آن چه که محور واساس شعار سال 93 را تشکیل می دهد، افزایش ((اقتدار ملی)) است . رهبر معظم انقلاب با تبیین رویکردی واقع گرایانه نسبت به نظام بین الملل که اساس آن را منافع قدرتمندان تشکیل می دهد ، اقتصاد ، فرهنگ وعلم را سه عنصر اصلی اقتدار ملی برشمردند که در پرتو مدیریت جهادی وعزم ملی امکان تحقق می یابند . ایشان با اشاره به پیشرفت های درخشان کشوردرعرصه علم ودانش در12 سال اخیر به تبیین دو عنصر دیگر اقتدار ملی پرداختند . در محور اقتصاد مقاومتی را که در ماه های پایانی سال 92 به عنوان اساس برنامه های کشور بر شمرده بودند تشریح نموده وابعاد آن را مورد تحلیل قرار دادند . ایشان در مبحثی مستقل ، موضوع فرهنگ را به عنوان دومین محور ، به اجمال بررسی وعزم ملی ومدیریت جهادی در این عرصه را برای نیل به اقتدار ملی مورد تاکید قراردادند . دراین نوشتار به اختصار نسبت مفاهیم با یکدیگر وپاره ای از مصادیق دوحوزه را مرور خواهیم کرد .سپس نگاهی اجمالی به زوایای پیدا وپنهان مفاهیم و نسبت عزم ملی ومدیریت جهادی با اقتصاد وفرهنگ ))خواهیم انداخت .
(عزم ملی ومدیریت جهادی در اقتصاد )
پایه های اقتصاد مقاومتی را مردم ، حضورآنها و سرمایه های مردمی تشکیل می دهند. این امردرتبیین مفهوم ((عزم ملی ))رساتر است. مسئولین نیزموظفند ، با آماده سازی شرایط ، هدایت ومساعدت هایشان ، راه را برای حضورمردم وسرمایه های مردمی آماده کنند. این تعبیر نیز ماموریتی برای مدیریت جهادی درحوزه اقتصاد به شمار می رود . رساترین تعابیر که تبیین کننده مدیریت جهادی است ، تاکید ی است که رهبر انقلاب بر حمایت همه جانبه مسئولان ازتولید ملی به عنوان حلقه اساسی پیشرفت کشور دارد.اما سه الزام دیگر اقتصاد مقاومتی به نوعی به ((عزم ملی)) نزدیکترند .نخست اهمیت دادن صاحبان سرمایه وتولیدگران به افزایش بهره وری وتولید ملی، دوم ترجیح صاحبان سرمایه به فعالیت درعرصه های تولیدی به جای حضوردرعرصه های غیرتولیدی و سوم پایبندی ملت به استفاده ازتولیدات داخلی. رهبر معظم انقلاب هم چنان وظیفه مسئولان را بیش ترازدیگران می داند به این ترتیب لزوم مدیریت جهادی دراین عرصه بیش از پیش نمایان می شود .
پر واضح است ((عزم ملی ))درحوزه اقتصاد مقاومتی فقط به مردم باز نمی گردد مسئولان چگونه قادرند، بدون وصف عزم ملی ،به مدیریت جهادی در اقتصاد بپردازند .از این روی عزم ملی نسبت به مدیریت جهادی برای مسئولان دولتی معنای عام تر داشته و نیزدارای نوعی تقدم ذاتی نسبت به مدیریت جهادی است . به تعبیر دیگر مدیریت جهادی زمانی واقع می شود که ((عزم ملی )) درمدیران بوجود آمده باشد . این امرهم درمدیریت بخش دولتی کاملا صادق است.
