افغانها، قاچاقی می آیند و ناامنی و مواد مخدر را سوغات می آورند

امید سلیمی بنی: پلیس می گوید در مرزهای ایران رادارها و دوربین‌های پیشرفته کار گذشته تا امنیت مرزها و کنترل آنها تضمین شود، ولی برخی از منابع خبری نوشته اند در استانهای شرقی کشور، مهاجران غیر قانونی به خصوص افغانها، با پرداخت 500 تا 800 هزار تومانی به عنوان کرایه حمل و نقل از بیرون مرز تا شهرهایی چون کرمان، شیراز و تهران به راحتی مسافرت می کنند.

برخی از اخبار نیز درباره قاچاق مردان افغان در مرزهای شرقی کشور در پوشش زن، منتشر شده است. با این همه فرمانده مرزبانی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی گفته که 100 درصد ترددهای غیرقانونی در مرزهای کشور کنترل می شود.

حسین ذوالفقاری اعلام کرده در مناطقی که کار انسداد مرزها به نقطه مناسب رسیده، ترددهای غیرقانونی به صورت 100 درصدی و حتی موضوع قاچاق نیز کنترل شده و زمینه لازم برای روی‌آوری مرزنشینان به فعالیت‌های اقتصاد همچون کشاورزی و دامداری فراهم شده است.

طبق اظهارات این مقام پلیس نباید مشکلی مانند مهاجران غیر قانونی و اتباع بیگانه در کشور وجود داشته باشد، ولی اخباری که از کاسبی پرسود قاچاقچیان انسان در مرزها به گوش می رسد، خلاف این است. ساکنان استانهای شرقی کشور می گویند گاهی افغانهای غیر مجاز توسط این قاچاقچیان در صندوق عقب خودروها حمل و نقل می شوند و گاهی نیز ترفندهایی مانند چادر به سر کردن مردان افغانی که می خواهند از مرز بگذرند، موثر واقع می شود.

گفته می شود نزدیک به یک میلیون نفر مهاجر افغان در ایران به طور رسمی ثبت نام شده اند و بنابر این نمی توان رسما آنها را بالاجبار به افغانستان بازگرداند. اما مقامات ایران تخمین می زنند دست کم یک میلیون مهاجر غیر قانونی افغان در ایران زندگی کنند. گفته می شود که بسیاری از این مهاجرین غیر قانونی در ایران در مزارع کشاورزی و همچنین به عنوان کارگران ساختمانی فعالیت دارند.

ساماندهی افغانها و نوبتهای چند صد هزار نفری

مقامات وزارت کشور، سعی کرده اند تا با ساماندهی و شناخت افغانیان غیر مجاز، حضور آنها را قانونمند کنند. برای همین، طرحی به نام نوبت دهی به صورت الکترونیک در وزارت کشور راه اندازی شد. گفته شده است تا بهار امسال نزدیک به 300 هزار افغان برای گرفتن نوبت و تعیین تکلیف ثبت نام کرده اند.

مقامات وزارت کشور می گویند این افراد، با وجودی که به خاطر ورود غیر قانونی در کشور، باید از یک تا سه سال در حبس بمانند، ولی مورد رافت اسلامی قرار گرفته و باید در سامانه اینترنتی وزارت کشور، ثبت نام کنند. مدیر کل وقت امور اتباع و مهاجرین خارجی، از استقبال گسترده اتباع افغانی غیرقانونی از طرح نوبت دهی خبر می دهد و می گوید: " مجازات ورود غیر قانونی به کشور حبس یک تا سه سال است ولی به دلیل رفعت اسلامی ابا این افراد برخورد صورت نگرفته و ما می خواهیم حضور افراد در ایران هم از باب قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران و هم قوانین جمهوری اسلامی افغانستان قانونمند باشد در واقع طرح ساماندهی اتباع افغانی غیرقانونی از پدیده قاچاق انسان و سودجویی هایی که در این راستا صورت می گیردجلوگیری می کند."

