بیژن زنگنه: اگر نفت نداشتیم ژاپن نمی‌شدیم، افغانستان ‌می‌شدیم

در بخشی از این مصاحبه آمده است:

*بعضی‌ها می‌گویند اگر ما نفت نداشتیم، مثل ژاپن می‌شدیم و این نفت عامل عقب ماندگی ماست. این مساله همیشه در نظر من هست، ضمن اینکه بعداً‌ درباره مشکلاتی که نفت ایجاد کرده تاکید خواهم کرد، می‌خواهم بگویم ما هیچگونه اشتراک فرهنگی و اقتصادی و تشابه ژئوپلیتیکی با ژاپن نداریم و درست نیست ادعا کنیم در صورتی که نفت نداشتیم –چون ژاپن هم نفت نداشت- ما مثل ژاپن می‌شدیم. بلکه من احتمال می‌دهم در آن صورت ما مثل افغانستان می‌شدیم. چون افغانستان در تاریخ، فرهنگ و زبان بسیار بیشتر به ما شبیه است تا ژاپنی که هیچگونه شباهتی به ما ندارد. البته گرچه این ادعا هم گزاره‌یی قابل اثبات نیست، اما قابل تصورتر است.

*نفت در کشور ما، کشورهای منطقه و عموماً کشورهای تولید‌کننده بزرگ که از اعضای اوپک بوده‌اند، ازاوائل دهه 1350 هجری شمسی که جهش در قیمت‌های نفت باعث به وجود آمدن رانت عظیمی در درآمدهای نفتی شد که نه مردم برایش زحمتی کشیده بودند و نه دولت کاری درباره آن انجام داده بود و به واقع پول بادآورده‌یی بود گرفتار مشکلی جدید شدند و این پول باد آورده تاثیرات عمیقی بر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی آنان برجای گذاشت. مثلا اگرالان تولید هر بشکه نفت چهار-پنج دلار برای ما هزینه داشته باشد، ‌ما آن را به صد دلار می‌فروشیم برای پنج دلارش زحمت کشیده‌ایم و هزینه صرف شده، ‌اما نود و پنج دلار باقی مثل پولی است که از آسمان افتاده باشد. حالا اگر بخواهیم ببینیم نفت چه اثری در ساختارهای مختلف جامعه ما داشته است، برای بررسی این موضوع باید ببینیم پیشینه تاریخی، مشکلات و نقاط قوت مان قبل از کشف نفت و بویژه جهش در قیمت‌های نفت چه بوده است؟چه پیشینه‌یی داشته‌ایم که درآمد نفت هم بر آن اثر گذاشته است؟ ما در آن مقطع کشوری بودیم که نزدیک به بیش از هزار سال قبایل و عموما قبایل با اصالت غیر ایرانی و بیگانه بر آن حکومت می‌کردند. یعنی استبداد ما ایلی بوده است و نه حتی روستایی

/212217