بی‌خیال و چابک می‌خندد، می‌دود، می‌پرد، پسربچه‌ای با پوست تیره‌رنگ در روستای مبارکه 2 که شهر بازیش یک سرسره و دو تاب زنگ‌زده در محوطه چند متری کنار مدرسه است، تنها مدرسه‌ای که حدود 40 سال پیش ساخته شده و قبل و پس از آن دیگر هرگز مکانی مانند آن ساخته نشد. «مالک» نمی‌بیند و نمی‌داند در لوله‌هایی که کمی آن طرف‌تر هستند، نفت بی‌صدا، می‌خزد و می‌رود. او از نهری که یک زمانی مزرعه‌ها را سیراب می‌کرد و حالا خشک شده بی‌خبر است. پس از جست‌وخیزهای کودکانه‌اش با دست آب می‌خورد از لوله‌ای که ارمغان سد گتوند است، مزه نمک در دهانش نمی‌ماند چون نمی‌داند آب شیرین چگونه است. همین آب اما با خون دل به دست آمده. چون مردم این روستا قرار نبوده سهمی از آب داشته باشند! با تلاش پدر مالک و دیگر مردان روستا برای گرفتن سهمی از آب بالاخره این آب باریکه نصیب مردم شد. اما گاه برای یک هفته و حتی یک ماه به روی مردم بسته می‌شود تا کمتر کسی بداند روستای دورافتاده‌ای که ریشه نامش برکت و خیر است، اینچنین مایه حیات از آن دریغ می‌شود.
شرکت دعبل خزاعی از زیرمجموعه‌های شرکت توسعه نیشکر، همانند کمربندی دور تا دور روستا را احاطه کرده، به گونه‌ای که مقدار کمی از زمین‌های زراعی باقیمانده برای کشاورزان هم بی‌استفاده مانده است برای همین سال‌هاست کشاورزان کاشت زمین را رها کرده‌اند، یا به کار دیگر مشغول شده‌اند یا به مکان جدیدی مهاجرت کرده‌اند.
ردپای تلخ نیشکر
باز هم قصه نی باریکی که قرار بود برای خوزستان شکر بیاورد اما کام روستاییان را بارها و بارها تلخ کرد.
«ابوجواد» کشاورزی است که تا حالا نرفته هزینه زمین از دست رفته‌اش را بگیرد چون آن را ناعادلانه می‌داند. او می‌گوید: بابت هر هکتار زمین فقط صد هزار تومان پرداخت می‌شد، زمینی که چند صد هکتار بود 6 هکتار به حساب آمد به این دلیل که در سند زمین فقط 6 هکتار ثبت شده بود بابت بقیه هکتارها که ثبت نشده بود حق ریشه به کشاورزان داده شد، این حق ریشه هر هکتار سی هزار تومان حساب شد، در حالی که هر کشاورز از سال‌ها پیش و نسل به نسل در این زمین زراعت می‌کرده است.
دیوار خانه‌اش هنوز سیاه‌پوش محرم است، پوسترهایی که چهره فرضی امامان معصوم را به تصویر کشیده، تنها تزیین باقی مانده در اتاق است، با دشداشه سفیدرنگ و چفیه خوزستانی بر سر چهارزانو به پشتی اسفنجی تکیه داده است، او درباره خدماتی که نیشکر به روستا در قبال زمین هایشان داده، می‌افزاید: آنهایی هم که بعد از آمدن این شرکت زمین‌هایشان را از دست دادند و بیکار شدند به کار دامداری یا حمل‌ونقل مشغول شدند. زمین‌های زراعی کشاورزان اینجا به این دلیل از بین رفت چون شرکت توسعه نیشکر زمین‌های شور را شست‌وشو داد تا بتواند در آنها نیشکر بکارد، همین باعث شد نمک به سمت زمین‌های زراعی سرازیر شود و آنها را غیرقابل استفاده کند.