مدیریت در بخش اقتصاد غیردولتی نیز چنانچه مقرر شود وصف جهادی به خود بگیرد درپرتو ((عزم ملی )) امکان تحقق می یابد . اینکه مدیریت جهادی چیست و چگونه اعمال می شود ، نیازمند مقال ومجال دیگری است ، اما یقینا مدیریت جهادی در اقتصاد ، با روش معمول مدیریت ، وپیگیری امور ،ویا با اقدامات عجولانه مدیریتی ،که به ظاهر رنگ جهادی یافته است ، تفاوت اساسی خواهد داشت . مدیریت جهادی می تواند از ملزومات اقتصاد مقاومتی * به شمار آید ،درغیر این صورت ضرورتی به طرح آن نمی بود .
)*برای اگاهی درخصوص اقتصاد مقاومتی مراجعه کنید به چارچوب سیاستهای کلی اقتصادمقاومتی که از سوی مقام معظم رهبری به دستگاهها ابلاغ شده است(
(عـزم مـلی ومـدیـریـت جـهادی در فـرهـنـگ)
فرهنگ گستره ای است که سایر ابعاد نظام اجتماعی تحت تاثیر آن است . تعاملات اقتصادی وسیاسی درپرتو انبوهی از انگاره های فرهنگی شکل می گیرد. فرهنگ درمعنای عام ، روش زندگی کردن واندیشیدن است ، وازداشته ها وتجربه ها واعتقاد های یک قوم حاصل می شود . استنتاجی است که ملتی در طی قرن های متمادی از دریافت های خود اززندگی کرده است. در معنای خاص نیز (( فرهنگ )) به سرمایه های معنوی یک قوم گفته می شود .
درمعنای "فرهنگ" ،گاه رقم 400تعریف را نیز ذکرکرده اند . اکثر صاحب نظران بر این تعریف اتفاق نظردارندکه ((فرهنگ ، نظام پیچیده وپویا ی اجتماعی است که درروند تکامل وجود اجتماعی انسان برای انطباق وسازگاری هرچه بیشتر با محیط طبیعی واجتماعی وادامه زندگی هرچه غنی تر وخلاق تر ، از سوی انسان جمعی آفریده شده وپرورده می شود ، واز نسلی به نسل دیگر به عنوان میراثی اجتماعی انتقال می یابد ، وبه عنوان کل تجزیه ناپذیر ، شامل : خصوصیات روحی وعقلی ، باورها ، رسوم ، رفتار، علوم ، هنرو... مجموعه نظام های نمادین می شود .
باتوجه به تاثیرگسترده وعمیق فرهنگ است که رهبر معظم انقلاب تاکید می فرمایند : « فرهنگ از موضوع اقتصاد هم مهم تر است .» ایشان با استناد به تاثیر بی بدیل فرهنگ در نگاه مردم به مسائلی نظیرتولید داخلی ، قانون گذاری وخانواده می فرمایند: «همه رفتارهای روزمره ،عادات ونگاه اقتصادی ، اجتماعی وسیاسی مردم ازفرهنگ آنها الهام می گیرد» بنابراین باورهای فرهنگی به همه مسائل وعرصه های دیگرسایه انداخته وجایگاه مهمی را درتکوین شرایط وتوسعه ظرفیت ها ایفا می کند .
ایشان درمقوله فرهنگ ، هردو برداشت عام وخاص از معنای آن را مورد توجه دادند .از این روی هم به تاثیر رفتارهای روزمره وعادات برسایر عرصه ها اشاره می کنند وهم دغدغه های خود را درارتباط با رخنه ها وانحرافات فرهنگی بامسئولان درمیان می گذارند .
عـزم مـلی ومـدیریت جـهادی در حـوزه فـرهـنگ
رهبرانقلاب در پیام نوروزی خویش می فرمایند:"آنچه درسال جدید پیش رو داریم عبارت است ازاقتصادی که به کمک مسئولان ومردم شکوفایی پیدا کند و فرهنگی که با همت مسئولان ومردم بتواند سمت وسوی حرکت بزرگ کشور ما وملت را معین کند.» بنابراین به زعم ایشان، فرهنگ است که سمت وسوی حرکت بزرگ کشور وملت را معین می سازد.
