سیاست، اوپک کهنسال را زمین گیر می کند

آذرجزایری : سازمانی که در ابتدای با 5 عضو فعالیتش را در سال 1960 آغاز کرد و در شرایط فعلی 12 عضو دارد.این سازمان اگرچه طی سال های گذشته سهی داشته تا اتحادی را میان اعضای خود ایجاد کند و از هر نوع مسایل سیاسی دوری کند اما در تمام این سال ها جای پای سیاست در تمام تصمیم گیری های این سازمان دیده می شود.

شاید به نوعی بتوان عربستان را قدرت اول این سازمان دانست.اگرچه این امر همیشه از سوی اعضای دیگر اوپک رد شده اما تولید بیش از 9 میلیون بشکه ای عربستان در هر روز به نوعی قدرت این سازمان را در اختیار این کشور قرارداده است. تاثیرگذاری اظهارات مقامات نفتی عربستان در تصمیم گیری های اوپک بر هیچ کس پوشیده نیست اما این قدرت زمانی نگرانی ایجاد می کند که این نکته نیز بر هیچ کس پوشیده نباشد که عربستان به نوعی یار دبستانی آمریکاست و تصمیم های این کشور هم نشات از نظرات آنان می گیرد. 

بنابراین با تحلیل بازار 50سال گذشته شاید نتوان تاثیر گذاری اوپک در ایجاد ثبات در بازار و نقش آفرینی در تعیین قیمت نفت را نادیده گرفت اما نمی توان این سازمان را نیز در رسیدن به هدف هایش موفق دانست.

چرا که طی 50 سال گذشته بالاخص 10 سال اخیر تصمیم های اوپک بیشتر رنگ و بوی سیاسی به خود گرفته و فاصله هرروزه این سازمان از مباحث اقتصادی کاملا مشهود است.

نکته دیگر که شاید به نوعی موفقیت های 50 ساله اوپک را امروز در آستانه سالروز تولدش کمرنگ می کند ماندن این سازمان در گذشته است.شاید این واژه چندان واضح نباشد.اما نگاه سنتی گذشته این روزها دست و پای اوپک را برای گرفتن تصمیم های جدی و کارشناسی بسته تا جاییکه این روزها بسیار شنیده می شود که کشورهای عضو اوپک از آمارهای ارائه شده از سوی این سازمان که هر ماهه منتشر می شود گلایه می کنند و آن را رسمی نمی دانند.این روزها تناقض در امارهای اوپک با انجمن های بین المللی انرژی دنیا نیز متفاوت است و اغلب کارشناسان بر دقیقن نبودن آمار این سازمان تاکید می کنند.این نکته طی سال های گذشته بر وجهه این سازمان در مجامع بین المللی بسیار صدمه وارد کرده اما شاهد هستیم که این سازمان با وجود دانستن این موضوع سعی بر رفع آن نمی کند.علت کاملا مشهود است.سازمان کشورهای صادرکننده نفت به جای آنکه برای دست یابی و تاکید آمارهای کشورهای عضو خود از تیم کارشناسی این سازمان استفاده کند بر آمارهای کشورهای عضو خود تکیه می زند و هر کشور می تواند بر اساس سلایق خود میزان تولید و ذخایر خود را اعلام کند.

در حالیکه دیگر مجامع بین المللی انرژی با تحقیق و کسب اطلاعات کامل اقدام به انتشار آمارهای تولید و ذخایر کشورها می کنند و همین امر این روزها به وجهه اوپکی ها بسیار لطمه وارد کرده است.

انتخاب دبیر کل این سازمان نیز طی سال های گذشته به یکی از حاشیه ساز ترین مسایل اوپک بدل شده تا جاییکه نماینده ویژه ایران در هیات عامل اوپک در آستانه 50 سالگی اوپک به این موضوع به عنوان یکی از ضعف های اصلی این سازمان طی سال های گذشته اشاره می کند.

براساس اظهارات محمد علی خطیبی ،سالهاست که دبیرکلی در اختیار کشورهای موسس اوپک نبوده و این یکی از نقطه ضعف‌های اوپک است.

شاید بهتر بود اعضای اوپک به جای انکه زمان خود را در آستانه 50 سالگی این سازمان به برگزاری نمایشگاه ،انتشار تمبریادبود و موارد تشریفاتی از این قبیل کنند به فکر نوشتن اساسنامه جدید برای اوپک می افتادند و به بهانه چنین روزی این اساسنامه را اجرایی می کردند تا شاید بتوان اوپک را از بیماری سیاسی نجات داد.

 با این حال نباید منکر شد که نکات مثبتی هم با شکل گرفتن این سازمان در بازار جهانی نفت ایجاد شده و این امر بر هیچکس پوشیده نیست.اما نگرانی ها زمانی جدی می شود که اقدام به تحلیل اتفاقات این سازمان در 10 سال گذشته کنیم.و آنزمان است که تغییر روان اوپکی که هدف تاسیسش ثبات بازار نفت و بهره اقتصادی کشورهای صادرکننده نفت بوده است به سمت سیاست را احساس کنیم و این زنگ خطری جدی برای سازمانی است که می رود تا وارد دوران کهنسالی خود شود.