مانند هر جای دیگر آسمان روستا در اینجا هم آبی است، اما هنگامی که نگاه از بالا به سمت پایین بیاید و چشم‌انداز روستای مبارکه 2 از توابع شهرستان کارون را ببیند، تفاوت‌ها نمایان می‌شود، کف همه خیابان‌ها خاکی و ناهموار است. جز چند کودک که در میان خاک‌ها غوطه می‌خورند و با آجر خانه‌سازی می‌کنند رنگی از تکاپو و زندگی دیده نمی‌شود، فاضل یکی از کشاورزان روستاست که این بی‌رمقی را چنین توضیح می‌دهد: هنگامی که شرکت توسعه نیشکر قرار شد اینجا کارش را شروع کند، به ما اعلام شد این یک طرح ملی و دولتی است، کشاورزان موظف هستند زمین‌هایشان را که در این طرح قرار می‌گیرند تحویل دهند، شیوه تحویل به این شکل است که یا باید هزینه زمین‌ها را دریافت کنند یا اینکه بعدا در مکانی دیگر به ازای زمینی که اینجا تحویل می‌دهند در مکانی دیگر به آنها زمین داده می‌شود، در حال حاضر من دو نفر را می‌شناسم که سند زمین‌هایشان را دارند و حاضر به دریافت مبلغ نشده‌اند به این امید که در مکان دیگر به آنها زمین داده شود اما هیچ زمینی باقی نماند تا به آنها داده شود.
وی در ادامه می‌گوید: به ما اعلام شد هیچ مجالی برای مقاومت نیست، برای همین بسیاری از کشاورزان به امید اینکه احداث این کارخانه به رفع بیکاری جوانان اینجا کمک کند به آن تا حدی خوش‌بین شدند اما فقط 3 نفر از اهالی این روستا در شرکت نیشکر مشغول به کار هستند.
3 آبادی، قربانی نیشکر
«عبدالزهرا» کارگری که از کار اخراج شده است، او قبلا در شرکت سپیدفام مشغول به کار بوده است درباره این موضوع چنین توضیح می‌دهد: احداث شرکت توسعه نیشکر در اطراف روستا برای مردم بی‌فایده بود به تازگی 112 کارگر از اهالی روستاهای اطراف از شرکت سپیدفام اخراج شدند، این شرکت یکی از شرکت‌های پیمانکاری توسعه نیشکر است. پیمانکاران آن، مدیرعامل و معاونت شرکت توسعه نیشکر هستند. از زمان آغاز به کار شرکت توسعه نیشکر و به دلیل گرفتن زمین‌های کشاورزی از مردم سه روستای عرب‌عباس (مبارکه1)، بیت‌عنیصل و ابوسلجه از بین رفتند و ساکنان آن به جای دیگری نقل‌مکان کردند.
روستاهای محروم، محروم می‌مانند
دهیار روستای مبارکه 2 درباره مشکلات روستا به همشهری می‌گوید: متاسفانه استانداری خوزستان، هنگامی که بخواهد بودجه استان را توزیع کند این کار را نه بر اساس محرومیت هر مکان بلکه براساس جمعیت توزیع می‌کند، در نتیجه به یک روستا که محرومیت بیشتری دارد اما جمعیتش کمتر است بودجه کمتری داده می‌شود و به یک روستای دیگر که امکانات بیشتری دارد و نیازهای چندانی ندارد، فقط به دلیل جمعیت زیادش بودجه بیشتری تعلق می‌گیرد، این روند سبب ماندگاری محرومیت در روستاها می‌شود. «محمد باوی» محرومیت‌های روستا را دارای ابعاد و جنبه‌های گسترده‌ای می‌داند و می‌افزاید: آب هست اما کم است، هر چند وقت، یک بار از فشار قوی آب، لوله باریکی که برای تأمین آب روستا به اینجا کشیده شده است می‌ترکد برای همین مردم روستا مجبور می‌شوند از همان قسمتی که لوله ترکیده است با ظرف آب جمع کنند و به خانه ببرند علاوه بر مشکل قطعی آب، گازکشی برای خانه‌ها انجام نشده است، در حالی که بارها در این زمینه نامه‌نگاری شد که فقط با وعده و وعید به ما پاسخ داده می‌شود. لوله گاز از کنار روستا می‌گذرد و به روستاهای پایین‌تر می‌رود، هیچ امکاناتی برای روستا در نظر گرفته نمی‌شود، نه مدرسه‌ای ساخته و نه هیچ نوع کلاس آموزشی برای روستاییان برگزار می‌شود. تنها مکان مذهبی اینجا به نام حسینیه علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) کارکردهای مختلفی دارد، راهیان نور در اینجا هر ساله مستقر می‌شوند و هزینه پذیرایی از آنها توسط روستا تأمین می‌شود اما بودجه‌ای از طرف نهاد یا دستگاهی به روستا پرداخت نمی‌شود، در حالی که این مکان حداقل امکانات مانند کولر و کف کاشی شده را ندارد، هنوز قالی‌های این مسجد روی سیمان پهن هستند.
