سیر تا پیاز وضعیت علمی کشور در گفتگو با معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم

برای مطالعه بخش اول گفتگوی مفصل معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اینجا را کلیک کنید.

برای مطالعه بخش دوم گفتگوی مفصل معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اینجا را کلیک کنید

به گزارش ایسنا، دکتر وحید احمدی، در پاسخ به پاسخ به سوالی درباره موانع رشد کیفی پژوهشگاه‌های دانشگاهی و عدم توانایی آنها برای کسب رتبه سطح یک در آخرین رتبه‌بندی صورت گرفته، با بیان این که سال 90 آیین‌نامه تاسیس پژوهشگاه‌های دانشگاهی تصویب و ابلاغ و در سال 91 مجوزهای آنها صادر ‌شده است، گفت: طبیعی است که با وجود یک سال طول عمر پژوهشگاه‌های دانشگاه‌ها نمی‌توان از آنها ارزیابی جدی داشته باشیم.

به گفته وی، تاکنون حدود هشت مجوز برای پژوهشگاه‌های دانشگاهی صادر شده است که هدف اصلی آن تجمیع و انسجام پژوهشکده‌های داخل دانشگاه‌ بوده است.

وی اظهار امیدواری کرد که در ابتدا بتوان در جهت رفع مشکلات پژوهشگاهها اقدام کرد تا این پژوهشگاهها در سالهای آینده وضعیت بهتری داشته باشند.

احمدی درباره استقرار پژوهشگاه‌ها در داخل یا خارج از دانشگاه‌ها، گفت: این موضوع تفاوت چندانی از نظر ما ندارد. پژوهشگاه‌های که در داخل دانشگاه قرار گرفته‌اند هدفشان بیشتر تجمیع فعالیت‌ها و چالاکی در عقد قراردادها و توانمندی در ایجاد ارتباط پژوهشی است.

معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات وفناوری بااشاره به آغاز هفته پژوهش از 23 آذر ماه امسال گفت: طی این هفته شاهد برگزاری نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و پارک‌ها خواهیم بود.

به گفته وی، همچنین سهم بودجه پژوهش از کل بودجه آموزش عالی، تنها هشت درصد است.

معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با تاکید بر ضرورت لحاظ زیرساخت‌های لازم و تامین اعتبارات مورد نیاز جهت دستیابی به چشم‌اندازهای موجود، از مجموعه‌های تصمیم‌گیر از جمله دولت و مجلس خواستار شد تا با تامین اعتبار لازم در فصل بودجه‌ریزی، حوزه پژوهش کشور را در دستیابی به اهداف موجود کمک کنند.

معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم در خصوص برنامه‌های این معاونت برای تقویت صندوق حمایت از پژوهشگران و پژوهانه‌ دکتری نیز گفت: فرآیند انتخاب و معرفی پژوهانه دکتری با وزارت علوم است ، اما تامین اعتبار آن توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری صورت می‌گیرد. براین اساس در نظر داریم تا با یکپارچه کردن این موضوع هماهنگ‌تر عمل کنیم.

وی افزود: بنابراین ما ابتدا در نظر داریم تا در زمینه یکپارچه‌سازی فرآیند انتخاب و معرفی پژوهانه دکتری و تامین اعتبار آن با معاونت علمی وارد مذاکره شویم و پس از آن در زمینه برنامه‌های آتی تصمیم گیری می‌شود.

به گفته وی، در کمیته مشترک وزارت علوم و معاونت علمی که قرار است طی آن تفکیک وظایفی صورت گیرد در زمینه موضوع فوق نیز تصمیم‌گیری صورت می‌گیرد.

احمدی تصریح کرد: براساس قانون، مقرربود که پنج درصد از سه هزار میلیارد تومانی که به صندوق نوآوری و شکوفایی طی مدت سه سال ارائه ‌می‌شود توسط صندوق حمایت از پژوهشگران هزینه شود، اما هنوز بحث سه هزار میلیارد تومان محقق نشده است.

رتبه‌بندی ملی دانشگاه‌ها و طرح پیشنهادات جدی
اما رتبه‌بندی دانشگاه‌ها بر اساس شاخص‌های ملی و بین‌المللی و نظر معاون پژوهشی جدید وزارت علوم از دیگر پرسش‌های مطرح خبرنگار ایسنا بود.

معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در این زمینه تاکید کرد: ترکیبی از مجموع شاخص‌های بین‌المللی و داخلی باید در رتبه‌بندی دانشگاههای کشور لحاظ شود؛ چراکه شاخص‌های بین‌المللی در رتبه‌بندی دانشگاهها، بر اساس استانداردهای جهانی تعیین شده و نمی‌توان از آن صرف نظر کرد؛ البته در این میان صرفا اکتفا کردن به شاخص‌های بین‌المللی همه مسائل ما را رفع نمی‌کند و باید علاوه بر شاخص‌های بین‌المللی، تعدادی از شاخص‌های داخلی را نیز به عنوان مکمل انتخاب کنیم.