مصادیق فرهنگ درکلام رهبری به چه شکل وچگونه انعکاس یافته است ؟ با روشن شدن آن معلوم می شود عزم ملی ومدیریت جهادی باید به چه حوزه هایی از فرهنگ متمرکز شود .
1- فرهنگ درکلام ایشان به مفهوم عام مورد توجه است.
2- «فرهنگ عمومی ملی »جزئی مهم از سخنان ایشان راتشکیل می دهد.
3- به منظور حمایت از تولیدات داخلی ، استفاده از تولید داخلی، باید به یک فرهنگ تبدیل شود .
4- فرهنگ نقطه تمرکز دشمنان است .
5- هدف وآماج تحرک دشمنان ایمان وباورها ی مردم است.
6- باید مراقب رخنه فرهنگی باشند رخنه های فرهنگی بسیار خطرناک است .
7- آسیب های فرهنگی ناشی از بیگانگان را نمی توان نادیده گرفت .
8- حساسیت درمقابل مسائل فرهنگی منافاتی با آزادی به عنوان یکی از پایه های جمهوری اسلامی ندارد .
9- استقلال ملی ، ضروریات اخلاقی ودینی جامعه ، زبان فارسی ، خلقیات ایرانی و ارزش نهاد خانواده از مقولات فرهنگی در کلام رهبری است.
10- برخی تلاش می کنند احساس حقارت ملی ، شبهه افکنی وبی اعتقادی ، لذت جویی وشهوت رانی را به جای احساس عزت واعتماد به نفس ملی ، ایمان راسخ وکار وتلاش وهمت بلند ، تزریق کنند . دستگاه های فرهنگی کشور بایستی وظایف خود را درمقابل این ها انجام دهند .
11- دستگاه های رسمی فرهنگی کشور دو دسته وظایف ایجابی ودفاعی در مقابل کسانی که عزم راسخ ملت را فراهم می سازند دارند .
12- دستگاه های تبلیغاتی دولتی وغیر دولتی نباید از هوچی گری رسانه ها بهراسند .
13- فعالیت های خود جوش جوانان درحوزه های فرهنگی باید به صورت جدی ادامه یابد.
14- مراجع فرهنگی ومجموعه انقلابی کشور نگاه نقادانه خود را نسبت به اوضاع فرهنگی کشور هم چنان حفظ کنند .
15- گاهی مردمی که در متن جامعه هستند بهتر از مسئولان متوجه نقاط ضعف ومنفی مسئولان می شوند ، لذا باید وارد میدان شده و نقادی کنند .
واقعیت آن است که مفهوم ((فرهنگ )) همواره ازرایج ترین ، آشنا ترین ودر عین حال پیچیده ترین و پرابهام ترین مفاهیم مورد استفاده در علوم اجتماعی وبررسی های اجتماعی است . وسعت زیاد مفهوم فرهنگ وکاربردهای ناهمگون ومختلف آن همواره سبب دشواری در تبیین مفهوم فرهنگ شده است . به اندازه ای که ازنظرمصادیق دریک جلسه سخنرانی در باب فرهنگ امکان طرح بوده ، روشن شده است که فرهنگ در همه ابعاد آن مورد توجه ایشان است.
رهبر معظم انقلاب در تبیین اهمیت فرهنگ در سخنرانی نوروزی (93) آن را به مثابه هوایی که تنفس می کنیم می دانند واین تعبیر را در سال 83 نیز در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی به کار برده اند . ایشان در سخنرانی مذکور با تکیه بر مهندسی فرهنگی ، برداشتی را ارائه می دهند که نشان دهنده توجه وی به همه اجزا فرهنگ است .
مهندسی فرهنگ این است که بارویکرد سیستمی ، اجزای فرهنگ ، اعم از فرهنگ ملی ، فرهنگ عمومی ، فرهنگ تخصصی و فرهنگ سازمانی ، در مجموعه فرهنگ جا نمایی شده وروابط آن ها به خوبی تنظیم گردیده و ضعف های اجزا وروابط آنها برطرف گردد .