از تخلیه اراضی تاکنون امتناع کرده ایم
مدیر روابط عمومی و اموربین‌المل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی در خصوص بحث آبشویی زمین‌های زراعی توسعه نیشکر به همشهری می‌گوید: بیش از یک دهه پیش این کار انجام شده است و تمامی فعالیت به شکل مکانیزه و با استفاده از لوله‌های زهکش و لترال‌ها انجام شده و هیچگونه آسیبی به اراضی وارد نشد اما درباره روستای مبارکه 2 باید گفت که تمامی اراضی این روستا با تفاهم فی‌مابین و به قیمت کارشناسی روز و با نظارت نهادهای قانونی مرتبط، به شرکت توسعه نیشکر واگذار شدند.
«حسین محمدزاده» با تأکید بر اینکه همه اراضی این روستا در مالکیت شرکت توسعه نیشکر هستند، می‌افزاید: تنها به دلیل حسن‌نظر و خیراندیشی مجموعه توسعه نیشکر این شرکت از تخلیه اراضی تاکنون امتناع کرده است. همچنین خرید اراضی طبق موازین و با تفاهم تمامی مالکان در حدود بیست سال پیش صورت پذیرفته و جزء به جزء اراضی مطابق اسناد خریداری شده است.
وی درباره اخراج کارگران از این شرکت تصریح می‌کند: شرکت توسعه نیشکر در
طول تاریخ فعالیت خود هرگز اقدام به اخراج نیرو نکرده و همواره با گسترش فعالیت‌ها
توانسته در 5 سال گذشته بیش از چند هزار نفر اشتغال مولد و پایدار ایجاد کند. اما
در طول فصل برداشت و سایر عملیات کشاورزی، شرکت‌های پیمانکاری طرف قرارداد ممکن
است که کارگران فصلی به صورت روزمزد داشته باشند که این موضوع ارتباطی به اشتغال
توسعه نیشکر ندارد و در مجموعه شرکت توسعه نیشکر حدود 18 هزار نفر اشتغال مولد و
پایدار دارند که از این میزان بیش از 99 درصد آنها بومی خوزستان هستند.
دو وصله ناجور
کشاورزی و صنعت دو شیوه متفاوت زندگی انسان در طول تاریخ بوده‌اند که فاصله هر یک از آنها و تبدیل یکی به دیگری سال‌های سال طول کشیده است، بنابراین هنگامی که این دو شیوه به طور ناگهانی در کنار هم قرار بگیرند دو وصله ناجور خواهند بود، همانند آنچه در رابطه با روستای مبارکه 2 و دیگر روستاهای اطراف آن در مجاورت با توسعه نیشکر روی داده است. در چنین حالتی این روستاها هستند که در قدرت صنعت بلعیده می‌شوند و توان دفاع از خود ندارند.
سمیه تیاری - همشهری
نظر شما