لغت Eco Tourism که فرهنگستان لغات با کمک سازمان میراث فرهنگی کشور آن را معادل طبیعت گردی معنا کرده است، از نظر ریشه لغوی از دو جزء Eco و Tourismساخته شده است که پیشوند Eco برگرفته از ریشه یونانی به معنی آمیزه ای از مفاهیم محیط زیست و زیستگاه و Tourism به معنای گردشگری است؛ این مفهوم بیش از هر چیز طبیعت را تداعی می‌کند. در فارسی کلمه بوم را معادل Eco قرار داده اند و به Eco Tourism، بوم گردی نیز می‌گویند.
اکوتوریسم از آنجا که با اهدافی همچون حفاظت از محیط زیست، التزام به جوامع محلی و احترام به ویژگی‌های فرهنگی جوامع میزبان برنامه ریزی شده است، دارای بیشترین سازگاری با مفهوم توسعه پایدار است. در واقع اکوتوریسم تنها رفتن به دل طبیعت و لذت بردن از آن نیست بلکه یک سفر مسئولانه به مناطق طبیعی است بطوریکه باعث ترویج حفاظت می‌گردد، اثرات منفی بسیار کمی از جانب بازدیدکنندگان بر محیط برجا می‌گذارد و شرایطی را برای اشتغال و بهره مندی اقتصادی و اجتماعی مردم بومی فراهم می‌کند.
ایران از نظر ویژگی‌های طبیعی و جاذبه‌های توریستی از موقعیت ممتازی در میان کشورهای جهان برخوردار است و در این میان استان چهارمحال و بختیاری که می‌تواند به برند گردشگری طبیعی کشور تبدیل شود فرصت‌های بسیاری را شکل داده تا رونق گردشگری کشور شتاب بیشتری بگیرد و بتوان از پدیده به نسبت نوظهور اکوتوریسم بهترین بهره برداری را کرد.
چهارمحال و بختیاری در بخش مرکزی رشته کوه‌های زاگرس بین پیش کوه‌های داخلی و استان اصفهان قرار گرفته و از شمال و شرق با استان اصفهان، از شمالغرب با استان خوزستان و در جنوب با استان کهگلویه و بویراحمد همجوار است.
مرکز استان، شهرکرد در ارتفاع ۲۰۶۶ متری از سطح دریاهای آزاد قرار دارد که مرتفع‌ترین شهر در بین مراکز استانی بوده به همین سبب این شهر به بام ایران شهرت یافته است. این استان دارای یک درصد از کل وسعت ایران و از لحاظ وسعت بیست و ششمین استان است.
این استان سرچشمه دو رودخانه مهم و پرآب کشور، کارون و زاینده رود است و با وجود مساحت اندک خود در مقایسه با سایر استان‌ها منبع مهم تأمین کننده آب شیرین کشور است. وجود کوه‌های مرتفع و برفگیر همچون زردکوه، سبزکوه، هفت چشمه، کوه کلار، هزار دره، سفیدکوه، جهانبین و کوه ریگ از عوامل مهم در تعدیل آب و هوا و همچنین بوجود آمدن چشم اندازهای زیبای طبیعی و جاذبه‌های مهم گردشگری در این استان شده است. این استان که در حدود ۷۶ درصد آن را کوه‌ها و تپه‌ها و ۲۴ درصد آن را دشت‌های آبرفتی و فلات‌ها تشکیل می‌دهد تحت تأثیر بادها و توده‌های هوای غربی ایران قرار دارد و دارای ۶ اقلیم است. این استان همچنین به سبب ویژگی‌های خاص طبیعی دارای رودخانه‌های فراوانی است. مهمترین رشته کوه این منطقه زردکوه بختیاری است که سخاوتمندانه رودخانه‌های بزرگ زاینده رود و کارون را به کشور هدیه می‌دهد.
۲۰ رودخانه دائمی همچون گردنبند فیروزه‌ای زینت بخش استان است و با جریان در رگ‌های آبی کشور طراوت، آبادانی و حیات را در مسیر کوچ خود به استان‌های دیگر به ارمغان می‌برند. نزدیک به ۸۳ درصد از مساحت استان در حوزه آبریز کارون قرار دارد که بیشتر از نقاط کوهستانی و سخت گذر سرچشمه گرفته است. جریان رود، کوه و جنگل‌های بلوط در کنار هم چشم اندازهای بدیعی را خلق می‌کند. وجود این همه پدیده‌های طبیعی زیبا و ارزشمند از جمله آب و هوای مناسب در بیشتر فصول سال، نزدیکی به جاده خوزستان و وجود جنگل‌های به نسبت متراکم از دیگر ویژگی‌های رودخانه کارون است.