به گفته محمد تهوری، کارتهای جدید تردد افغانها که از ضریب امنیتی بالایی برخوردار بوده و مدت اعتبار آنها از شش ماه به یک سال ارتقا یافته از تابستان امسال جایگزین کارت های قبلی شده و از طریق استانداری ها در اختیار افراد مشمول قرار می گیرد. گفته شده هزینه دریافت این کارتها برای یک خانواده 6 نفره، ۴۰۰هزار تومان و برای هر کودک در حال تحصیل ۷۰هزار تومان است.

از آن سو، وزارت امور خارجه افغانستان، از برخورد پلیس ایران با افغانهای غیر مجاز که قاچاقی وارد کشور شده اند، انتقاد کرده و هدف از اجرای طرح ساماندهی افغانهای غیر مجاز را "اخراج و بازگشت اجباری آنها" به سرزمین خود عنوان کرده. این موضعگیری با تکذیب سفارت ایران در افغانستان روبرو شد.

سفارت ایران در کابل بیانه ای را هفته گذشته صادر کرد و در آن نوشت: "هدف ازاجرای این طرح برخلاف اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی افغانستان، ساماندهی اتباع افغان غیرمجاز مقیم ایران است نه اخراج و بازگشت اجباری آنان."

در قسمتی این بیانیه آمده: "اجرای این طرح سبب رفع مشکلاتی همچون اقامت غیرقانونی این اتباع می شود و برخورداری از امتیازهایی مانند استفاده از خدمات بیمه درمانی، بیمه کار، افتتاح حساب بانکی و انتقال قانونی وجوه و غیره را برای آنان به دنبال خواهد داشت."

 کار، تحصیل، بیمه، هدایای ایران به مهمانان نخوانده افغان

بزرگترین محرک افغانها برای حضور غیرقانونی در ایران، فرصتهای شغلی نان و آب داری است که آنها در سرزمین میزبان به نام خود زده اند. گزارشهای مختلف نشان می دهد در شهر کوچکی مانند بندر لنگه، بیش از 10 هزار فرصت شغلی توسط بیگانگان اشغال شده است.

برخی از گزارشها نیز نشان می دهد غلبه جمعیتی در برخی از مناطق استانهایی مانند کرمان، با افغانها شده و آنها بیش از 80 هزار فرصت شغلی را اشغال کرده اند.

از طرفی، امسال، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اعلام کرد بیش از 5 هزار  افغان مجاز به انتخاب رشته شده اند تا در دانشگاه های ایران به تحصیل بپردازند. آمارها نشان می دهد نزدیک به 7 هزار و 500 مهاجر خارجی در کنکور امسال شرکت کرده اند. معان اجرایی سازمان سنجش این نوید را به افغانهای غیر مجاز داده که در صورت نداشتن مدارک قانونی، می توانند از مرخصی تحصیلی استفاده کنند تا مراحل قانونی صدور گذرنامه برای آنها، طی شود. به گفته طباطبایی ورودی‌های دانشگاه که دارای گذرنامه تحصیلی نیستند، پذیرش اولیه شده و در اولین نیمسال تحصیلی به آنان مرخصی بدون احتساب در سنوات اعطا خواهد شد. پس از انجام تشریفات قانونی خروج از کشور و صدور گذرنامه و اخذ روادید تحصیلی، در نیمسال بعدی طبق ضوابط از دانشجو ثبت‌نام قطعی خواهد شد.

اخباری نیز منتشر شده که مقامات دولتی در ایران، بیمه تکمیلی درمان برای افغانیها و سایر مهاجران در نظر گرفته اند و آنها می توانند با پرداخت مبلغ ناچیزی از خدمات گران درمانی، به سهولت استفاده کنند. خدماتی که برای بسیاری از ساکنان بومی مناطق دور افتاده ایران نیز در دسترس نیست.

