نگرانی غرب از گسترش روابط چین و شورای همکاری خیج فارس

تجارت خارجی هر کشوری یکی از بخش های عمده اقتصاد آن کشور محسوب می گردد.به طوری که نئوکلاسیک ها آن را موتور رشد اقتصادی نام نهاده اند. چین و کشورهای خاورمیانه به عنوان دو تمدن قدیمی بشری در گذشته دارای ارتباطات گسترده ای بودند.جاده ابریشم مهمترین میراث برجای مانده از این تعامل اقتصادی می باشد. وابستگی چین به انرژی های فسیلی مانند نفت وگاز وثروتمند بودن کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به واسطه دراختیار داشتن سهم قابل توجهی از این منابع و به تبع آن بازار مصرفی مناسب این کشورها رمز اصلی گسترش مناسبات اقتصادی چین و این کشورها تلقی می گردد.چین پس از دهه 80 به ایدئولوژی زدایی در سیاست خارجی پرداخته وسیاست خارجی توسعه گرا رادر پیش گرفت .یکی از اهداف اصلی این کشور در صحنه جهانی، ارتقا نقش وجایگاه اقتصادی و بسط مناسبات تجاری با دیگر کشورها و دوری از تنش های سیاسی در نظام بین الملل جهت توسعه اقتصادی این کشوربوده است.در واقع نیاز چین به انرژی و بازارهای مصرف برای پیشبردتوسعه اقتصادی از عوامل اساسی برقراری روابط سیاسی در دهه 80و 90 باکشورهای شورا ازجمله قطر،امارات ،بحرین و عربستان بود.چین هم اکنون دومین وارد کننده نفت جهان پس از ایالات متحده آمریکا می باشدو برخی آمارها حاکی از ان است که تا سال 2020 حدود 76٪ مصرف نفت این کشورباید از کشورهای دیگر وارد شود.
منافع تجاری دوجانبه:
روابط اقتصادی چین و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از سال 2000 تا 2009 سالانه 8/57 ٪ رشد داشته است . در زمان مذکور میزان صادرات چین به کشورهای شورا از 68/3 میلیارد دلار به 25/31 میلیارد دلار و واردات چین از 45/6میلیارد به 45/29 میلیارد دلار رسیده است.در شش ماهه اول سال جاری حجم روابط اقتصادی دوطرف1/29 ٪ رشد داشته وبه72/77 میلیارد دلاررسیده است .لازم به ذکر است کشورهای شورا 70٪کل تجارت کشورهای عربی وچین را تشکیل می دهند.در میان کشورهای شورا،عربستان سعودی ،امارات و عمان بیشترین حجم تجارت را با چین دارا می باشند .واردات چین از کشورهای شورا بیشتر محصولات نفتی و کالاهای انرژی برمانند فسفات و آلومینیوم بوده که درکشورهای شورااین کالاها ارزان تولید می گردد. صادرات چین به این کشورها بیشترمحصولات صنعتی مانند ماشین آلات وکالاهای الکترونیکی می باشد.کشورهای شورا همچنین به بازار کار ارزان چین ومحصولات ارزان چینی مانند پارچه نیاز دارند. با توجه به الحاق چین به سازمان توسعه تجارت تعرفه واردات به چین کاهش یافته و موانع صادرات به چین توسط این کشورها برطرف شده است. از سوی دیگر دو طرف گفتگوی تجارت آزاد را در جولای 2004 به منظور افزایش فرصت های سرمایه گذاری،آسان شدن تجارت با تسهیل جابجایی کالاها از طریق تنظیم استانداردهای بهداشتی و فنی و پیش بینی پذیر تر شدن سیاست گذاری از طریق تعهدات مشترک راآغازنموده و در سال 2010 به کمیته مشترک همکاری های اقتصادی و تجاری نایل شدند.از دیگر محور های همکاری مشترک دوطرف پروژه های پیمان کاری در خلیج فارس است که ارزش آن در سال 2001 فقط به میزان 340 میلیون دلار بود ولی در سال 2009 به 25/9 میلیارد دلار رسید.از پروژه های نمونه مشترک دو طرف می توان به اکتشاف وتوسعه 12 میدان گازی امارات توسط شرکت صادرات وواردات صنعت ملی پتروشیمی چین وآغاز ساخت کارخانه آلومینیوم توسط شرکت آلومینیوم چین با توافق شرکت های مالزی و عربستان در شهر اقتصادی جازان عربستان در سال 2007 اشاره نمود.
چالش های روابط اقتصادی دو جانبه :
یکی از مشکلات روابط اقتصادی دوجانیه مشکلات زبانی می باشد به این صورت که تعداد کمی از شرکت های چینی زبان عربی دانسته و مردم کشورهای عرب زبان نیز زبان چینی نمی دانند .از طرف دیگر مردم کشورهای حوزه خلیج فارس به دلیل سابقه روابط، با غربی ها احساس نزدیکی بیشتری دارند. همچنین از مشکلات توسعه روابط اقتصادی برای شرکت های چینی عدم شناخت تقسیمات اداری –اقتصادی در شهرهای صنعتی عربستان می باشدوشرکت های چینی نمی دانند که این شرکت ها وابسته به دولت عربستان اند ویا به دولتهای محلی وابسته اند.
نتیجه گیری:
در مجموع تقاضا برای نفت ،گاز طبیعی و دیگر محصولات چالشی مهم برای چین می باشدووابستگی چین به انرژی تولیدی شوراتا سال 2015 افزایش خواهدیافت. بنابراین وابستگی بین ثبا ت اقتصادی و سیاسی شورا و چین افزایش قابل ملاحظه ای خواهد نمود.برخی گروهها معتقداندوابستگی چین به منابع انرژی کشورهای شورا باعث کاهش روند اصلاحات سیاسی درکشورهای این حوزه خواهد گردید . زیرا برای چینی ها حفظ ثبات وامنیت منطقه وتداوم تولید وحفظ راه های ارتباطی وامنیت خطوط لوله دارای اولویت می باشدوبه همین دلیل این کشور در واکنش به تحولات خاورمیانه وخلیج فارس در مواقعی که این تحولات ابعاد بین المللی پیدا نکرده بودوشورای امنیت درآن نقش آفرینی نمی کرد سیاست بی طرفی اتخاذ نمود. برخی از تحلیل گران معتقدند که گسترش روابط چین و شورا ممکن است فرصت های اقتصادی کشورهای اروپایی و آمریکا دراین منطقه را از بین ببرد ولی تسلط شرکت های اروپایی و آمریکایی روی بازار پروژه های صنعتی دراین منطقه این قابلیت را دارد که به همکاری مشترک چین و شورا و این کشورها منجر گردد.
کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه
4949