سفارش جالب شرکت نفت به خسرو معتضد، شاهنامه نفتی و بی‌اطلاعی وزیر

 وی درباره کتابش با ایبنا گفتگو کرده که بخش هایی از آن را در ادامه می خوانید:

- این اثر را شاهنامه خود می‌دانم، زیرا تاکنون برای هیچ کتابی تا این اندازه وقت صرف نکرده‌ام و زحمت نکشیده‌ام، اما نمی‌دانم نوشتن این کتاب را ادامه دهم یا آن رها کنم!

- چهار سال است که بی‌سر و صدا مشغول تحقیق و نوشتن این کتابم که واقعا کار پرزحمتی است. نوشتن این کتاب را که تاکنون درباره آن صحبتی نکرده‌ام، شرکت «سیمای توانمندی‌های صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران» به من سفارش داد.

- شانزده جلد از این مجموعه در هشت‌ هزار صفحه آماده شده و چهار هزار صفحه دیگر نیز باید نوشته شوند. تمام اسناد مربوط به 10 سال پیش را در نوشتن کتاب استفاده کردم، هم آن‌هایی که منتشر شده‌اند و هم آن‌هایی که هنوز منتشر نشده‌اند. فکر می‌کنم این مجموعه، پرزحمت‌ترین کار مکتوب درباره نفت باشد.

- موضوع نفت در ایران از زمان «ویلیام دارسی» آغاز شد، اما من این موضوع را از سوابق استفاده از نفت در ایران در دوره مادها آغاز کردم. ایرانیان در آن دوران از نفت در ساختمان‌ها و عملیات جنگی استفاده می‌کردند و در میدان‌های جنگ، نفت‌انداز داشتند. پس از این بررسی‌ها به سال 1850 میلادی رسیدم که باستان‌شناسان خارجی در جریان کندوکاوهایشان متوجه نفت‌خیزی ایران شدند.

- «ژاک رنه دمورگان» باستان‌شناس فرانسوی که در منطقه شوش فعالیت می‌کرد، مقاله‌ای در مجله «معادن» در پاریس منتشر کرد و در آن نوشت که؛ ایران دریایی از نفت است! از همین دوران بود که فعالیت‌های نفتی در ایران آغاز شد. در سال 1908 میلادی برابر با 1287 قمری، نخستین چاه نفت ایران در مسجد سلیمان احداث شد. پس از این واقعه «شیخ خزعل» حاکم خوزستان، این استان را برای 99 سال به شرکت نفت انگلیس و ایران اجاره داد.

- تشکیل اختاپوس کمپانی نفت انگلیس و ایران که تا سال 1951 نفت ایران را به یغما می‌برد، ترفندها و کلاهبرداری‌های بریتانیا از عایدات نفت ایران و گرسنه نگه‌داشتن عمدی ایرانیان، از جمله غم‌انگیزترین وقایع نفتی ایران‌ محسوب می‌شوند. سرگذشت نفت ایران در جنگ جهانی اول و قرارداد سال 1933 برای نخستین بار با تمام اسناد مربوط به آن در این کتاب بررسی شده‌اند.

- سرگذشت نفت در جنگ جهانی دوم، اشغال آبادان، حوادث سال‌های میانی جنگ جهانی دوم تا ملی شدن صنعت نفت، شکایت انگلستان از ایران به شورای امنیت و دیوان داوری لاهه و همچنین تشکیل کنسرسیوم غارت ایران تا سال 1357 توسط شرکت‌های آمریکایی، فرانسوی، انگلیسی و هلندی، دیگر ماجراهای مهمی‌اند که تا پیش از انقلاب اسلامی در حوزه نفت رخ دادند و به تفصیل در این کتاب بررسی شده‌اند.

- نمی‌دانم نوشتن این کتاب را ادامه دهم یا آن رها کنم! پس از عوض شدن وزیر نفت، شرکت سفارش‌ دهنده این مجموعه نیز دچار سرگردانی‌هایی شد. وزیر هم که بسیار گرفتار کارهایش است و فرصت ندارد خودش درباره به سرانجام رسیدن این مجموعه نظری بدهد. فکر نمی‌کنم اصلا وی از نوشته شدن این اثر آگاه باشد. به همین دلایل، دچار تردید شده‌ام.

- تاکنون 144 عنوان کتاب از من منتشر شده‌اند اما این اثر بهترین کار من است و آن را شاهنامه خود می‌دانم. تاکنون برای هیچ کتابی تا این اندازه وقت صرف نکرده‌ام و زحمت نکشیده‌ام. نهایت بی‌طرفی را نیز در این اثر رعایت کردم و در نوشتن آن بر موازین آکادمیک پایبند بودم.

- از اسناد سازمان ملی اسناد استفاده زیادی کردم. بسیاری از اسناد مربوط به دوره رضاخان و پس از آن به صورت میکروفیلم بودند. از بازماندگان شیخ خزعل در انگلیس نیز اسناد نفت خوزستان را به زبان‌های انگلیسی، فارسی و عربی به دست آوردم. همچنین تمام کتاب‌ها با موضوع نفت در جهان برایم ارسال شدند. مصاحبه‌های صاحب‌نظران نفت اروپا و آمریکا و همچنین استخراج نفت در روسیه و آمریکا را نیز به دقت مطالعه کردم.

- این کتاب موضوع نفت را تا پیش از انقلاب بررسی می‌کند و گروه دیگری از نویسندگان مشغول بررسی قضایای نفت پس از انقلاب اسلامی‌اند. کتاب من جنبه سیاسی و تاریخی دارد و فراز و فرودهای بسیاری را بررسی می‌کند.

بنابراین گزارش، وی به یکی دیگر از آثار در دست نگارشش با موضوع نفت اشاره کرد و گفت: این کتاب که نوشتن آن از سوی شرکت نفت به من محول شد، به شهیدان نفت می‌پردازد. هزار و چهل شهید نفت داریم که در شرکت‌هایی مانند نفت ایران، لوله و خطوط و همچنین پخش فرآورده‌های نفتی مشغول به کار بودند.

6060