مهسا مژدهی: روز پنجشنبه، پمپئو در جلسه با رئیس دوره ای شورای امنیت، نامه ای را تحویل داد که در آن درخواست فعال شدن مکانیسم ماشه مطرح شده بود. این نامه در کمتر از بیست و چهارساعت، ترامپ و ایالات متحده را در وضعیت انزوا و تنهایی ویژه ای قرار داد. در این زمان کوتاه سیزده کشور از 15 عضو شورای امنیت رو در روی تصمیم آمریکا ایستاده و اعلام کردند که خواسته آنها برای دخالت در مسائل مرتبط با توافق هسته ای معقول نیست.
آمریکا نمی تواند به توافق برگردد
5 عضو دائم شورای امنیت و 8 عضو دیگر این شورا، کشورهایی هستند که به پمپئو می گویند اگر توافق هسته ای با ایران به دست کاخ سفید باطل شده، دیگر دم زدن از آن بی معناست. ماز آنجایی که مکانیسم ماشه تعبیه شده تا کشورهای عضو برجام در صورت تخلف از این توافق از آن استفاده کنند، پس ایالات متحده دیگر شانسی ندارد و باید خود را از همه موارد مرتبط با توافق هسته ای کنار بکشد. در صورتی که کشورها به این مخالفت خود ادامه دهند شورای امنیت حتی پیشنویسی هم از قطعنامه مورد نظر آمریکا منتشر نخواهد کرد. ظریف هم ویدئویی را به تازگی در توئیترش منتشر کرده که در آن سخنان برایان هوک را نشان می دهد که می گوید: در مورد اسنپ بک یا مکانیسم ماشه باید بگوییم که طرف های توافق باید خودشان تصمیم گیری کنند.
تا اینجا شرایط به نفع ایران پیش رفته و یک جانبه گرایی ترامپ و تلاش های دیپلماتیک ایران، توانسته کشورهای عضو در شورای امنیت را به مخالفت با ایالات متحده وادارد. واقعیت این است که در تاریخ سازمان ملل چنین اتحادی علیه آمریکا، قبلا پیش نیامده است. همانطور که کلی کرفت نماینده آمریکا در سازمان ملل می گوید، ایالات متحده از رفتار کشورهای عضو شورای امنیت سرخورده شده است.
کشورهای اروپایی می گویند رفتار ترامپ و درخواست آمریکا پیامدهای جدی برای جهان دارد. تروئیکای اروپائی از شنیدن اینکه توافق هسته ای به نحوی دیگر کار نکند، بیزارند. اما هشدار آنها تنها مربوط به عواقبی نیست که جهان را بعد از بر هم خوردن کامل برجام و بازگشت تحریم های ایران تهدید می کند. در وهله اول آنها از اقدامات خودسرانه ایالات متحده خسته شده اند. اروپائی ها روزی که توافق هسته ای به امضا رسید، تصور می کردند که سندی با ضمانت اجرایی محکم به ثبت رسیده که می تواند ضامن صلح و امنیت بیشتر در جهان باشد. اما برخلاف تصور همه، ترامپ بعد از حضور در کاخ سفید نشان داد که هیچ علاقه ای به قراردادهای بین المللی ندارد و می تواند هر زمانی که بخواهد با اتکا بر قدرت ایالات متحده در عرصه بین الملل، قراردادها را نقض کرده یا از آنها خارج شود.
هر چقدر که ترامپ بتواند در این زمینه موفق عمل کند، زنگ خطری برای جهان به صدا در می آید که نشان می دهد عدم توازن قدرت در جهان، تا چه اندازه می تواند دستاوردهای سیاسی و بین المللی را دستخوش تلاطم کند.
