از سال 1390 اداره بنادر و دریانوردی استان هرمزگان طرحی را با نام «بندر نخل ناخدا» در شرقی‌ترین نقطه شهر بندرعباس کلید زد. بر اساس این طرح، بندر نخل ناخدا در سه هزار و 500 متری ساحل و در میان آب‌های خلیج فارس ساخته می‌شود تا مسیر تردد اهالی و گردشگران به جزیره هرمز نزدیک‌تر شود. مسیر دسترسی به این بندر نیز، جاده‌یی است که از طریق خاکریزی در دریا به طول بیش از سه کیلومتر ایجاد می‌شود. به این ترتیب، برای احداث این بندر، دیواره‌یی به طول بیش از سه کیلومتر درون دریا احداث می‌شود که از شرق شهر بندر عباس به طرف جنوب امتداد خواهد داشت و در پایان این دیواره، بندرگاهی با نام نخل ناخدا احداث خواهد شد.
اختلال در گردش آب خلیج فارس
ممکن است برای بسیاری از مردم، احداث این بندر، به نوعی جاذبه توریستی محسوب شود اما از نظر محیط زیستی احداث این دیواره و بندر، باعث بروز مشکلات محیط زیستی خواهد شد. «علی عبدی‌پور»، مستند ساز و پژوهشگر حوزه محیط‌زیست دریایی درباره مشکلات این طرح می‌گوید: «آب خلیج فارس هر سه تا پنج سال به کلی تعویض می‌شود و این تعویض آب نیز از طریق تنگه هرمز اتفاق می‌افتد. به این طریق که آب از دریای عمان و از طریق شمال تنگه هرمز وارد خلیج فارس می‌شود و در گردشی برخلاف جهت عقربه‌های ساعت در داخل خلیج فارس، از طریق جنوب تنگه هرمز دوباره به دریای عمان باز می‌گردد. » او می‌گوید که این تعویض آب با توجه به آلودگی‌های متعدد نفتی و آلودگی‌های انسانی و صنعتی که وارد خلیج فارس می‌شوند، برای ادامه حیات در این دریا دارای اهمیت زیادی است و با ایجاد دیواره‌یی به طول سه کیلومتر در این گردش، اختلال ایجاد می‌کند. شهر بندرعباس فاقد سیستم تصفیه فاضلاب است هم‌اکنون فاضلاب‌های شهری و صنعتی بدون پالایش به‌طور مستقیم وارد خلیج فارس می‌شود. «بوی متعفن فاضلاب‌هایی که از این شهر به دریا سرازیر می‌شود در حدی است که حتی در محدوده ساختمان اداره کل محیط زیست استان در جنوب شرقی شهر، به صورت آزار‌دهنده‌یی به مشام می‌رسد! با ایجاد مانع در مسیر چرخش آب، این فاضلاب‌ها در سواحل بندرعباس تجمع کرده و به گسترش آلودگی‌ها و بروز بیماری‌ها یا شیوع بلوم جلبکی (کشند سرخ) منجر خواهد شد.»عبدی‌پور همچنین می‌گوید که ساخت ساحل این دیواره، باعث اختلال در مهاجرت ماهیان تجاری، خصوصا ماهیان تن و ساردین می‌شود: «این جاده به طول سه کیلومتر و نیم، مانع بزرگی در مسیر این مهاجرت ایجاد کرده است و باعث به هم خوردن چرخه غذایی آبزیان به ویژه در شهرها و مناطق غرب بندرعباس و نهایتا استان بوشهر و سپس خوزستان می‌شود. امسال در استان هرمزگان صید میگو به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است.»
تخریب بستر گلی و تهدید تنوع زیستی
بستری که این دیواره درون آن احداث شده، یکی از مهم‌ترین عرصه‌های محیط زیست دریایی است. این بسترها که به بستر گلی مشهورند، انواع صدف‌ها، حلزون‌ها، خرچنگ‌ها و جنگل‌های ارزشمند مانگرو را در خود جای می‌دهند که نقش مهمی در چرخه‌های زیستی دریایی دارند. در نزدیکی همین دیواره، جنگل مانگرو دست‌کاشت وجود دارد که چند سال قبل با هدف توسعه جنگل مانگرو در ساحل بندر عباس ایجاد شده است. عبدی‌پور می‌گوید: «در حالی که در ایران نه تنها از بسترهای گلی به خوبی حفاظت نمی‌شود بلکه بخش قابل توجهی از این بسترها توسط چنین طرح‌هایی درحال نابودی است. هم اینک تخریب این منطقه برای گسترش جاده و دکل‌های انتقال برق به وضوح دیده می‌شود. از سوی دیگر با عبور و مرور انواع خودروهای سنگین و سبک -چه در زمان اجرای طرح و چه در زمان بهره‌برداری- علاوه بر ایجاد آلودگی‌های صوتی، مقادیر زیادی از آلودگی‌های سوختی و صنعتی مانند ذرات فلزات سنگین، لنت ترمزها، روغن خودروها، شناورها و... به این بستر سرازیر خواهد شد.»بسترهای گلی در اقتصاد صیادی نیز نقش مهمی دارند. این بسترها، محل تخم‌ریزی میگوها و بسیاری از انواع ماهیان هستند که با تخریب شان، چرخه تولید مثل این آبزیان نیز به خطر خواهد افتاد. از سوی دیگر، انتشار آلودگی در این بسترها، باعث آلودگی آبزیان کف‌زی مانند میگوها می‌شود و با صید این آبزیان، آلودگی‌ها وارد چرخه غذایی مردم خواهد شد.
