بیگدلی: عربستان احترام خاصی برای ایران قائل است/ رئیس جمهور سفری به عربستان داشته باشد

زهرا خدایی

عبدالعزیز الشیخ، مفتی اعظم سعودی روز دوشنبه در پیامی از جوانان سعودی خواست که برای جنگیدن به سوریه نروند. به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از الجزیره، در پیام این مفتی اعظم سعودی آمده است: " این کاملاً اشتباه است، رفتن به سوریه اجباری نیست. این مسئله دشمنی ها را زیاد می کند و کسی نباید برای جنگیدن به سوریه برود". پرسش اینجاست که آیا این موضع سعودی به معنای تغییر در مواضع ریاض است؟  خبرگزاری خبرآنلاین در گفتگو با علی بیگدلی، استاد روابط بین الملل در دانشگاه بهشتی به این پرسش پاسخ داده است که در ادامه می خوانید: 

موضع اخیر مفتی سعودی به معنای تغییر در مواضع ریاض است؟ 
این موضع مفتی عربستان به این دلیل است که عربستان در حالت قهر با آمریکا قرار دارد؛ این کشور ظاهراً با این موضع بر این اعتقاد است که نیرو و هزینۀ زیادی در این مسیر پرداخته و این در حالیست که آمریکا به دنبال برگزاری نشست ژنو 2 و برقراری صلح در سوریه است؛ بدون اینکه صحبتی از حذف بشار اسد از قدرت باشد. بنابراین چه ضرورتی دارد که بیش از این در مسیر هزینه کند. عربستان سعودی دست به یک مانور دیپلماتیک بسیار جالب و ماهرانه ای زده است. در همین چهارچوب ممکن است اقدام اخیر عربستان در نپذیرفتن کرسی غیردائم شورای امنیت تأثیر آنچنانی در دیپلماسی منطقه ای آمریکا نداشته باشد، اما این موضع عربستان به این کشور به عنوان قدرتی منطقه ای پرستیژ ملی داد. 