ضمن اینکه مسیر طولانی رودخانه بازفت در کنار متراکم‌ترین و دست نخورده ترین محدوده جنگلی روز به روز ارزش اکوتوریستی و زیست محیطی منطقه را بیشتر می‌کند.
همچنین تمامی مسیر حاشیه رودخانه زاینده رود دارای مناظر زیبا، باغ‌های سرسبز، آسمان آبی همراه با هوایی پاکیزه است. این مسیر به دلیل وجود مجموعه‌های تفریحی، شرایط اقلیمی مساعد و نزدیکی به مرکز استان و شهرهای استان اصفهان همواره مورد توجه گردشگران بوده است.
از مهمترین رودخانه‌های استان می‌توان به رودخانه بازفت، کوهرنگ، سراب، دره سیر، کیار، سبزکوه، ونک، خرسان، ارمند، توف سفید، دیمه، زری کوهرنگ و دره قاضی اشاره کرد.
مساحت مجموعه مناطق محیط زیست طبیعی استان شامل پارک ملی، رودخانه‌ها، مناطق حفاظت شده، تالاب‌ها و اثر ملی طبیعی برابر است با بیش از ۱۵۵ هزار هکتار که رقم بسیار بزرگی است و ۱۲.۵ درصد از مساحت استان را به خود اختصاص داده که نشان از قابلیت‌های بالای گردشگری طبیعی این استان دارد.
مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع نظیر قیصری، شیدا، هلن، سبزکوه، تنگ صیاد و جنگل‌های بلوط با چشم اندازهای بی نظیر تنها بخشی از این بهشت به شمار می‌آید.
همچنین ثبت دو ذخیرگاه زیست کره تنگ صیاد و سبزکوه بعنوان یازدهمین ذخیره گاه زیست کره ایران در شبکه جهانی ذخایر زیست کره یونسکو در سال ۹۴، اهمیت و ارزش طبیعی این استان را دوچندان کرده است.
در کنار این جاذبه‌های طبیعی، حضور عشایر کوچنده در دامنه‌های سبز زاگرس بکرترین منظره از زندگی بشر در عصر مدرن را به تصویر کشیده که می‌تواند هر طبیعت گرد و یا اکوتوریستی را به وجد آورد و گردشگران را از فرسنگ‌ها فاصله به این منطقه بکشاند.
اما این ظرفیت مهم که می‌تواند صنعت سبز گردشگری کشور را متحول کند، سالهاست مغفول مانده و جای یک برنامه راهبردی که بتواند این ظرفیت‌ها را به نحو شایسته ای شکوفا کند، خالی است.
در واقع نه تنها تاکنون تحولی در حوزه گردشگری این استان شکل نگرفته بلکه بسیاری از ذخایر طبیعی این استان در مسیر نابودی قرار گرفته و چنانچه به این موضوع توجه لازم نشود بهترین ذخیره گاه‌های طبیعی نظیر جنگل‌ها، گونه‌های جانوری و گیاهی خود را از دست می‌دهیم.
هرچند بگفته مسئولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اقداماتی در راستای پا گرفتن بوم گردی در استان انجام گرفته اما کارشناسان بر این باورند هنوز اراده‌ای برای فعلیت بخشیدن به ظرفیت‌های گردشگری استان شکل نگرفته و اقدامات مقطعی و بدون یک برنامه جامع نمی‌تواند ما را به هدف خود برساند.
چهارمحال و بختیاری با وجود چنین ظرفیت‌های بزرگی هنوز از آن با عنوان یک استان محروم و کمتر برخوردار یاد می‌شود و رکوردزنی این استان در شاخص‌هایی نظیر نرخ تورم، بیکاری و فلاکت گواهی بر این ادعا است.
سالهاست که بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران بر لزوم توجه به گردشگری طبیعی بعنوان مزیت رقابتی این استان در حوزه جذب گردشگر تاکید دارند و بر این باورند که تحقق توسعه پایدار در این استان با بهره گیری از این ظرفیت امکانپذیر است اما تاکنون حرکت اثرگذار و شتاب دهنده‌ای در این حوزه شکل نگرفته است.
بی شک بخشی از این چالش به نبود زیرساخت‌های مناسب نظیر راه‌های هوایی، زمینی و ریلی، اماکن تفریحی و اقامتی و خدمات گردشگری مربوط می‌شود و بخش دیگری از آن به نحوه مدیریت این حوزه بازمی گردد.
از همین رو انتظار می‌رود مسئولان بویژه مدیران ارشد کشور با تدبیرهای لازم روند شکوفایی ظرفیت‌های گردشگری این استان را تسهیل کنند تا از این طریق ضمن کمک به روند توسعه یافتگی چهارمحال و بختیاری، رونق بخشی به صنعت سبز گردشگری کشور نیز شتاب گیرد.
46
نظر شما