مناسبات واشنگتن و چین در حالی رو به تیرگی می‌رود که فروش 6،4 ملیلیارد دلار تسلیحات نظامی به تایوان به چالش اصلی در روابط میان طرفین تبدیل شده است. اما در این میان بسیاری از کارشناسان براین اعتقادند با توجه به فضای موجود، بر نقش کلیدی ژاپن، غول بزرگ آسیا، روز به روز افزوده شده و این کشور می‌تواند حضوری اساسی در مناسبات میان واشنگتن - تهران ایفا کند.
ژاپن به عنوان یکی از اعضای غیردائم شورای امنیت و علاقمند به پروژه خلع سلاح جهانی، آن هم با حضور دیپلماتی کهنه‌کار در رأس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نقش بین‌المللی خود را طی ماههای اخیر در مناسبات و گفتگوهای میان تهران و واشنگتن ارتقاء بخشیده است.
اهمیت این رابطه زمانی بیشتر می‌شود که رابطه واشنگتن-پکن در فضای نامساعدی قرار دارد.
هر چند که چگونگی برقراری رابطه میان طرفین و نوع تعامل آنها ممکن است متفاوت باشد، اما برخی از کارشناسان بر این اعتقادند که رابطه قوی ژاپن با هر دو کشور ایران و آمریکا سبب شده تا این کشور نقشی کلیدی را تعامل هسته‌ای ایران با غرب ایفا کند.
به خصوص آنکه ،رییس‌جمهور آمریکا نیز تمایل دارد برای تعدیل نقش چین، ژاپن نیز در گفتگوهای هسته‌ای میان تهران و غرب حضور داشته باشد.
گفتنی است پیشتر گروه 5+1 خواهان تشدید تحریم‌ها علیه ایران بود، اما اقدام آمریکا در فروش تسلیحات به تایوان این شائبه را تقویت می‌کند که چین با غرب بر سر ایران به توافق نرسد.
از سویی ،تلاشهای آمریکا برای وارد کردن ژاپن در گفتگوها و مذاکرات هسته‌ای بیش از همه در دعوت مقامات ژاپنی از علی لاریجانی رییس مجلس ایران برای مذاکرات آینده نمود پیدا کرد. هر چند که مقامات ایرانی بر این اعتقادند که ژاپن تنها حامل پیام اوباما بوده و حتی مهلت داده شده به ایران را کوتاهتر کرد.
علیرغم اظهارات مقامات ایرانی، یک مسئول آمریکایی اعلام کرده است این احتمال وجود دارد که درصورت توافق در مذاکرات، بسته اورانیوم ایران به ژاپن سفر کند و درآنجا فرآیند غنی‌سازی را بپیماید.
با این حال برخی از منابع اعلام کرده‌اند که احتمال حصول به این توافق کم بوده و شاید ژاپن قصد همصدایی با جامعه بین‌الملل برای تشدید تحریم‌ها علیه ایران را داشته باشد.
برخی دیگر نیز بر این اعتقادند که اوباما، قصد دارد با فروش تسلیحات به تایوان، به پکن نشان دهد که نباید بیش از این در عرصه بین‌الملل تکروی کند و باید هماهنگی بیشتری با جامعه بین‌الملل داشته باشد.
یک کارشناس ژاپنی در این زمینه می‌گوید:ژاپن و یا چین، در هر حال اوباما قصد دارد، رهبری آسیا را در تحریم ایران به دست یکی از آن دو بدهد تا بدین طریق مشروعیت و کارآمدی بیشتری برای تحریم‌های احتمالی در آینده به دست آورد.
کارشناسان مسائل سیاسی بر این اعتقادند که نقش کلیدی ژاپن در مذاکرات هسته‌ای میان ایران و واشنگتن اهداف و فاکتورهای متعددی را دنبال می‌کند. از جمله آنکه ایران رابطه خوب و مسالمت‌آمیزی با ژاپن داشته و دو کشور دیدگاههای مشترک ضدامپریالیستی دارند.
اما برخی از منابع در واشنگتن نگاه مثبتی به نقش میانجی‌گرانه ژاپن نداشته و بر این اعتقادند که ورود ژاپن به این عرصه، احتمال تشدید تحریم‌ها علیه ایران را از بین خواهد برد.
مارک دابوویچ کارشناس یکی از موسسات استراتژیک در آمریکا بر این اعتقاد است که ژاپن با طرح این پیشنهاد، به نوعی اوباما را رنجاند،در حالیکه آمریکا با تمام وجود تمایل دارد که در صورت موافقت ایران، به مذاکرات هسته‌ای بازگردد.
پولیتیکو/ اول ژانویه 2010
ترجمه : زهرا خدایی
نظر شما