اعتدال در نگاه رهبری، هاشمی، خاتمی، احمدی نژاد و روحانی

مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای هیئت دولت هشتم با اشاره به این نکته که ریشه عدل و اعتدال یکیست، آن را یکی از پایه‌های ایمان می‌خوانند و آن را در جای خود بودن معنا می‌کنند: "پایه ى سوم ایمان عدل است. عدل یعنى هر چیزى در جاى خود قرار گرفتن. معناى لغوى عدل هم یعنى میانه. اعتدال هم که مى گویند، از این واژه است؛ یعنى در جاى خود، بدون افراط و بدون تفریط؛ بدون چپ روى و بدون راست روى. این هم که مى گویند عدل یعنى قرار دادن هر چیزى در جاى خود، به خاطر همین است. یعنى وقتى هر چیز در جاى خود قرار گرفت، همان تعادلى که در نظام طبیعت بر مبناى عدل و حق آفریده شده، به وجود مى آید.
مقام معظم رهبری در ابتدای کار دولت نهم که شعارش برقراری عدالت بود، مظهر اعتدال در زندگی را عدالت اجتماعی نامیدند: "... بنابراین اگر بخواهید عدالت را بدرستى اجرا کنید، احتیاج دارید به محاسبه‌ى عقلانى و به‌کار گرفتن خرد و علم در بخش‌هاى مختلف، تا بفهمید چه چیزى مى‌تواند عدالت را برقرار کند و اعتدالى را که ما بناى زمین و زمان را بر اساس آن اعتدالِ خدادادى مى‌دانیم و مظهرش در زندگى ما عدالت اجتماعى است، تأمین کند."
علاوه بر تبیین نمودن معنای اعتدال توسط آیت الله خامنه‌ای، ایشان در جمع دانشجویان و روحانیون، این قشر گسترده را نیز به اعتدال دعوت می‌نمایند و آنها را از افراط و زیاده روی بر حذر داشته اند: "توصیه‏ من به فضاى دانشجوئى و محیط دانشجوئى، همین مطلبى است که عرض کردم؛ یعنى خواستن، مطالبه کردن، داعیه داشتن؛ هم در زمینه‏ى مسائل سیاسى و اجتماعى، هم در زمینه‏ى مسائل علمى، هم در زمینه‏ مسائل خاص دانشگاهى؛ همراه با عقلانیت. من از اول انقلاب تا حالا، حتى در آن روزهایى هم که روزهاى بعضى از تحرکات نامتناسب بود و من به دانشگاه تهران مى‏ آمدم و با جوانها صحبت میکردم، عقیده و سلیقه ‏ام همین بود که دانشجو باید از افراط و تفریط پرهیز کند؛ من با افراط کارى و زیاده‏ رویهاى گوناگون در هر جهتى، موافق نیستم. با اعتدال، با روش منطقى و صحیح مسائل را دنبال کنید و بدانید که خواست و پیگیرى شما اثر دارد. (بیانات در دیدار دانشجویان)
اعتدال را رعایت کنید. اعتدال، یعنى در هیچ جهت دچار افراط نشوید. بعضى در منبرها دچار افراط مى‌شوند؛ حالا یا در طرف جهات اخلاقى، یا در طرف جهات سیاسى؛ فرق نمى‌کند. على‌اىّ‌حال، افراط مذموم است؛ مستحسن نیست. البته مردم به اخلاقیات خیلى احتیاج دارند... در جهت سیاسى هم افراط خطاست. (بیانات در جمع فضلا و طلاب و روحانیون مشهد)

http://www.fardanews.com/fa/news/277732

************************

آیت الله هاشمی می گویند: اعتدال و دوری از افراط و تفریط شرط عقل و از توصیه های مهم دین مبین اسلام است.همچنان که قران کریم امت اسلام را امت میانه و وسط(اعتدال) می نامد و می فرماید:«و کذلک جعلناکم امة وسطا لتکونوا شهداء علی الناس و یکون الرسول علیکم شهیدا»و این چنین شما را امتی میانه (معتدل) ساختیم تا بر مردمان گواه باشید و پیامبر (صلی الله علیه و آله) هم بر شما گواه باشد .

