«اکران فیلم خارجی» رفیق یا رقیب سینما؟

به گزارش خبرآنلاین، اکران فیلم​های خارجی چند سالی است که مسیر رو به نزول طی می​کند و این روزها به ظاهر فراموش شده به نظر می​رسد.

طرح تک​ سئانس کردن نمایش فیلم​های خارجی برای ایجاد آسیب کمتر به نمایش فیلم​های سینمای ایران در حالی از یکی دو سال قبل اجرا شد که پیش از آن مدیران مسئول در این زمینه با گرایش به نمایش فیلم​های روز و آثاری که امکان اکران با اعمال کمترین میزان تغییر را دارند، زمینه​ای برای گسترش نمایش این فیلم​ها به وجود آورده بودند.

اما این روزها در شرایطی که سینمای ایران سربالایی سخت کاهش مخاطب را پشت سر می​گذارد و از ابتدای سال تاکنون همواره کم شدن تعداد بینندگان فیلم​ها به دفعات از سوی افراد مختلف یادآوری شده، کارشناسان اکران فیلم‌های خارجی راهکاری برای برون‌رفت از این بحران مطرح کرده​اند؛ ​راه حلی که به تعبیر برخی از سینماگران موجب خاموشی چراغ تولیدات سینمای ایران می​شود.

پیشینه اکران فیلم خارجی در سینمای ایران
اکران فیلم خارجی در سینمای ایران پیشینه​ای طولانی دارد. در سال​ها و روزهایی که سینمای ایران هنوز به تولیدات پرمخاطب دست نیافته بود و سالن​​های سینما در شهر دایر بودند، سینماداران دوران قبل از انقلاب راهکار را در اکران فیلم​های خارجی می​دیدند.

وارد کردن فیلم از سوی سینماداران و نمایش آن​ها در سالن​های سینما رونق سالن​ها را موجب شده و به این ترتیب تماشاگران نیز فرصتی برای دیدن فیلم​های خارجی در سالن​ها به دست می​آورند. نمایش فیلم​های خارجی در روزهایی که دسترسی به این آثار به هیچ شیوه دیگر امکانپذیر نبود، بهترین شیوه برای جلب تماشاگران تلقی می​شد اما بعد از انقلاب اسلامی شکل اکران این فیلم​ها تغییر یافت.

بنیاد سینمایی فارابی به عنوان مسئول مستقیم وارد و اکران کردن فیلم​های سینمایی خارجی شناخته شد و در این شرایط اختیار عمل از دست سینماداران خارج شد. بنیاد سینمایی فارابی نیز با سنجش شرایط موجود در کشور سراغ فیلم​هایی رفت که با شرایط کشور هماهنگی داشته باشد و این شرایط موجب به حاشیه راندن فیلم​های خارجی شد؛ جریانی که یک هدف دیگر از کمرنگ شدن آن کمک و حمایت از تولیدات سینمای ایران بود.

این هدف به مرور به عنوان مسئله اصلی در این زمینه تلقی شد و در نهایت اکران فیلم​های خارجی فقط بخش کوچکی از سینمای ایران را تشکیل داد. در سال​های اوایل دهه 80 شکل قضیه تغییر پیدا کرد و گرایش به نمایش فیلم​های خارجی روز در سینمای ایران دیده شد. نمایش فیلم​های هالیوودی بر پرده سینما که اغلب در سالن​های با کیفیت نیز اتفاق می​افتد موجب جلب توجه تماشاگران شد اما باز هم در این مقطع سینماگران نسبت به این شرایط معترض و خواستار اختصاص سالن​های کم تعداد سینمای ایران به نمایش فیلم​های ایرانی شدند. برای ایجاد همین شرایط بود که نمایش فیلم​های خارجی که می​رفت در سینمای ایران رونق بگیرد، به شکل نمایش​های تک​سئانس و محدود در سینماها اتفاق افتاد.

نگرانی برای سینمای ایران
پیشنهاد اکران فیلم​های خارجی واکنش​های سینماگران ایرانی را نیز به همراه داشته است. علیرضا رئیسیان، رئیس سابق کانون کارگردانان سینمای ایران، با اظهار نگرانی از این پیشنهاد به مهر گفت: «بعضی از سینماداران 30 سال است خواب اکران فیلم خارجی می‌بینند، با وجودی که طبق آمار اردیبهشت‌ امسال نسبت به سال پیش افزایش تعداد مخاطب سینما داشته‌ایم گروهی از آنها با استناد به آمار و ارقام نادرست درباره ریزش مخاطب جوسازی می‌کنند.»

او ادامه داد: «منظور این سینماداران از اکران فیلم خارجی، نمایش فیلم‌های آمریکایی و هندی است و اکران این فیلم​ها سینمای ایران را نابود می‌کند. این تجربه را کشورهای ترکیه، استرالیا، ژاپن و کره دهه 80 داشته‌اند و نمایش گسترده فیلم​های خارجی زمینه نابودی صنعت سینما در این کشورها را به وجود آورد. این سینماداران به دنبال هزینه کمتر و سودآوری بیشتر هستند، اکران گسترده فیلم خارجی راه حلی اشتباه است و سینماگران باید نسبت به آن هوشیار باشند، فیلمهای ایرانی قابلیت‌های هنری بالایی دارند و اگر از آنها حمایت شود رونق به سینماها برمی‌گردد.»

