هادی نیلی
این‌طور که در مقدمه مصوبه شورای عالی اداری آمده، «هماهنگی و بالا بردن کارایی و اثربخشی سازمان حج و زیارت با توجه به افزایش سفر به حج و عتبات عالیات و اماکن مقدسه و لزوم گسترش آن و گسترش سفرهای گردشگری در داخل و خارج و افزایش چشمگیر تقاضا برای سفر خارجی‌ها به داخل جهت زیارت و گردشگری، ضرورت هماهنگی کامل و انسجام در سیاست‌گذاری واحد و متناسب»، هدف از این ادغام بوده است. با این حال همان روز سخنگوی سازمان میراث فرهنگی از ادغام سازمان حج و زیارت در این سازمان اظهار بی‌اطلاعی کرد. سیدرضا موسوی در این‌باره گفت: در این‌باره هیچ‌چیز به صورت رسمی و از طریق مبادی قانونی اعلام نشده است. در همین حال، مسئولین سازمان حج و زیارت و نیز وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره این خبر اظهار بی‌اطلاعی کردند اما تأکید داشتند که اگر چنین تصمیمی صحت داشته باشد، با درنظرداشتن ماهیت کار سازمان حج و زیارت، تقاضای تجدیدنظر درباره آن را پی‌گیری خواهند کرد.
حتی این شائبه پیش آمده که چه بسا اساساً جلسه شورای عالی اداری تشکیل نشده و این مصوبه در تعجیل نهایی شده باشدتصمیم‌گیری برای فرزند بین‌راهی
محمدحسین صفارهرندی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر داد که اصلاً در جریان این تصمیم نبوده چون در جلسه تصمیم‌گیری در این‌باره حضور نداشته است. او گفت: این موضوع، قابل بحث است و تقاضا خواهیم کرد تا در جلسه مجدد با حضور طرف ذی‌نفع در این ماجرا که سال‌ها این سازمان زیرمجموعه آن بوده و با حضور مسئولان وزارتخانه ارشاد، در این تصمیم تجدیدنظر شود.
با این توضیح وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معلوم شد که در جلسه تصمیم‌گیری در این‌باره هیچ‌کس از طرف سازمان حج و از طرف وزارت ارشاد حضور نداشته است.
در این‌باره مدیرکل روابط عمومی سازمان حج و زیارت کشور، گفت: از طریق خبرگزاری ایرنا از آن مطلع شده‌ایم و هیچ صحبت و یا نظرخواهی یا مطالعه کارشناسی در این‌باره نشده و درخواستی هم در این‌باره مطرح نبوده است. این مقام سازمان حج همچنین خبر داد که رئیس این سازمان برای بررسی مسائل حج در عربستان به سر می‌برد و او هم از این مصوبه بی‌اطلاع است.
شاید چند ساعتی وقت لازم بود تا مدیران سازمان حج و وزیر ارشاد درباره خبری که از ایرنا در جریان آن قرار گرفته بودند، مطمئن‌تر شوند تا قاطع‌تر و روشن‌تر در این‌باره صحبت کنند و حتی سخن به گلایه باز کنند. روز گذشته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این‌باره گفت: از رئیس‌جمهور درخواست کرده‌ایم که در الحاق سازمان حج و زیارت به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تجدیدنظر شود و منتظر دریافت جواب هستیم. محمدحسین صفارهرندی گفت: وقتی قرار است چنین اتفاقی بیفتد، باید حرف‌های کارشناسی مطرح شود و کارشناس‌ترین افراد، کسانی هستند که در آن مجموعه حضور دارند.
وزیر ارشاد این صحبت را در حاشیه همان جلسه هیأت دولت بر زبان آورد که در گوشه دیگری از این حاشیه، اسفندیار رحیم‌مشایی دراین‌باره گفت: الحاق سازمان حج و زیارت به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، با توجه به ماهیت کاری این سازمان است.
اما رئیس سازمان حج و زیارت نیز از شهر مدینه به این مناقشه پیوست و ضمن اشاره به درخواست تجدیدنظر در این‌باره، ابراز امیدواری کرد با توجه به غیبت او و وزیر ارشاد در جلسه تصمیم‌گیری، با این درخواست تجدیدنظر موافقت شود. نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز با تردید به درستی این مصوبه نگاه کردند. از جمله، جواد آرین‌منش، نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در این‌باره هشدار داد که اگر الحاق سازمان حج و زیارت به سازمان میراث فرهنگی نهایی شود، اختیار قانونی مجلس برای نظارت بر عملکرد این سازمان و حل مشکلات زائران محدود می‌شود.
سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، یک نماینده دیگر بود که از در مخالفت با این الحاق درآمد. او که عضو ناظر مجلس در شورای عالی اداری است، گفت: ما در جلسه این شورا هم مخالفت خود را با این الحاق اعلام کردیم. محمدحسین فرهنگی، نماینده دیگر عضو شورای عالی اداری گفت: زمان بررسی این بحث، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این جلسه حضور نداشت در حالی که طبق ماده 114، وزیر دستگاه مربوطه باید حاضر باشد؛ هرچند غیبت او هم نمی‌توانست مانع از رسمی‌بودن جلسه شود.
پشت‌پرده یک مصوبه
با وجود همه حرف‌هایی که مقامات وزارت ارشاد و سازمان حج و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با یکدیگر ردوبدل می‌کردند، پچ‌پچ‌‌هایی از پشت پرده این مصوبه شورای عالی اداری شنیده می‌شود.
ظاهراً قصه این بوده است که از چندی پیش، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، اعزام زائران به عتبات عالیات عراق را همچون سوریه در حیطه وظایف و اختیارات گردشگری خود قرار می‌دهد و با حمایت رئیس‌جمهور تلاش میکند مدیریت آن را در اختیار بگیرد. اما سازمان حج و زیارت اعزام زائران را به عراق، سوریه و حج و عمره از وظایف خود می‌دانست، برای چندمین‌بار در این‌باره به سازمان گردشگری تذکر داده و خواستار توقف روند اعزام زائران شده است.
جایگاه مشایی
اسفندیار رحیم‌مشایی با توجه به نزدیکی‌اش به محمود احمدی‌نژاد، وزنی در دولت نهم دارد که باعث شده او به همراه ثابت رئیس‌جمهوری در سفرها و دیدارهای مهم تبدیل شود و از مذاکرات خط لوله صلح گرفته تا سفر رئیس‌جمهوری به نیویورک و به ژنو، او را همراهی کند و حتی اظهارات و اصرار مناقشه‌برانگیزش درباره «دوستی با مردم اسرائیل» حتی با وجود تصریح رهبری، از سوی رئیس دولت ناشنیده گرفته شود.
شاید همین وزن این رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که یکی از معاونان رئیس‌جمهور به حساب می‌آید، کمک کرد که نهایتاً با مصوبه شورای عالی اداری و با شکلی قانونی و رسمی، نظر شخصی اسفندیار رحیم‌مشایی بر مخالفت وزارت ارشاد و سازمان حج فائق بیاید و سازمان حج و زیارت در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ادغام شد.
بی‌خبری وزیر ارشاد از این جلسه و این‌که رئیس سازمان حج در سفر عربستان بوده، گمانه‌ها درباره اعمال فشار اسفندیار رحیم‌مشایی در این‌باره را تقویت میکند؛ تا جایی که حتی این شائبه پیش آمده که چه بسا اساساً جلسه شورای عالی اداری تشکیل نشده و این مصوبه در تعجیل نهایی شده باشد.
تردید درباره درستی این تصمیم‌گیری، بیشتر ناظر بر مسائلی است که رئیس سازمان گردشگری با مراجع تقلید و چهره‌های مذهبی برجسته داشته است. این مسائل که با اظهارات مناقشه‌برانگیز مشایی درباره «دوستی با مردم اسرائیل» بالا گرفته بود، بعدتر با برگزاری مراسمی به اوج رسید که در جریان آن ظاهراً یک گروه نمایشی از زنان در حالی که قرآن بر سر داشتند، همراه با دف‌نوازی و حرکات موزون به روی صحنه آمده‌اند. کسانی چون آیت‌الله مکارم شیرازی و آیت‌الله صافی گلپایگانی در این موارد صریحاً صلاحیت شخص مشایی در تصدی چنین سمتی را زیر سؤال برده و خواستار برکناری او شدند. با توجه به اهمیت مذهبی سازمان حج و زیارت که همواره تلاش می‌شود رئیس آن کسی باشد که از وجاهت مذهبی برخوردار باشد، این نگرانی وجود داشته که مناسبات مراجع دینی و بزرگان مذهبی با این سازمان مذهبی تیره شود. رئیس سازمان حج می‌گوید اگر مصوبه اجرا می‌شد و این سازمان زیرمجموعه سازمان گردشگری می‌رفت، شاید چندان تفاوتی در ساختار اداری و اجرایی این سازمان اتفاق نمی‌افتاد اما با پس‌گرفتن این مصوبه بحث‌برانگیز از سوی شورای عالی اداری، این فقط سازمان حج و زیارت نیست که به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بازمی‌گردد؛ برای اولین‌بار از روزی که احمدی‌نژاد به ریاست شهر تهران و بعدتر به ریاست‌جمهوری رسید، اسفندیار رحیم‌مشایی یارای برنتافتن مخالفان و منتقدانش را پیدا نکرد.
نظر شما