چرا موسسه رسانه‌های تصویری می‌تواند منحل شود؟

سمیه علیپور: علی جنتی چند روز پیش در حاشیه دیداری از اتاق بازرگانی به پرسش‌های جمعی از خبرنگاران پاسخ داد و در میان این سئوالات موضوعی را درباره موسسه رسانه‌ای تصویری مطرح کرد.

وزیر ارشاد گفت: «امروز می‌توان صنعت نمایش خانگی را گسترش داد و باید به گسترش این صنعت توجه ویژه کرد. در گذشته موسسه رسانه‌های تصویری تشکیل شد تا در بخش ویدیو رسانه فعالیت کند، اما امروز دیگر این موسسه فلسفه وجودی خود را ازدست داده و می‌توان آن‌ را منحل کرد و کار را به بخش خصوصی سپرد.»

جنتی موضوع انحلال موسسه رسانه‌های تصویری را در مجموعه گفت‌و‌گوهایی مطرح کرد که فحوای صبحت‌های او پذیرش تحولات تکنولوژی و به روز بودن و همراهی با اتفاقات روز جهانی است. در شرایطی که جنتی تاکید دارد نمی‌توان جلوی امواج ماهواره‌ها و وجود اینترنت را گرفت، مبارزه با واتس آپ  را با نگاهی که در گذشته به دستگاه فکس وجود داشت مقایسه می‌کند و این موضوع را هم یادآور می‌شود که موسسه رسانه‌های تصویری که سال 1372 راه‌اندازی شده، امروز می‌تواند منحل شود و بخش خصوصی جای آن را بگیرد.

اگر اظهارات وزیر ارشاد در نسبت کلی با سخنانش در آن روز سنجیده شود می‌توان این طور برداشت کرد که به نظر وزیر ارشاد، موسسه رسانه‌های تصویری با شکل فعالیتی که اکنون دارد، ضروری نیست.

نگاهی به اقدامات مهمی که موسسه رسانه‌های تصویری در این سال‌ها داشته، می‌تواند نشان دهد، دیدگاه وزیر ارشاد تا چه حد به واقعیت موجود در سینما و نیاز سینمای ایران به موسسه‌ای چون موسسه رسانه‌های تصویری، نزدیک است.

فیلمسازی در موسسه رسانه‌های تصویری

این موسسه در مقطعی راه‌اندازی شد که به تشخیص اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی ما در ایران نیازمند ابزاری فرهنگی برای مقابله با تهاجم فرهنگی بودیم. شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1371 به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ماموریت مي‌دهد تا در جهت مقابله با تهاجم فرهنگی و ارتقای سطح فرهنگ عمومی ضمن رفع محدودیت فعالیت‌های ویدئویی، نظام اجرائی فعالیت‌های سمعی و بصری از جمله تولید، تکثیر برنامه‌های ویدئویی و فروش و اجاره نوارهای تصویری و ویدئویی را طراحی کند. با فاصله یک سال از این اعلام موسسه رسانه‌های تصویری راه‌اندازی می‌شود.

از ابتدا، تولید فیلم سینمایی در برنامه‌های موسسه رسانه‌های تصویری قرار داشت، اما در سال‌های اخیر این موضوع جدی‌تر گرفته شد و موسسه رسانه‌های تصویری در زمینه تولید فیلم عرض اندام کرد. در مقطعی تولید فیلم‌های سینمایی در این موسسه به یکی از فعالیت‌های جدی تبدیل شد.

در سال 1387، اعلام شد موسسه رسانه‌های تصویری برای ساخت 12 فیلم سینمایی اقدام می‌کند که در میان سازندگان آن آثار اسامی افرادی چون  علیرضا داودنژاد، جواد مزدآبادی، ابوالفضل جلیلی و محسن امیریوسفی پای آن دیده می شد.

«پاتوق» به کارگردانی جواد مزدآبادی، «شب زده» ساخته فرزاد موتمن، «ماه عسل» به کارگردانی شهاب عباسی از جمله فیلم‌هایی بود که با حمایت موسسه رسانه‌های تصویری ساخته شد. به نظر می‌رسید در آن مقطع ابراهیم داروغه‌زاده که مدیرعامل موسسه بود برای جذب کارگردانانی که مدتی بود از سینما دور مانده بودند و فرصت فیلمسازی به دست نمی‌آوردند، امکانی فراهم کند.