اما یک نگرانی دیگر برای سازمان های بین المللی است. سازمان ملل و تقریبا تمام کشورهای عضو شورای امنیت، حامی توافق هسته ای و مخالف تحریم علیه ایران و بازگرداندن تحریم های قدیمی علیه کشورمان هستند . در عین حال سازمانی مانند انرژی اتمی در سال های اخیر مدام تکرار کرده که رفتارهای ایران در چارچوب توافق هسته ای بوده است. با این حال عملکرد خودسرانه ایالات متحده می تواند به ارزش و اعتبار سازمان های بین الملل خدشه جدی وارد کند. انتظار می رود در هفته های آینده تنش های جدی در شورای امنیت در بگیرد و اگر در نهایت ایالات متحده بتواند اراده خود را به شورای امنیت تحمیل کند، به این معناست که دیگر چنین نهادی کارایی لازم را ندارد.
این یک پرونده سیاسی است
موضوع مکانیسم ماشه بیش از آنکه موضوعی حقوقی باشد، مسئله ای سیاسی است. کشورهای اروپایی، اتحادیه اروپا، چین و روسیه به ترامپ می گویند که از نظر حقوقی نمی تواند پا در کفش کشورهای امضا کننده توافق هسته ای کند، چرا که قبلا از توافق خارج شده است. استدلال تیم پمپئو این است که ایالات متحده همچنان عضوی از قطعنامه 2231 بوده و می تواند از آن راه به اعمال نفوذ خود بپردازد. حقوق دانان بین الملل معتقدند هر چند چنین موردی به صراحت پیشبینی نشده، اما دست آمریکا برای مقابله با این نظرات چندان پر نیست.
با این حساب به نظر می رسد که ترامپ، پمپئو و الیوت آبرامز در هفته های پیش رو، دست به حیله های سیاسی بزنند. برخی از ناظران می گویند بعید نیست که ترامپ به سراغ اعمال فشارهای مادی، تحریم و تهدید کشورهای عضو شورای امنیت برود . آنها را تهدید یا تطمیع کند. این کاری نیست که کاخ سفید در آن بی تجربه باشد. تا کنون تنها کشوری که به ساز آمریکایی ها رقصیده جمهوری دومینیکن بوده است. اما با توجه به شکست سخت پیشین در شورای امنیت، بعید نیست که تیم آمریکایی با حضور عضو جدیدی که پدر جنگ های کثیف در آمریکای جنوبی خوانده می شود نقشه های تازه ای داشته باشد. به نظر برخی کارشناسان احتمال اینکه آمریکا کشورهای مخالف را با تهدید به جریمه و سنگ اندازی در روابط تجاری تحت فشار قرار دهد، کم نیست.
در انزوایی که دولت آمریکا در آن گیر افتاده و خود را در معرض تهدید متحدان پیشینش می بیند، ترامپ ممکن است دست به هر اقدام تهاجمی علیه مخالفانش در شورای امنیت بزند. به ویژه آنکه او کمتر از سه ماه دیگر ممکن است کاخ سفید را ترک کند و برای همین او حالا قدرت ریسک بیشتری دارد که هر طور شده خود را برنده این بازی اعلام کند. تصور ترامپ این است که با یک پیروزی دیپلماتیک می تواند برای دور دیگر ریاست جمهوری شانس بیشتری داشته باشد. مساله اصلی امروز جهان با آمریکا این است که دیگر منافع ملی و آبروی بین المللی به صورت علنی در ایالات متحده به دست فراموشی سپرده شده و سیاست خارجی در این کشور به دست مردان ناشی افتاده که می توانند زیر هر قولی بزنند و دوستانشان را با تمام قدرت رنجانده یا از خود برانند. آمریکایی ها نگرانند دولتی که برای انزوای تهران تلاش می کرد، خود دچار یک انزوای بین المللی و بی آبرویی بزرگ شود.
در همین رابطه بیشتر بخوانید:
هدف ترامپ از فعال کردن مکانیسم ماشه چیست؟
ظریف به سمت پمپئو ماشه را کشید/ از جنگ دیپلماتیک تا دعوای خانگی
312 310
نظر شما