مواد مخدر، ناامنی، بیکاری و بیماری سوغات مهاجران افغان برای میزبان

بارها مقامات قوه قضائیه و نیروی انتظامی اعلام کرده اند افغانها به عنوان اصلی ترین تولید کنندگان مواد مخدر جهان، پشت مرزهای ایران، فعالیت می کنند و محموله های بزرگ خود را در تناژ نجومی از خاک ایران به ترکیه و سپس اروپا، قاچاق می کنند. هر روز نیز دستگیری متهمان افغان بسیاری زیادی در زمینه مواد مخدر و همچنین مجازات آنها، در رسانه ها منتشر می شود، ولی همگان دانند نتیجه حتمی این ترانزیت عظیم، رسوب بخشی از مواد مخدر در ایران و آلوده کردن 2 میلیون نفر از جوانان کشور به مواد مخدر تولیدی آنهاست.

همچنین گزارشهای متعددی از بروز ناامنی توسط مهمان‌های ناخوانده در استانهایی مانند کرمان منتشر شده که در آن به تجاوزات گروهی افغانها به دختران و زنان ایرانی، قتل و سرقت اشاره شده. در یکی از این گزارشها آمده که در یکی از شهرستانهای کرمان، دختر جوانی، توسط مردی اغفال می شود و مجرم، پس از حضور دختر در منزلش، با همدستی چند مرد افغان، به قربانی تجاوز می کنند. این گزارش نشان می دهد مهاجمان افغان از این واقعه فیلم گرفته و آن را در بین مردم پخش کرده اند. این گزارش می افزاید خانواده این دختر پس از این ماجرا از شهرستان محل زندگی خود نقل مکان کرده اند.

گفته شده با تلاش نیروی انتظامی افراد متجاوز دستگیر شدند و مشخص شد آنها مردان افاغنه غیرمجاز بودند که با دریافت مبلغی پول این اقدام را انجام دادند.

علاوه بر ناامنی و مواد مخدر، اشغال فرصتهای کاری کمیاب توسط افغانها، باعث شیوع بیکاری مزمن در برخی از رشته های اقتصادی برای فعالان ایرانی شده است. حاج اسماعیلی نماینده وقت کارگران در هیات حل اختلاف وزارت کار با بیان جذابیت شرایط کار برای مهاجران خارجی می گوید: " ارزان بودن نرخ دستمزد کارگران خارجی را در ایران نسبت به نیروی کار داخلی حداقل 25 درصد است. در حالی که حضور این افراد باعث از دست رفتن بسیاری از فرصت‌های شغلی به نظر ساده برای اشتغال به کار حدود 4 میلیون نفر بیکار در کشور شده."

به گفته این فعال اقتصادی، 75 درصد ساخت و ساز مسکن به ویژه در کلانشهرها توسط کارگران خارجی و افاغنه صورت می‌گیرد و تقریبا انحصار دامداری و کشاورزی نیز در اختیار این افراد قرار گرفته.

از طرف دیگر، وضعیت سلامت این مهاجران، به شدت اسف بار است. گفته می شود بروز بیماریهای مشترک بین انسان و دام، بیماریهای عفونی و امراض ناشی از عدم رعایت بهداشت فردی توسط افغانها، بهداشت عمومی جامعه را تهدید می کند. از جمله می توان به بیماری فلج اطفال اشاره کرد که در ایران ریشه‌کن شده، اما این بیماری و همچنین بیماری‌های سرخک و کزاز نوزادی به واسطه حضور این جمعیت‌ها در کشور تهدید می‌شود.

کارشناسان بهداشت می گویند ایران در همسایگی دو کشور افغانستان و پاکستان که جزو کشورهای «پولیوآندمیک» دنیا به شمار می‌روند، قرار دارد و در صورتی که در نتیجه رفت و آمد این جمعیت‌ها ویروس بیماریهایی مانند فلج اطفال به گردش درآید، دستاورد چند ساله نظام سلامت در عرصه منطقه و بین‌المللی مخدوش می‌شود.

45/233