ایران در طول سه دهه اخیر عنصری تاثیر گذار در افغانستان بوده است. پیوندهای تاریخی و فرهنگی دو کشور نیز بر همگان مشهود است. از سوی دیگر دولت و نظام فعلی افغانستان تاکنون با همکاری ایران موفق به ایجاد ثبات و امنیت نسبی در این کشور شده است.
ایران موثرترین و تاثیرگذارترین کمک ها را به روند بازسازی در افغانستان تاکنون انجام داده است؛ اگر مقایسه ای میان کمک های ایران و کمک های کشورهای غربی در افغانستان صورت گیرد متوجه می شویم که کاملا کمک های ایران برای مردم افغانستان ملموس بوده است. به عنوان مثال بزرگراه دوستی میان هرات و دوقارون که ساخت ایران است برای مردم افغانستان از اهمیت خاصی برخوردار است.
به این ترتیب نقش ایران در تحکیم صلح و ثبات و امنیت افغانستان انکار ناپذیر و تاثیرگذار است. در حال حاضر دولت افغانستان نیاز دارد که دولت های منطقه ای را در پروسه صلح و ثبات کشور بیش از گذشته دخالت دهد و در این رستا میان قدرت های منطقه نزدیک ترین رابطه را با ایران دارد. دولت ایران هیچ گاه از سوی مقامات مسئول افغان به دخالت در افغانستان متهم نشده است و از سوی مردم این کشور نیز هیچ گاه به عنوان عنصر تنش زا در داخل این کشور - برخلاف پاکستان و برخی کشورهای دیگر- مطرح نبوده است.
تنها موضوع مورد اختلاف میان دو دولت طی سالیان اخیر مساله مهاجرین افغان بوده است. مهاجرین عامل مهمی در مناسبات ایران و افغانستان محسوب می شوند و دولت و مردم افغانستان این توقع را از دولت ایران دارند که همان طور که تاکنون از مهاجران پذیرایی کرده است در شرایط سخت و بحرانی فعلی افغانستان تا برقراری ثبات و آرامش کامل در این کشور همچنان به پذیرایی از مهاجرین ادامه دهد.
بر این اساس از چهار منظر دعوت شخصی و رسمی وزیر خارجه افغانستان از منوچهر متکی، وزیر امور خارجه کشورمان برای شرکت در کنفرانس کابل قابل بررسی است:
اول پیشینه تاریخی و نفوذ گسترده ایران در افغانستان دوم کمک های ایران به پروسه صلح و ثبات و بازسازی در افغانستان. سوم نیاز مبرم دولت افغانستان برای مشارکت دادن قدرت های محلی و منطقه ای و نیاز به برقراری تعدیل میان قدرت های منطقه ای و ناتو و قدرت های بین المللی و نهایتا علاقمندی دولت افغانستان به بهره گیری از نزدیکی ایران و افغانستان در بهبود وضعیت مهاجران افغان.
ایران در طول تاریخ نگاه ایجاد تعادل میان افغانستان و پاکستان داشته است؛ در واقع تهران هیچ گاه علاقمند نبوده که روابط میان کابل و اسلام آباد سرد یا کمرنگ شود. تلاش دولت های ایران همواره این بوده که از اختلافات و تنش میان افغانستان و پاکستان بکاهند چراکه امنیت و آرامش در منطقه بی تردید به نفع ایران خواهد بود. بر این اساس نمی توان گفت که نزدیک شدن مناسبات ایران و افغانستان منجر به کاهش مناسبات افغانستان و پاکستان می شود بلکه بر عکس گرم شدن مناسبات ایران و افغانستان می تواند تاثیرسازنده ای در مناسبات افغانستان و پاکستان داشته باشد.
پژوهشگر مسائل افغانستان در وزارت امورخارجه
نظر شما