او راه حل جایگزین خود را برای جذب تماشاگر چنین مطرح کرد: «سه راه حل برای جذب مخاطب وجود دارد، کوچک کردن دایره ممیزی و فرصت دادن به سینماگران برای رفتن به سمت سوژه‌های تازه، حمایت از فیلم​های هنری و اجتماعی و ساختن سالن‌های جدید و مجهز، در این شرایط می‌توان امید داشت مخاطب فیلم​ها بیشتر شود. فروش فیلمها در پردیس‌های سینمایی نشان می‌دهد مخاطب تمایل دارد در سالن‌های باکیفیت و مجهز فیلم ببیند و تجهیز سالن‌ها راهی برای جذب مخاطب است. ما از نظر سالن‌سازی در جدول جهانی در رده پنجم از آخرهستیم و با این سینماها نمی‌توان امید جذب مخاطب حتی با بهترین فیلمهای روز دنیا را داشت.»

کاهش 50 میلیونی مخاطبان سینمای ایران
امیرحسین علم​الهدی، کارشناس حوزه توزیع و نمایش، فردی که پیشنهاد اکران فیلم​های خارجی را به عنوان راهکار آشتی دادن تماشاگران با سینما مطرح کرده، بعد از مواجهه با انتقادات برخی سینماگران طرح خود را با ارائه توضیحاتی توجیه کرد.

او در این زمینه به مهر گفت: «قصدم پاسخگویی به رئیس محترم سابق کانون کارگردانان نیست و نیاز نمی‌بینم درباره دلایل کاهش مخاطب فیلم ایرانی و نیاز سینمای ایران به فیلم خارجی به فرار رو به جلو متوسل شوم و می‌دانم که قدر هر ملتی به تألیف و تولید کیفی آن است و مهمتر از آن احترام به شعورمصرف کنندگان آن محصول. سینمای ایران در سال 1370 حدود 65 میلیون نفر مخاطب داشته اما در سال 1387 این تعداد به حدود 14 میلیون نفر رسیده است و این یعنی 51 میلیون نفر کاهش.»

مدیر پردیس سینمایی ملت ادامه داد: «اما سینمای ایران توانسته خارج از کشور به موفقیتهای خوبی در شناساندن قابلیتهایش برسد و این برای من ایرانی یعنی غرور، اما این بدان معنی نیست که نقاط ضعف را نشناسم. سینمای ایران در حوزه اکران سینمایی مدتهاست که با خود مسابقه می‌دهد و در این میدان بر اساس آمار و ارقام مردمان ایران زمین هر پنج سال به دیدن این مسابقه می‌آیند و اما در کشورهایی که بعضی دوستان نام برده‌اند و اشاره داشته‌اند که سینما در آن کشورها با فیلم خارجی نابود شده‌اند. حوزه رقابت از جنس دیگری است.»

علم الهدی گفت: «در ژاپن با جمعیت 128 میلیون نفر، جمعیت سینمارو 170 میلیون نفر، تعداد سینماها 3340 سالن، تعداد تولید فیلم ژاپنی 480 است. 57% از فضای نمایش سینمایی در اختیار تولیدات داخلی و 43% در اختیار سایر کشورها است. در کره جنوبی جمعیت 49 میلیون نفر، جمعیت سینمارو 157 میلیون نفر، تعداد سینماها 1996 سالن است. تعداد تولید فیلم کره‌ای 138، 49% از فضای نمایش سینمایی در اختیار تولیدات داخلی و 51% در اختیار سایر کشورها است.»

او افزود: «در ترکیه جمعیت 70 میلیون نفر، جمعیت سینمارو 37 میلیون نفر، تعداد سینماها 1575 سالن، تعداد تولید فیلم ترکیه‌‌ای 69 است. 51% از فضای نمایش سینمایی در اختیار تولیدات داخلی و 49% در اختیار سایر کشورها است. من از دوستانی که مخالف اکران فیلم خارجی هستند پرسش‌هایی دارم، طی چند سال گذشته که 30 سالن استاندارد به ظرفیت سینماهای تهران افزوده شده است، چرا شاهد افزایش مخاطب نیستیم؟ آیا با انحصار تولیدات نامرغوب سینمایی داخلی بر سینماهای کشور موافق هستید؟ آیا با نمایش تولیدات مرغوب خارجی برای رعایت شان مخاطب سینما موافق هستید؟»

او ادامه داد: «طی 30 سال گذشته سیاستها حمایت از تولید داخلی بوده است، به نظر شما کی باید از حق مصرف‌کننده داخلی حمایت کرد؟ از نظر شما با بحران اقتصاد سالن‌های سینمایی باید چکارکرد؟ لطفا به جداول 3 کشور فوق دقت فرمایید و آیا موافق هستید که حیات تولید داخلی در گرو رقابت با تولیدات خارجی معنا پیدا می‌کند و نه در انحصار؟ آن 3 کشور توانسته‌اند ما نمی‌توانیم؟»