اصل اعتدال، که در قرآن کریم به آن عنایت فراوانی شده است، در زندگی پر برکت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمه هدی ( علیهم السلام) و در کلیه اعمال و رفتارشان به روشنی دیده می شود . آنان هرگز در هیچ امری از اعتدال و میانه روی خارج نشدند . سیره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در همه وجوه، سیره ای معتدل بود . همان طوری که حضرت علی ( علیه السلام) در مورد آن حضرت فرموده است: «سیرته القصد» ; رسول خدا، سیره و رفتارش میانه و معتدل بود .۲

اگر نگاهی اجمالی به مصاحبه ها و سخنرانی های ایت الله هاشمی رفسنجانی در چندساله اخیر بیندازیم خواهیم دید که ایشان در اغلب سخنرانی ها و موضع گیری هایشان از کلید واژه های«اعتدال» و «دوری از افراط» بارها استفاده نموده اند.

«یکی از ضرورت های تشکیل دولت وحدت ملی ، نگاه واقع بینانه و اعتدالی به موضوعات و افراد است و پیداست که اندیشه های افراطی و تفریطی چون از قبل می دانند جایی در دولت اعتدالی ندارند، مانع تراشی می کنند.»

ایشان خود را معتدل و دور از افراط معرفی می کند و میگویند:

«انچه که به من در این مسائل کمک می‌کند، مسئله اعتدال است. تقریباً همیشه از نوجوانی و جوانی در روستا و در قم، در بحث‌ها و سخنرانی هایم معتدل حرکت می‌کردم. در مبارزه هم این‌گونه بودم. آن قدر معتدل بودم که اواخر مبارزه، منافقین و کسانی که می‌خواستند خیلی تند باشند، با من درگیر شده بودند. مبارزه مسلحانه را نفی نمی‌کردم. ولی در کنارش موارد زیادی را شرط می‌کردم.روحیه اعتدال، به من کمک می‌کرد که مسئولیت اجرایی کشور را که به عهده گرفتم به این شکل زمینه عملگرایی برایم خیلی آسان شود. یعنی طبیعت اصلی من عملگرایی بود. ضمن اینکه به خاطر عقاید و تحصیلاتی که دارم، عقایدم را همیشه اصل قرار می‌دهم. عقایدم هیچ وقت مرا تشویق به افراط‌گری نمی‌کند. هر دو جناح سیاسی موسوم به راست یا چپ آن موقع با تعبیراتی که بود، با کارهای افراطی آنها ناسازگار بودم. نیروهای معتدل و عملگرا می‌توانستند همکار من باشند.

 *************************

حجت الاسلام محمد خاتمی در روز ۱۷ مرداد ۱۳۸۰ درمراسم تحلیف گفت :

اعتدال‌ اقدامی‌ مبتکرانه‌، فعالانه‌ و بردبارانه‌ در روند گذار از کاستی‌ها و کم‌ ظرفیتی‌های‌ تاریخی‌است‌، بگونه‌ای‌ که‌ دور ماندن‌ از استبداد یا هرج‌ و مرج‌ و رها شدن‌ جامعه‌ در ورطه‌ افراط‌ یا تفریط‌ را تحقق‌ بخشد.اعتدال امری‌ است‌ اجتماعی‌ که‌ تابع‌ «روح‌ جمعی‌» و «عقل‌ عمومی‌» است‌.

***************************

احمدی نژاد در نخستین نشست رسانه ای اش با عنوان رییس جمهور منتخب در۵ تیر ۱۳۸۴ در محل ساختمان شورای اسلامی شهر تهران گفت: اعتدال، مشی دولت است و هر نوع افراط و تفریط جایی در این دولت ندارد.

************************

حجت الاسلام دکتر روحانی در مراسم تحلیف13 مرداد1392 اعلام کرد:
مردم شریف ایران به اعتدال‌گرایی و دوری از افراط و تفریط رأی مثبت دادند. کانون فکری و اجرایی دولت بر محور اعتدال و عقلانیت بنا خواهد شد. اعتدال‌گرایی به‌معنای توازن میان آرمان و واقعیت و ترجیح منافع ملی بر منافع حزبی و جناحی است. اعتدال‌گرایی بر اجماع ملی، قانون‌گرایی و بردباری در تعاملات سیاسی تأکید می‌کند. بنیان این مرام فکری و عملی، فاصله گرفتن از تخیل و توهم و تمرکز بر تفکر، برنامه، شفافیت و استفاده از تخصص‌هاست. دولت تدبیر و امید نهایت اهتمام خود را به کار خواهد گرفت تا بر مبنای اهداف و روش‌های عقلایی و متناسب با واقعیت‌های موجود، اعتدال را شالوده عملکرد و مدیریت کشور قرار دهد، تهدیدها را کاهش داده و فرصت‌ها را افزایش دهد. اعتدال‌گرایی بر اخلاق و مدارا اصرار می‌ورزد و از طریق گفت‌وگو، تفاهم و تدوین برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت سعی خواهد نمود شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی را به حداقل ممکن برساند.