تعابیر زیادی پیرامون دیپلماسی فعال دولت یازدهم در قبال عربستان شنیده می شود؛ برخی بر این باورند که فضای فعلی برای گام برداشتن جهت بهبود روابط میان دو کشور مساعد نیست و دسته ای دیگر بر این باورند که باید از کانال کشورهای عربی به واشنگتن رسید؛ کدامیک بیشتر منافع ایران را تأمین می کند؟
برای ورود به دنیای عرب و نفوذ در منطقه باید از دو دروازه در کشورهای عربی عبور کنیم: عربستان و مصر. البته در مقطع فعلی مصر به دلیل مشکلات درونی داخلی، چندان نمی تواند سیاست منطقه ای ما را تحت تأثیر قرار دهد، اما عربستان به دلیل قرابت های اقتصادی، سیاسی و منطقه ای که با ما دارد، در سیاست ما نقش موثری را می تواند بازی کند.
عربستان در این مسیر تلاش هایی کرده است که از اختلافات با ایران بکاهد. عربستان برای ایران احترام خاصی قائل است. سفرهایی که آقایان هاشمی رفسنجانی، خاتمی و احمدی نژاد به عربستان داشتند با استقبال سعودی ها روبرو شد. عربستان سعودی جزء اولین کشورهایی بود که پیروزی آقای روحانی را تبریک گفت. آقای روحانی در یکی از مصاحبه های خود، عربستان را کشور برادر خطاب کرد.
من در یکی از مصاحبه هایم به این مسئله اشاره کرده ام که اگر جای آقای روحانی بودم، حتماً سفری به عربستان می کردم. با توجه به حوادث اخیری که در مرزبانی ایران اتفاق افتاد، حتماً حتماً باید سیاست مان را نسبت به عربستان تغییر دهیم. باید با ریاض وارد مذاکره شویم. ایران، اقتصاد و بازار این منطقه را از دست داده ولی نباید وضعیت سیاسی ما در منطقه از این که هست تاریکتر و خشن تر شود.
من باز هم به آقای رییس جمهور پیشنهاد می کنم که سفری به عربستان داشته باشند. چون اگر این موج القاعده ای خدای نکرده در کشورمان نفوذ کند بسیار خطرناک خواهد بود.
اوج مخالفت عربستان با ما همین است که تقریبا روابط ما با آمریکا را بر سر چند مسئله سست کرده است؛ ناتوانی آمریکا در حل مسئله فلسطین- اسراییل، عدم دخالت آن در سوریه و همچنین مسئلۀ گفتگو با ایران. وقتی مسئله به این محور می رسد دشمنی و خصومت عربستان تا اندازه ای آشکار می شود که این می تواند زنگ خطری برای سیاست منطقه ای باشد.
حالت غضب آلودی که سیاست منطقه ای ما در گذشته داشت، حتماً حتماً باید کاهش یابد. این مسئله از زوایای مختلف به نفع کشورمان خواهد بود؛ ادامۀ خصومت کشورهای منطقه خلیج فارس هیچ نفعی برای ما ندارد. همانطور که گفتم ما بازار این منطقه را از دست داده ایم. بنابراین باید روی سیاست های گذشته تجدید نظر کنیم. از جمله در تصور هلال شیعی که در ذهنیت سیاسی طرفین ترسیم شده است، باید تجدیدنظر شود. واقعیت اینست که دورۀ این کشاکش ها به سر آمده و اختلافات شیعه و سنی می تواند برای ما بسیار زیان آور باشد.
فضای تنش آلود موجود میان ایران و عربستان و عرصۀ رقابت های این دو قدرت منطقه ای، بدبینی عمیقی را ایجاد کرده است. چگونه می توان اعتمادسازی کرد؟ واقعیت هنوز برای پذیرش این مسئله چندان آمادگی نداریم که در عالم دیپلماسی باید با رقبای سرسخت( و حتی دشمنان) هم پشت میز نشست.
عصر مبارزه با دشمن فرضی به پایان رسیده است. ما در این دورۀ سی و چند ساله که برای سرپوش گذاشتن بر روی نارسای های داخلی و یا گذر کردن از مسیر دشوار همیشه به دنبال تجسم و ترسیم یک دشمن فرضی بودیم، این دوره گذشته است از طرفی این سیاست اصلا جواب نداد. لذا باید لبخند، عطوفت، مهربانی و گذشت بیشتری را مخصوصاً در سیاست منطقه ای اعمال کنیم.
مطمئن باشید که مذاکرات ما با آمریکا بر سر پرونده هسته ای به مسئلۀ اسراییل کشیده خواهد شد. تصور نکنیم که مذاکرات ژنو بسیار ساده و آسان خواهد بود. تصور نکنیم که با دادن چند امتیاز و برداشته شدن برخی تحریم ها مسئله حل خواهد شد.
پیشنهاد من به مقامات ارشد سیاسی اینست که نوع نگاه مان را باید نسبت به جهان تغییر بدهیم. یعنی نگاه درونی، دینی و نگاهی بیرونی باید جهانی باشد. این نگاهی که تا کنون وجود داشته هیچ نتیجۀ مثبتی برای ما نداشته و به سرعت همۀ کانون هایی که می توانستیم در آن نفوذ داشته باشیم از دست دادیم مثلاً بازار خلیج فارس و همچنین رقابت ها بر سر بازار نفت برای ما زیان آور است. آقای زنگنه به همراه یک هیئت کارشناسی به وین رفته است تا فضایی را باز کند تا سرمایه گذاران نفتی دوباره وارد ایران شوند، باید از این تلاشها حمایت کرد. پیشنهاد من به مقامات کشورمان و آقای رییس جمهور اینست که نوع نگاه مان را نسبت به دنیا تغییر دهیم و نوعی رأفت و مهربانی دیپلماتیک را در پیش گیریم.
5249