فرهنگی حضور یابند، بر خلاف روزگار ما بیشتر آما در سایه انزوا و تنهایی بسر می برند. حضور گرم چنین بزرگانی برای پژوهشگران جوان رهگشا و سازنده است و چون دارویی روزانه میباید هرروز از انرژی و توان علمی آنها بهرمند شوند.
ایشان هر روز ساعت شش صبح در دفتر مشغول بکار بود. سحرخیز بودن ایشان در کنار پرکاری و دقت و سعت انتقال ذهن از امتیاز های ایشان است. «بزرگی فلک کی دهد رایگان».
بی تردید در تاریخ درخشان ما ما لحظه ای به نام جعفریان ثبت خواهد شد. هر کجا هست خدایا به سلامت دارش.
/6262
نظر شما