فرنوش صفوی‌فر: تخمه و سایر آجیل‌های بوداده‌شده با نمک، چیپس و ده‌ها نوع از تنقلات شور بسته‌بندی‌شده، با شکل‌ها و طعم‌های اضافی متفاوت؛ خوردن اینها همه، به خصوص در کنار گروهی از دوستان، تبدیل به سرگرمی جوانان و نوجوانان شده است. تازه‌ترین مطالعات هم نشان داده که نمک، ممکن است یک ضدافسردگی طبیعی باشد و شاید علت این همه علاقه ما به خوردن این نوع تنقلات، از این اثر نمک سرچشمه گرفته باشد.
به گزارش بی‌بی‌سی، در مطالعه محققان روان‌پزشکی دانشگاه یووای آمریکا بر روی موش‌های آزمایشگاهی، مشخص شده وقتی مقدار نمک در غذای آنها کم می‌شود، این موش‌ها علاقه خود را به فعالیت‌هایی که پیش از این مشتاق آن بودند، از دست می‌دهند و این ممکن است نشانه‌ای از افسردگی آنها باشد. فعالیت‌هایی مانند خوردن خوراکی‌های معمول و فشار دادن دسته‌ای که پیش از این با یک محرک خوشایند، برای موش‌ها شرطی شده بود.
بخش دیگری از مطالعات این تیم پژوهشی نشان داده است که هنگام خوردن مواد غذایی شور، برای علاقمندان آن، درست همان قسمتی از مغز فعال می‌شود که هنگام مصرف مواد مخدر، در معتادان به آن، و این یعنی که انگار ما به نمک هم معتاد می‌شویم.
این محققان در گزارش مطالعه‌شان در آخرین شماره نشریه روان‌پزشکی و رفتار، توضیح می‌دهند که افراط در خوردن تنقلات و خوراکی‌های پرنمک، علائم بالینی اعتیاد را هم از خود نشان می‌دهد؛ چرا که فرد مشتاق شوری، غذاهای با نمک معمولی را بسیار بی‌مزه می‌داند و دوست دارد هرچه بیشتر و بیشتر به آن نمک بزند. این رفتار، که تحمل نام دارد، نشان‌دهنده همان حالتی است که معتادان به مواد مخدر از خود نشان می دهند؛ وقتی که بدن آنها به دوز سابق عادت کرده و دیگر پاسخ مناسب را از آن میزان دریافت نمی‌کنند و باید دوز مواد مصرفی‌شان را بالا ببرند.
حالت دیگر، به ولع (craving) معروف است. نمک‌دوستان می‌دانند که نمک اضافی برای‌شان خطر دارد، اما بازهم اصرار دارند که به طرف خوراکی‌های شور بروند و بخورند و بخورند. اغلب معتادان به مواد مخدر هم از زیان‌های وابستگی به آن، در درازمدت، خبر دارند، اما بازهم نمی‌توانند در مقابل وسوسه و ولع مصرف، مقاومت کنند و باز، علی‌رغم تصمیم به ترک، سراغ مواد می‌روند. در مورد نمک اضافی، شواهد زیادی داریم که نشان می‌دهد برای بدن خطر دارد. مهم‌ترین تاثیر نمک اضافی در رژیم غذایی، احتمال افزایش فشارخون است که متاسفانه در اکثر موارد هیچ علامت خاصی ندارد، اما می‌تواند احتمال بیماری‌های قلبی، و نیز مشکلات عروقی مانند سکته مغزی را افزایش دهد. همچنین بررسی‌ها نشان داده بچه‌ها و بزرگسالانی که فشارخون بالا دارند، بیش از بقیه در معرض چاقی هستند و چاقی هم که مقدمه‌ای است برای انواع بیماری‌ها، از قبیل سرطان‌ها، دیابت و .... پزشکان معتقدند میزان نمک مجاز روزانه برای بزرگسالان، 6 گرم بیشتر نیست.
میزان نمک مجاز در سنین مختلف
| سن | مقدار نمک توصیه‌شده در روز |
| 6-0 ماهگی | کمتر از 1 گرم |
| 12-7 ماهگی | 1 گرم |
| 3-1 سالگی | 2 گرم |
| 6-4 سالگی | 3 گرم |
| 10-7 سالگی | 5 گرم |
| 14-11 سالگی | 6 گرم |
| بزرگسالان | 6 گرم |
نه تنها بسیاری از ما علاقه مفرطی به تنقلات شور داریم، بلکه میزان نمک، در غذاهای آماده مصرفی‌مان مانند پیتزا، همبرگر و سوسیس و کالباس و انواع کنسروها هم بسیار بالا و در حد خطرناک است. به عنوان مثال سال گذشته نتایج یک مطالعه که توسط مرکز تحقیقات «نمک و سلامت انگلستان» انجام شده بود منتشر شد که نشان می‌داد خوراکی‌هایی مانند یک وعده نان سیر، بال جوجه، سیب‌زمینی سرخ‌شده و مواردی مثل این، هرکدام چیزی حدود 3/12 گرم نمک دارد. نوشیدنی‌هایی هم که در این رستوران‌ها سرو می‌شوند، از این قاعده جدا نیستند و آنها هم حاوی مقادیر قابل توجهی نمک هستند. مثلا، یک نوشابه گازدار معمولی می‌تواند تا 8/4 گرم نمک داشته باشد. حتی در دسرها وکیک‌های آماده و سروشده در رستوران‌ها هم نمک زیادی به کار رفته، چنان‌که یک کیک پنیری یک‌نفره که به عنوان دسر خورده می‌شود، می‌تواند حاوی 3/12 گرم نمک باشد.
ما چقدر نمک می‌خوریم؟
برای این که درکی از این اعداد داشته باشید، بد نیست بدانید 100 گرم چیپس 2/5گرم نمک دارد؛ یک بسته پفک 100گرمی هم چیزی در همین حدود و 100 گرم بادام‌زمینی بوداده، حدود 6 گرم نمک را وارد بدن می‌کند؛ یعنی چیزی به اندازه تمام سهمیه نمک یک بزرگسال!
به همه این اعداد، اضافه کنید نمکی را که به طور طبیعی در مواد غذایی وجود دارد و نیز نمکی که به طور معمول در آشپزی و هنگام پختن غذا به آن اضافه می‌شود. حالا خودتان حساب کنید که درهر سن و سالی، روزی چند تا بسته پفک، چیپس و بادام‌زمینی می‌توانیم بخوریم.
البته به نظر می‌رسد همه ما که عاشق شوری هستیم، از زیان‌ها و حجم زیاد نمکی که روزانه، آشکار و پنهان، می‌بلعیم، باخبریم؛ اما به دلیل همان نقشی که نمک در بهتر کردن موقتی حال‌مان دارد، وابسته آن شده‌ایم و نمی‌توانیم ترکش کنیم.
نظر شما