رامی خوری
ده سال پیش در چنین روزی نیروهای اسرائیلی از بخش اعظمی از جنوب لبنان که به اشغال خود درآورده بودند، عقب‌نشینی کردند . این عقب نشینی به دستیابی به مرزهای آرام منتهی نشد اما نشان داد که ناآرامی در این منطقه تنها و تنها یک بعد از تنش‌هایی بود که ابعاد متفاوتی دارد . ده سال پس از این تاریخ، امروز جنوب لبنان تبدیل به مادر آبستنی شده است که همواره جنین تنش و ناآرامی را در رحم دارد . جنوب این کشور در حقیقت نمایی میکروسکوپی از اختلاف‌ها در خاورمیانه است. جنگ تابستان 2006 میان حزب‌الله لبنان و اسرائیل بدترین حادثه پس از عقب‌نشینی ده سال پیش اسرائیلی‌ها از خاک این کشور بود .
مرز میان اسرائیل و لبنان را همگان پرتنش‌ترین منطقه‌ای می‌دانند که بیشترین تعداد نظامیان را در خود جا داده است و البته تحولات آن به ثانیه در حال تغییر است. بازیگران اصلی این صحنه، حزب‌الله لبنان و ارتش اسرائیل هستند اما در گوشه و کنار‌ها ارتش لبنان ، حافظان صلح سازمان ملل و حتی بخشی از نیروهای نظامی سوریه نیز دیده می‌شوند . ایران و عربستان سعودی نیز منافع خود را در این منطقه دنبال می‌کنند.
هیچ نقطه دیگری در دنیا نیست که این میزان از حضور نظامی را در خود جا داده باشد و در حالی که از تنش‌های جزئی و مداوم پرهیز می‌کند، اما در چهار دهه گذشته به سرعت تبدیل به آتش‌فشانی شده باشد که دائما در حال آتش‌پراکنی است .
دلیل این حساسیت ها این نیست که این منطقه از خاورمیانه اهمیتی استراتژیک دارد که اگر اینگونه بود اسرائیل هرگز از آن عقب نشینی نمی‌کرد . بلکه دلیل آن در این حقیقت نهفته است که جنوب لبنان تبدیل به قلب نبرد ایدئولوژیک بزرگی شده است . این منطقه تبدیل به نماد مقابله در خاورمیانه شده است .
در دو ماه گذشته زمزمه‌های بسیاری شنیده‌ایم در خصوص احتمال آغاز ناآرامی در جنوب لبنان. این احتمال همواره وجود دارد اما به عقیده من حادثه‌ای نیست که در بازده زمانی کوتاه مدت جامه عمل بپوشد . درست مانند جنگ سرد میان روسیه و ایالات متحده و همراهانشان ، اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها نیز به نوعی از تعادل در بازدارنده‌گی رسیده‌اند که احتمال حمله هر کدام به دیگری را به شکل یکجانبه به صفر می‌رساند . هزینه حمله به شهروندان غیرنظامی و صدمه وارد کردن به ساختارهای زیربنایی بین‌المللی به قدری بالا رفته است که دیگر حمله نظامی هر کدام از طرفین به دیگری معنای ده سال پیش را ندارد . علاوه بر این همگان به این باور رسیده‌اند که جنگ میان حزب‌الله لبنان با اسرائیل با یا بدون همراهی دیگر بازیگران منطقه‌ای در نهایت هیچ برنده ای نخواهد داشت .
توانایی اسرائیل در حملات هوایی نشان داده است که این کشور هیچ ابایی از تخریب سمبل‌های مدرنیته در لبنان با هدف از میان برداشتن توان نظامی حزب‌الله ندارد . اما پاسخ جهان عرب به این حمله هم می‌تواند تا همین حد و اندازه جدی باشد . یک احتمال وجود دارد که اسرائیل به ایران و حزب الله لبنان به شکل همزمان حمله کند . در این قالب اسرائیل ، ایران و حزب‌الله لبنان را دو بال یک دشمن واحد می‌داند . اما اگر این سناریو محقق شود و اسرائیل در این نبرد دست تنها بماند راهی برای ایالات متحده باقی نمی‌ماند جز دخالت در این نبرد و جانبداری از اسرائیل. بدین ترتیب امریکا در سومین جنگ منطقه‌ای خود درگیر می‌شود .
جدا از این سناریو هر کابوس دیگری هم که جامه عمل بپوشد، باز همگان به این نتیجه خواهند رسید که جنگ پاسخی به هیچ‌کدام از پرسش‌های موجود در منطقه نیست ، درست همانگونه که عقب‌نشینی اسرائیل از خاک لبنان نتوانست به اختلاف‌ها پایان دهد . حقیقت این است که نه اشغال طولانی مدت و نه عقب‌نشینی یکجانبه نمی‌تواند امنیت مورد نظر اسرائیل را به آنها هدیه دهد و آرامش را از مرزهای شمالی تا جنوبی سرزمین‌های اشغالی برقرار کند .اسرائیل اما در مسیر عکس حرکت می‌کند، سیاست‌های دولت بنیامین نتانیاهو به نوعی اعراب را برای مقاومت بیشتر تحریک می‌کند .
پیچیده‌گی سیاسی و ارتباط‌های ایدئولوژیک داخلی میان بازیگردان‌های دور و نزدیک لبنان این روزها مورد اغراق قرار می‌گیرد .حضور نیروهای بین‌المللی در جنوب لبنان به خودی خود نتوانسته از تنش‌ها بکاهد . این حضور تنها و تنها منجر به قرار گرفتن ایران، حزب‌الله لبنان و سوریه در یک طیف شده است .در حال حاضر همگان از فروش موشک‌های اسکاد از سوریه به حزب‌الله لبنان سخن می‌گویند و کمتر کسی توجهی به زنگ خطرهای به صدا در آمده در جنوب لبنان دارد .
به گمان من اما این روزها هر دو طرف با توجه به هزینه بالای نبردی نو، ترجیح می‌دهند از جنگ حذر کنند تا بر طبل آغاز آن بکوبند . درست مانند جنگ سرد، خاورمیانه در دو حالت روی آرامش را می‌بیند. یا زمانی که یک طرف سقوط کرده و به حد و اندازه ای کوچک تر از رقیب تبدیل شود و یا این نبرد تا چند دهه دیگر نیز ادامه خواهد یافت و البته دو طرف از آغاز نبردی جدید و فراگیر حذر می‌کنند.
دیلی استار 22 می / ترجمه : سارا معصومی
نظر شما