گسست زنجیره بازاریابی محصولات کشاورزی استان زنجان

کشاورزی این استان می‌تواند سهم بسزایی در افزایش صادرات داشته باشد که به این موضوع کمتر توجه شده است. بسترسازی برای بهره‌برداری صادرات و رفع مشکلات پایانه صادراتی امری ضروری است و باید امکانات ارائه خدمات فراهم شود. پیش از این ابزارهای صادرات محصولات کشاورزی در دست وزارت صنعت، معدن و تجارت بود؛ اما امسال با تمهیداتی که دولت در نظر گرفته این برنامه از سوی وزارت جهاد کشاورزی اجرا می‌شود. همین امر موجب شده این وزارتخانه در تعیین تعرفه‌های مختلف، زمان ورود و خروج کالا و بسترهای مورد نیاز برای افزایش صادرات ورود پیدا کند. بسترسازی برای بهره‌برداری هر چه بیشتر صادرات و رفع مشکلات پایانه صادراتی از جزء به کل یک نیاز ضروری است و باید امکانات ارائه خدمات در این منطقه را فراهم کنیم.
تکمیل حلقه های بازاریابی
هر چند برای اولین بار در کشور در راستای حمایت از تولیدکنندگان عمده با تهیه بانک اطلاعاتی شامل تناژ تولید شده محصول، مشخصات کامل، ماه عرضه و پایان برداشت آن به تناسب مناطق تولید شده تهیه و در سایت
farmers.ir قرار گرفت؛ اما در این بین توجه به شاخصه های تکمیل حلقه بازاریابی همچنان در استان زنجان راه به جایی نبرده است.
از سوی دیگر با هدف توسعه صادرات محصولات کشاورزی انجام امور گمرکی محصولات تولیدی استان در مزارع و ایجاد مراکز عرضه مستقیم محصولات کشاورزی می تواند راهکاری برای توسعه بازارهای محصولات کشاورزی باشد. در این رابطه عبدالله جعفری، مدیر تنظیم بازار محصولات و نهاده‌های کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به ایجاد مراکز عرضه مستقیم محصولات کشاورزی می گوید: بالا رفتن رقابت بین تولیدکنندگان، کاهش حلقه‌های واسطه و در نتیجه افزایش سودآوری تولیدکنندگان ماحصل این اقدام خواهد بود. وی برند‌سازی محصولات تولید شده در استان را در توسعه بازارهای فروش محصولات کشاورزی استان مهم می داند و می افزاید: این امر می تواند در فراهم شدن زمینه های شناسایی محصولات خاص به نام یک منطقه مهم باشد که همکاری کشاورزان و شرکت های تعاونی در این رابطه مهم است. به گفته جعفری تولید محصولات کشاورزی با برند خاص موجب توسعه تجاری و افزایش انگیزه بهره‌برداران را در پی داد. این در حالی است که برندسازی محصولات کشاورزی امری تخصصی و نیازمند زمان و طی فراینده هایی است که نیازمند تکمیل حلقه واصل بین سازمان جهاد کشاورزی، اتحادیه ها و تعاونی های بخش کشاورزی و نیز کشاورزان است. از سوی دیگر در برخی مواقع محصولات کشاورزی استان زنجان با ورود سرمایه گذار رنگ و بوی تجاری به خود گرفته است اما فروش محصولات به اسم سایر استان ها چالشی است که ضرورت ورود گمرک به این موضوع را می طلبد.
فراهم شدن زمینه های برندسازی
در این رابطه دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت استان با تاکید بر فراهم شدن زمینه های برندسازی محصولات کشاورزی در استان می گوید: تا زمانی که نتوانیم نسبت به راه اندازی صنایع تبدیلی، ارتقاء مصرف محصول، بسته بندی و سورتینگ و سایر موارد توجه کنیم، صحبت کردن از برندسازی محصول کشاورزی امری بیهوده است. نیما ظهیریان اتصال حلقه مفقوده بین سیاست¬گذار بخش کشاورزی و کشاورز را راهی برای تکمیل زنجیره بازاریابی محصول عنوان می کند و نقش اتحادیه ها و شرکت¬های فعال این بخش را مهم می داند.