دولت تدبیر و امید بر حاکمیت قانون، رعایت حقوق و آزادی‌های همه شهروندان، پاسخگویی به جامعه و به مدیریت علمی، تأکید خواهد داشت. مردم تغییر، تحول و تعالی می‌خواهند. مردم می‌خواهند از فقر و تبعیض به دور باشند. مردم می‌خواهند حرمت و کرامت داشته باشند. مردم می‌خواهند در فضایی آزاد، معنوی و عقلانی زندگی کنند. پدران و مادران جامعه ما در پی آینده‌ای مطمئن برای فرزندانشان هستند. جوانان ما می خواهند فرصت شکوفائی و کار و ابتکار داشته باشند. در یک کلام، مردم می‌خواهند بهتر زندگی کنند، عزت داشته باشند، از زندگی باثباتی برخوردار شوند و جایگاه شایسته خود را در میان ملت‌ها بازیابند.

http://fararu.com/fa/news/158374

بخشی از برنامه، اصول کلی و خط مشی دولت دکتر حسن روحانی
خط مشی و اصول کلی برنامه دولت
1-2 اعتدالگرایی در رفتار دولتمردان و تصمیمگیری و اجرا در دولت
در انتخابات با اقبال مردم مواجه شد و دولت خود را متعهد به رعایت رفتار، سیاست گذاری و مشی اعتدالی « اعتدالخواهی » می داند. اعتدال وصف رفتار فردی رئیس جمهور و دولتمردان، و هم چنین وصف سیاست ها و اقدامات ساختاری دولت خواهد بود. اعتدال در رفتار شخصی رئیس جمهور و دولتمردان به معنای پایبندی به اخلاق اسلامی-انسانی، رعایت ادب، سنجیده سخن گفتن و ملاحظه هزینه ها و فواید آن برای ملت ایران، و کاربرد عقلانیت و خرد جمعی در گفتار و کردار است. اعتدال در سطح سیاست گذاری، تصمیم گیری و عمل قوه مجریه، مفهومی پیچیده، وسیع و چندبعدی دارد. اعتدال، شیوه ای از سیاست گذاری، تصمیم گیری و اجراست که تضمینکننده منافع ملت ایران با محوریت منافع ملی، و مبتنی بر خرد جمعی و نظر کارشناسی باشد و به ایجاد توازن های ساختاری در عرصه های مختلف حیات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه ایران یاری رساند.
-5 حوزه سیاست خارجی

-3-5 راهبردها
رویکرد کلان سیاست خارجی دولت یازدهم، ایجاد تفاهم و تقویت اجماع در سطح ملی، اعتدالگرایی و همکاری در روابط خارجی براساس رویکرد عزت، حکمت، مصلحت و تعامل سازنده و مؤثر می باشد.....

-1-3-5 تبیین گفتمان اعتدالگرایی در جهت تفاهم و اجماع در سطح ملی
• اعتدال به معنای ایجاد توازن میان آرمان و واقعیت در مسیر جهت دادن واقعیات به سمت آرمانهاست.
گفتمان اعتدال در سیاست خارجی دولت تدبیر و امید، حرکت واقع بینانه، خودباورانه، متوازن و هوشمندانه از تقابل به گفتگو، تعامل سازنده و تفاهم به منظور ارتقای جایگاه، منزلت، امنیت و توسعه کشور می باشد.
حوزه مدیریت و نظام اداری
اولویت راهبردی
-2-2-11 اعتدال ساختاری
دولت یازدهم بر این باور است که اعتدال اگرچه می تواند وصف افراد باشد، اما ساختارها و برنامههای سیاسی، قضایی، اداری کشور باید به گونه ای سامان یابند که امکان رفتارهای غیراعتدالی مسئولان به پایینترین سطح برسد. در این
صورت، تغییرات مدیریتی نمی تواند باعث تحولات افراطی و تفریطی در همه شئونات مدیریت کشور شود. دولت یازدهم خود را مکلف به اصلاحات در ساختار اداری برای نهادینه سازی اعتدال می داند.

http://www.khabaronline.ir/detail/306946/Politics/government

*********************

یادآوری می کنم که دکتر ولایتی هم در دوران انتخابات، دولت خود را دولت اعتدال و میانه روی معرفی می کرد. دکترحدادعادل اعتدال را در ذات اصول گرایی می بیند و دکتر عارف اعتدال را بخشی از اصلاح طلبی می داند و البافی نامزدها درباب اعتدال حرفی نداشته اند و البته اخیرا برخی رأی به دکتر قالیباف را هم رأی به اعتدال معرفی کرده اند.