بهنوش خرم‌روز: محققین در غارهای تپه‌های یک شهر متروک در اوکلاهما، آثاری پیدا کرده‌اند که می‌تواند اولین شواهد مربوط به حشرات در دهان یک مهره‌دار فسیل‌شده باشد. اگر این فرض در مورد یافته‌های تازه درست باشد، اجداد اولیه خزندگان، مانند مارمولک‌های امروزی، از حشرات تغذیه می‌کرده‌اند.
به گزارش نیچر، زیست‌شناسی از دانشگاه کیپ‌برتون واقع در کانادا، به نام شان مودستو، به همراه همکارانش قطعاتی از اسکلت مربوط به دندان‌های درون جمجمه گونه‌ای از خزندگان را یافته‌اند که در حدود 280 میلیون سال قدمت دارد. این گروه از پژوهشگران قرار است نتایج اکتشاف خود را به طور کامل در نشریه بیولوژی لترز(Biology Letters) به چاپ برسانند.
حشره درون یکی از جمجمه‌های کشف‌شده پوششی تشکیل‌شده از 5 قطعه دارد که به نظر می‌رسد بخشی از یک شاخک بوده باشد، حشره یافت‌شده در جمجمه دیگر یک قطعه شاخی دارد که در یک انتها باریک‌تر می‌شود و می‌تواند بخشی از یک زائده یا دنباله بوده باشد.
ماتیو ویکاریوس که در دانشگاه گلف واقع در اونتاریو کانادا، بر روی آناتومی مهره‌داران فسیل‌شده مطالعه می‌کند، در مورد بقایای حشرات یافت‌شده در این جمجمه‌ها می‌گوید: «خیلی خیلی غیرعادی است که درون دهان فسیل‌ها بقایایی از موجودات زنده یافت شود. تا جایی که من می‌دانم، این یافته منحصر به فرد است.»
یافته تصادفی
مودستو و همکارانش کاملا شانسی به این کشف رسیدند. خود مودستو درباره این شانس می‌گوید: «شما هیچ‌وقت انتظار ندارید که در دهان یک فسیل، بقایای آخرین وعده غذایی‌اش را پیدا کنید. مثل این است که لای دندان‌های یک باقیمانده مایایی، پوسته دانه ذرت پیدا کنید.»
دو جمجمه یافت‌شده، به دسته‌ای از خزندگان برمی‌گردد که به اصطلاح پارارپتایل(Parareptile) نامیده می‌شوند. آن‌ها اولین بار 300 میلیون سال پیش روی کره خاکی به وجود آمدند و اغلب‌شان تا اواخر دوره پرمیان(Permian) منقرض شدند و گونه‌های بسیار کمی از آن‌ها به دوران دایناسورها رسیدند.
ویکاریوس به نکته غیرمعمول دیگری در این اکتشاف اشاره می‌کند: «این که بخش‌هایی از مهره‌داران و بی‌مهره‌ها را که به طور همزمان فسیل شده‌اند داشته باشیم، بسیار منحصر به فرد است. احتمالا زیست‌شناسان مهره‌داران دوران قدیم، در حفاری‌های خود، بی‌مهره‌ها را نادیده می‌گرفته‌اند. رسیدن به چنین نمونه‌هایی، علاوه بر خود اکتشاف، نیاز به ترمیم و آماده‌سازی بسیار دقیق دارد.»
پیش از این، پژوهشگران توانسته بودند قطعاتی از صدف حلزون را درون شکم یک لاک‌پشت دریایی فسیل‌شده بیابند. همچنین بقایای ماهی درون شکم یه پرنده، اسکلت مارمولک و پستانداران در شکم فسیل یک دایناسور و بقایای یک دایناسور درون شکم یه پستاندار. به علاوه توانسته بودند در فسیل مارمولک‌ها، بقایای گیاهی و استخوان خزندگان را بین دندان‌هایشان پیدا کنند.
به غیر از این موارد، به گفته کورناد لبندریا، دیرنه‌شناس موزه ملی تاریخ طبیعی واشنگتن، شواهد خیلی کمی در مورد عادات غذایی مهره‌داران دوره پرمیان وجود دارد. وی می‌گوید: «این یافته می‌تواند در دراز مدت، حتی از آن‌چه از ابتدا این محققین درون استخوان‌ها به دنبالش می‌گشتند، مهم‌تر باشد.»
شواهدی بر حشره‌خواری
روی بکمیر، دیرینه‌شناس دانشگاه کانزاس و موزه تاریخ طبیعی لاورنس، فسیل این حشرات یافته شده در اوکلاهما را مورد مطالعه قرار داده است. وی می‌گوید که آن‌ها از دسته مفصل‌داران هستند: «ما به سختی 200 گونه حشره مربوط به این دوران را می‌شناسیم که در این منطقه زندگی می‌کرده‌اند. با این یافته، احتمال خیلی زیادی وجود دارد که این خزنده‌ها حشره‌خوار بوده‌اند.»
دانشمندان مدت زیادی است که از روی فرم دندان‌ها، حدس می‌زنند خزندگان اولیه حشره‌خوار بوده‌اند، چون دندان‌های تیزی داشته‌اند که درونشان شیار داشته و به آن‌ها امکان می‌داده اسکلت حشره را بشکافند و شکار خود را در حال تقلا نگه دارند. اما این فقط یک حدس بود چون از مقایسه جانوران منقرض‌شده و موجود به آن رسیده بودند.
اما یافته جدید می‌تواند شاهدی مستقیم باشد. لبندریا در این‌باره می‌گوید: «وقتی بخشی از یک موجود را درون قسمتی از موجود دیگر می‌یابید که مربوط به تغذیه است، می‌توان گفت مدرک محکمی به دست آمده است که به واقعیت بسیار نزدیک است.»
نظر شما