این اقدام نتیجه داد و به عنوان مثال «مرهم» موفق‌ترین ساخته علیرضا داودنژاد در سال‌های اخیر حاصل همین حمایت موسسه رسانه‌های تصویری از ساخت فیلم سینمایی بود.

یکی از اشکالاتی که به تولید فیلم در موسسه رسانه‌های تصویری وارد می‌شد، مشارکت در ساخت برخی فیلم‌ها بود که به عنوان «شانه تخم‌مرغی» خوانده می‌شدند. اینکه یک موسسه دولتی برای ساخت این فیلم‌های صرفا تجاری وارد میدان شود موضوعی بود که مورد انتقاد جدی قرار گرفت.

ساخت فیلم سینمایی

موسسه رسانه‌های تصویری در دوران مدیریت محمدرضا عباسیان مدیرعامل این موسسه در سال‌های 1388 تا 1392، به سمت ساخت فیلم‌های سینمایی گرایش یافت و «برلین منفی 7» به کارگردانی رامتین لوافی به تهیه‌کنندگی عباسیان و موسسه رسانه‌های تصویری ساخته شد.

تولید یک فیلم سینمایی آن هم با بودجه‌ای قابل توجه در خارج از کشور، موضوعی نبود که چندان از موسسه‌ای چون موسسه رسانه‌های تصویری انتظار برود و در نتیجه این موضوع موجب طرح انتقادهای جدی به مدیران و مسئولان این موسسه شد. آخرین آماری که از فروش این فیلم در سایت بنیاد سینمایی فارابی مشاهده می‌شود، فروش 55 میلیونی بعد از 21 روز نمایش است که به نظر نمی‌رسد چندان تناسبی با هزینه تولید آن داشته باشد.

مبارزه با قاچاق فیلم

بهار سال 1386 یکی از کابوس‌های جدی سینماگران شکل گرفت. در حالی که «اخراجی‌ها» در سالن‌های سینما روی پرده بود و اتفاقاً خوب می‌فروخت، نسخه‌ای از فیلم به صورت غیر مجاز در کوچه و خیابان ها به فروش می‌رفت و به این شکل تماشاگرانی که فروشی رکوردشکن را برای این فیلم رقم می زدند، ترجیح دادند سالن‌های سینما را ترک کنند و با خریداری نسخه قاچاق در خانه به تماشای این فیلم بنشینند و به این شکل سیر صعودی فروش فیلم متوقف شد و به ناچار از پرده پایین آمد.

تکرار این اتفاق در مورد فیلم‌های دیگری که در بهار و اوایل تابستان آن سال روی پرده رفتند، سینماگران و مدیران را برآن داشت تا به فکر چاره‌ای اساسی باشند تا در مقابل این جریان که می‌رفت سینمای ایران را از حرکت نگه دارد، بایستد. علاوه بر اقداماتی که از سوی نیروی انتظامی صورت گرفت و همگی حرکت‌هایی برای مداوی بیماری بودند، سینماگران تصمیم گرفتند تا حرکتی هم برای پیشگیری انجام دهند. عرضه فیلم‌ها در شبکه نمایش خانگی با قیمتی نسبتاً ارزان تر از گذشته، و با فاصله ای اندک از اکران از جمله این راهکارها بوده که اتفاقاً نتیجه بخش هم بوده و با استقبال گسترده مخاطبان مواجه شد.

در عین حال مبارزه با قاچاق فیلم‌های سینمایی برعهده مدیرعامل موسسه رسانه‌های تصویری گذاشته شد به این ترتیب که داروغه‌زاده و عباسیان هر دو به ترتیب مسئول مبارزه با قاچاق فیلم‌ها هم بودند.

برگزاری جشنواره‌ها

عباسیان در سال 1391 دبیر سی و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر بود و موسسه رسانه‌های تصویری و کارکنان آن درگیر برگزاری جشنواره شدند، در سال 1392 هم، هرچند دبیر جشنواره مدیرعامل موسسه نبود، اما باز هم ساختمان موسسه به عنوان دبیرخانه مورد استفاده قرار گرفت.

به نظر می‌رسد بیشترین کارآیی موسسه رسانه‌های تصویری در این سال‌ها همین برپا کردن جشنواره بوده که حالا در شرایطی که موسسات خصوصی فعالیتی جدی در عرصه شبکه نمایش خانگی دارند، وجود یک بخش دولتی در این زمینه چندان ضروری به نظر نمی‌رسد و بعید نیست اگر رویه کاهش حجم بخش دولتی سینما باشد، موسسه رسانه‌های تصویری از این مجموعه حذف شود.

58243