غالب سخنرانی های ایشان ، به ویژه در مطالبات از شورای عالی انقلاب فرهنگی ، ناظر به این جامع نگری در مقوله فرهنگ است ، که گفتاری تخصصی تر را از مقوله فرهنگ درپی داشته است . اما چه چیزی سخنرانی اخیر ایشان را از اظهارات پیشین متمایز ساخته است ؟
به نظر می رسد این تمایز به واسطه تاکید بر، عباراتی است که با مفهوم فرهنگ ترکیب یافته است ، یعنی ضرورت ((عزم ملی )) و((مدیریت جهادی)) دراین حوزه .
پرواضح است مقولات فرهنگی یک شبه خلق نشده وبه یک باره قابل از بین بردن نیستند.
حال باید روشن ساخت مدیریت جهادی دارای ویژگی ها وتوانمندی هایی است که می تواند : فرهنگ عمومی کشور را در ابعاد مختلف التیام یا تکامل بخشد ، از رخنه فرهنگی جلوگیری کند ومانع از آسیب های فرهنگی شده ودر نهایت عزت ملی را در جامعه ومردم تقویت کند .
همین طور باید آشکار کرد ، چگونه می توان ((عزم ملی ))را به منظور سامان بخشیدن به فرهنگ بسیج کرد ؟ چگونه می توان کلیت فرهنگ را به عنوان هویت اجتماعی از رخنه ، تهاجم ، استحاله و...مصون نگاه داشت ؟
ومهم ترآن که چگونه می توان با ارائه باز تعریفی از مقولات فرهنگی در کشور، بایسته ها ونبایسته ها ی آن را روشن ساخت ومعلوم کرد در مهندسی فرهنگی کشور کدام جزء از اجزای فرهنگی ، اولویت بیشتری برای پرداختن دارد؟ چگونه میتوان ((عزم ملی)) را برای نهادینه ساختن آن در جامعه وافراد به راه انداخت؟
به فرض قبول شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان سیاست گذار اصلی در حوزه فرهنگ ، چگونه می توان مدیریت های اجرایی متنوع ومتفاوت در این حوزه را منسجم ساخت ؟
آیا باید نگران ثبات یا تغییر در حوزه دیدگاه ها ، باورها ، اخلاقیات وارزش ها باشیم یا نگران ثبات یا تغییر سنت ها ، عادات ، قوانین ، زبان و...که در بعضی تعابیردرحکم پوسته وقشر برای فرهنگ تعریف شده اند بود ؟ ملاحظه می شود همه این مقولات بیش از آن که نیازمند عزم مردمی برای تحقق آن باشد ، نیاز به عزم ملی ومدیریت جهادی توسط سیاست گذاران ومتولیان اجرایی کشور را دارد. عزم مردمی نیزبه عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر، درپرتو مدیریت جهادی، راهبری وهدایت می شود . چگونه می توان ظرفیت نقدپذیری رابه عنوان یک فرهنگ درجامعه بوجودآورد تا مسئولان فرهنگی ازنقد بر فرهنگ جامعه وعملکردشان، برداشتی مثبت داشته باشند ، تا آسیب ها وضعف ها بهترشناسایی شود ،ونتایج مطلوب تری بدست آید ؟
از این روی رهبر معظم انقلاب از مجموعه انقلابی کشور، صاحب نظران ، اساتید ، بزرگان ، تحصیل کردگان وگروه ها می خواهد با منطق محکم وارد میدان شوند و نقادی کنند ونقاط ضعف و منفی را به رخ مسئولان بکشند ، تا مسئولان متوجه شوند درمتن جامعه چه می گذرد واین را نیز مصداق عزم ملی ومدیریت جهادی می دانند.
/2727
نظر شما