وی افزود: در شاخص‌های رتبه بندی باید به برخی از مسائل و مشکلات صنعتی و داخلی توجه کرد اما اینکه مسائل بین‌المللی را رها کنیم و صرفا به مشکلات داخلی اکتفا کنیم نیز صحیح نیست.

به گفته احمدی، نمی‌توان در داخل کشور، یک دانشگاه را رتبه یک معرفی کرد اما در رده‌بندی بین‌المللی جایگاهی نداشته باشد. در واقع با این اقدام شاخص‌های داخلی را نیز زیر سوال می‌بریم.

معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: در تعیین شاخص‌های رتبه‌بندی‌ ملی دانشگاه‌ها که توسط دفتر نظارت و ارزیابی معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم در حال انجام است، تاکید خواهیم کرد تا شاخص‌های پژوهشی از جمله تعداد قطب‌های علمی، تعداد طرح‌های کلان، میزان اعتبارات طرح‌های ارتباط با صنعت و غیره نیز در این رتبه‌بندی لحاظ شود.

رتبه 95 جهانی در تولید مقالات فناوری زیبنده کشور نیست
یکی از نگرانی‌های مطرح در حوزه علمی و پژوهشی کشور، تب تند تولید مقاله و غافل شدن از اختراعات با کاربرد ملی و بین‌المللی است که معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم در این باره تاکید کرد: در مقطعی، ایران برای ارتقای جایگاه خود در دنیای علم، نیازمند یک هدف‌گذاری بود که نتیجه آن رشد تعداد مقالات علمی شد؛ اما در حال حاضر این رشد به تنهایی کفایت نمی‌کند و محققان نباید صرفا به تولید مقاله بپردازند و باید به سمت ثبت اختراعات و پژوهش‌هایی بروند که منجر به تولید فناوری و ثروت شود که البته این به معنای نفی پژوهش‌های بنیادی نیست.

احمدی با اشاره به رتبه 16 ایران در تولید علم از حیث تولید مقاله افزود: این درحالیست که ایران رتبه 95 تعداد مقالات را در تولید فناوری جهان دارد که این رتبه پایینی به لحاظ تولید مقالات کاربردی بوده و زیبنده نیست. همچنین از نظر ارتباط با صنعت هنوز با برنامه‌ها و چشم‌اندازهای موجود فاصله داریم و در برخی از شاخص‌های دیگر نیز حتی از منطقه عقب‌تر هستیم.

وی همچنین با اشاره به رشد بالای تعداد مقالات علمی گفت: این در حالیست که به جز در چند حوزه نانو، هوا و فضا و ... در رشته‌های دیگر، کشور ایران از نظر تولید فناوری و ارتباط با صنعت رتبه بالایی را ندارد که در این زمینه باید به سمت تقویت پارک‌های علم و فناوری، واحدهای فناور و مراکز رشد حرکت کنیم.

وی اظهار کرد: در حال حاضر نیز باید ضمن حرکت رو به جلو تولید مقالات علمی، استارت حرکت موازی و قوی تولید فناوری و تولید محصول ناشی از فناوری و علم را داشته باشیم چرا که در غیر این صورت از سایر کشورها عقب می‌مانیم.

معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری بر توسعه فناوری و ایجاد حلقه ارتباطی صحیح، محکم و پایدار بین علم، پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی تاکید کرد و در ادامه به ارائه راهکارهایی جهت تقویت جایگاه ایران از نظر ارجاع مقالات و ثبت‌ اختراعات پرداخت و گفت: باید در آیین‌نامه‌های ارتقای اعضای هیات علمی بر شاخص پژوهشی تأکید و یک بازنگری مجدد صورت گیرد تا بررسی شود که در امتیازبندی‌های لحاظ شده چقدر تعادل وجود دارد؟

وی افزود: علاوه بر سوق دادن اعضای هیات علمی به افزایش کیفیت فعالیت‌های پژوهشی و فناوری با بازنگری و یا جابه‌جایی امتیازات در آیین‌نامه ارتقا، باید به سمت ارائه تسهیلات و حمایت‌هایی جهت تشویق اعضای هیات علمی و پژوهشگران حرکت کنیم.

احمدی با اشاره به وجود قوانین و تسهیلات خوب برای حمایت از پژوهشگران، یکی از معضلات فعلی را اجرا نشدن درست این قوانین عنوان کرد و گفت: اگر موانع موجود بر سر راه تسهیلات مالیاتی،‌ گمرکی و سایر حمایت‌ها برداشته شود، نیاز جدی به وضع قوانین جدید و شیوه اجبار برای ارتقای کیفی پژوهش‌ها نیست و پژوهشگران خود بخود برای افزایش کیفیت تولیدات علمی راغب‌تر می‌شوند. به عبارتی، وقتی پژوهشگر این بازخورد را دریافت کند که می‌تواند از محصولش سودآوری و یا نتیجه قابل استفاده داشته باشد، برای بهبود کیفیت محصول خود تلاش خواهد کرد و ما ناخودآگاه به سمت اقتصاد کیفی‌ حرکت خواهیم کرد.

5353