وی ادامه می دهد: نبود بازاریابی مناسب در بخش کشاورزی و عدم کشت متناسب با نیاز بازار برای کشاورزان خلأ بزرگی است که موجب می شود، تولید برخی محصولات برای بهره‌برداران صرفه اقتصادی نداشته و کشاورزان متضرر شوند.
ظهیریان با مقایسه تولید محصول سیر در طارم با کشور ترکیه می افزاید: هم اکنون متوسط80 درصد بازار سیر جهان با شیوه های مختلف در اختیار ترکیه است؛ در حالی که طارم به عنوان قطب تولید این محصول با کیفیت بالا توان حضور در بازارهای جهانی دارد.
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت استان، استفاده کردن از افراد متخصص حوزه کشاورزی و بازاریابی برای ورود به این موضوع را مهم می داند و بر این باور است که این امر در توسعه ظرفیت های صادرات محصولات کشاورزی استان تاثیر گذار است.
وی محصول تولیدی انار شهرستان طارم را دارای ظرفیت مهم برای فروش در بازارهای مختلف داخل و خارج کشور بیان می کند و می گوید: هم اکنون این محصول تولیدی در بسته های توری شکل با برند خاص روانه بازار می شود که این شیوه در جذب مشتری تاثیرگذار است.
ظهیریان آموزش کشاورزان را یکی دیگر از شاخصه های مهم در بازاریابی محصول تولیدی ارزیابی می کند و ادامه می دهد: کشاورزان باید به تناسب میزان بازاریابی محصول نسبت با کاشت آن ورود پیدا کنند؛ طوری که محصول تولیدی در بازار هدف به فروش برسد.
دبیرخانه صنعت، معدن و تجارت استان همکاری نزدیک اتاق بازرگانی استان با تجار بخش کشاورزی را در توسعه بازارهای هدف مهم می داند و ادامه می دهد: متاسفانه کم بودن تجار بین المللی در استان زنجان یکی از چالش ها برای توسعه بازارهای محصولات کشاورزی است که در این راه تربیت افراد آگاه و مطلع برای عرض اندام در بازارها بسیار مهم است.
به گفته ظهیریان برگزاری کارگاه های تخصصی برای تربیت تجار حوزه کشاورزی و افراد صلاحیت دار و در ادامه تشکیل اتحادیه ها و تشکل های بخش کشاورزی می توان راه بازاریابی را هموار سازد.
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت استان با بیان اینکه بسیاری از محصولات کشاورزی استان به لحاظ کمی و کیفی زمینه رقابت کافی را در کشور دارد،در خاتمه صحبت هایش اظهار می کند: با این حال اگر تولیدکننده‌ها بتوانند محصولات خود را به کشورهای خارجی صادر کنند؛ به‌طور حتم کیفیت محصول و بسته‌بندی آن از استاندارد مطلوبی برخوردار خواهد بود. امروز تولیدکننده‌ها اگر خواهان ماندگاری در عرصه بین‌المللی هستند، باید کیفیت و بسته‌بندی محصول مطابق با استانداردها باشد.
کوتاه سخن اینکه باید نقش دولت در تنظیم بازار کمرنگ شود و در مواقع ضروری و احساس نیاز نظارت داشته باشد. همگان انتظار دارند که دولت خریدار محصول باشد؛ درحالی‌که می‌تواند مکانیزم‌های حمایتی را پیاده کند.
ایجاد بنگاه‌های صادرات کشاورزی، تربیت کارشناسان بازاریاب حرفه‌ای برای مشخص کردن و تحلیل زمان و مکان فروش محصولات به تناسب فصول در کشورهای همجوار مواردی است که در توسعه ظرفیت های بازاریابی محصول باید مدنظر قرار بگیرد.