پیمانکار به تعهداتش عمل نکرده است
«مجید وفادار»، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان با بیان اینکه «پیمانکار به بخشی از تعهداتش عمل نکرده است» می‌گوید: «این طرح یکی از طرح‌های مهر ماندگار در دولت قبل بود. زمانی که این طرح به دست ما رسید، ما این طرح را مشمول انجام ارزیابی اثرات محیط زیستی اعلام کردیم اما از تهران به ما اعلام کردند که بندرهای تجاری با ظرفیت بالای یک هزار تن مشمول ارزیابی می‌شوند. به همین خاطر این طرح مشمول ارزیابی نشد و ما تعهداتی را برای پیمانکار مشخص کردیم که برای کاهش مخاطرات محیط زیستی در اجرای پروژه آنها را انجام دهد.»به گفته وفادار، یکی از مهم‌ترین تعهدات پیمانکار استفاده از «شمع و عرشه» برای ساخت جاده دسترسی و بندرگاه بود. در روش شمع و عرشه، مسیر دسترسی و بندرگاه، از طریق خاکریزی و ایجاد دیواره احداث نمی‌شوند، بلکه جاده و بندرگاه روی پایه‌هایی در بستر دریا قرار می‌گیرند تا جریان آب قطع نشود و کمترین آسیب به بستر و محیط دریا وارد شود: «متاسفانه پیمانکار این تعهد را انجام نداد و ما نامه‌نگاری‌های متعددی انجام دادیم ولی به دلیل تغییر و تحول پیاپی در مدیریت اداره بنادر هنوز به جایی نرسیده و ما ناچار به معاون عمرانی استاندار نامه نوشتیم و از ایشان تقاضا کردیم که از کارفرما درباره اجرای این تعهدات توضیح بخواهد که هنوز پاسخی دریافت نکرده‌ایم.»او می‌گوید: «ما با خشک کردن دریا مخالفیم اما در ساخت اسکله‌ها و بندرگاه‌ها خشک کردن بخشی از دریا اجتناب ناپذیر است.
اما تاکید ما این است که مسائل محیط زیستی در این پروژه‌ها رعایت شوند. مثلا مساله رسوب‌گذاری حوضچه بندر مساله مهمی است که به دلیل نادیده گرفتن مسائل محیط زیستی اتفاق می‌افتد و باعث می‌شود تا با تجمع رسوب در بستر حوضچه، خود بندر غیرقابل استفاده شود.»وفادار تاکید می‌کند که پیمانکار تاکنون گزارشی از اقدامات انجام شده و وضعیت پروژه به اداره کل محیط زیست هرمزگان ارائه نکرده است و طبق آن چیزی که از پروژه مشاهده می‌شود، به تعهدات عمل نشده است: «پیمانکار باید گزارش فنی و مستندی از این پروژه ارائه کند تا بدانیم چه میزان به تعهداتش عمل کرده است. ما پیگیر این تعهدات قانونی خواهیم بود و منتظر گزارش پیمانکار هستیم.»
علاوه بر مسائل محیط زیستی، توجیه این طرح نیز با اشکالاتی مواجه است. «ایجاد مسیر دسترسی نزدیک‌تر به جزیره هرمز و دسترسی‌تر اهالی به عنوان یکی از مهم‌ترین توجیهات این طرح آمده است. اما در واقع تنها چیزی که با اجرای این طرح کوتاه می‌شود، زمان مورد نیاز برای مسافرت دریایی است. به بیان دیگر، مسافران مجبورند برای عزیمت از شهر بندر عباس به جزیره هرمز، سه و نیم کیلومتر از مسیر را با استفاده از خودرو طی کنند و پس از آن با استفاده از شناور، بقیه مسیر را طی کنند در صورتی که پیش از این، تمام این مسیر را با استفاه از شناور طی می‌کردند. همین جابه‌جایی با وسایل نقلیه متعدد، هزینه‌ها برای رسیدن به جزیره هرمز را افزایش خواهد داد.
4646
نظر شما