زیباکلام کدام عامل مداخله خارجی، تورم، جنگ مسلحانه، یا مدرنیسم را عامل وقوع انقلاب ایران می داند؟

 نویسنده کتاب «مقدمه ای بر انقلاب اسلامی»، با بررسی و رد فرضیه های موجود درباره انقلاب 1357، تلاش می کند تا این تحول را در یک فرآیند دراز مدت و در بستر تحولات تاریخ معاصر ایران، ارزیابی نماید. به باور ایشان، نظام سیاسی پهلوی، به موازات پیشرفت های فنی، اقتصادی و مدرنیزه شدن جامعه، توسعه سیاسی پیدا نکرد. در واقع، توسعه نامتوازن باعث شد تا رژیم پهلوی دچار فروپاشی شود. کوتاه سخن این که از نظر زیباکلام، استبداد، فقدان توسعه سیاسی و عدم اصلاح ساختار سیاسی، موجب انقلاب شد.

گروه اندیشه: عامل یا عوامل وقوع انقلاب اسلامی ایران چیستند؟ در این باره اندیشمندان به نتایج متفاوتی رسیده اند. در این جا قصد بر روی مطالعات دکتر زیباکلام است که که تز دکترای خود را روی عوامل متمرکز کرده بود. این یادداشت در زیر از نظرتان می گذرد:

***

  انقلاب اسلامی ایران، آخرین انقلاب بزرگ قرن بیستم بود که در منطقه آشوب زده خاورمیانه به وقوع پیوست. نظام تازه ای که بر اساس این انقلاب به وجود آمد، ایران را از مدار غرب خارج کرد و برخلاف انتظار بسیاری از تحلیل گران، مذهب را با بالاترین سطوح سیاست پیوند زد. البته پیش از آن، جنبش های نیرومند مذهبی مانند اخوان المسلمین، در منطقه ما، خواستار به دست گیری قدرت و تشکیل حکومت دینی شده بودند. پیروزی انقلاب ایران، امید اسلام گرایان منطقه را برای دستیابی به قدرت تقویت کرد؛ هر چند که در ادامه با غالب شدن هویت شیعی بر آن، جنبش های سنی، با ایران دچار شکاف شدند.

 حامیان انقلاب ایران، اگر چه نتوانستند عدالت و آزادی را برای مردم خویش به ارمغان آورند؛ اما این انقلاب هنوز به عنوان یک تحول بزرگ، همچنان قابل مطالعه است. یکی از بهترین آثاری که در این حوزه به نگارش درآمد، کتاب «مقدمه ای بر انقلاب اسلامی ایران»، اثر صادق زیباکلام، استاد دانشگاه تهران است. کتاب که توسیع رساله دکتری نویسنده در دانشگاه برادفورد انگلستان محسوب می شود، در فصول متعدد به چرایی انقلاب و روابط رژیم شاه با مخالفان و همچنین قدرت های خارجی می پردازد. یکی از جذاب ترین بخش های کتاب، فصل اول آن است که نویسنده در آن، نظریه های گوناگون پیرامون چرایی وقوع انقلاب ایران را بررسی می کند.

 برخی هنوز هم اعتقاد دارند که قدرت های بزرگ بین الملی باعث سقوط رژیم شاه شدند؛ جالب این جاست که خود شاه نیز همین نظر را داشت. نویسنده، این فرضیات را بررسی و رد می کند و می گوید عمده ترین دلیل رواج فرضیات توطئه در میان ما، ضعف علوم انسانی و فقدان روحیه تحقیق و بررسی در میان ایرانیان است.

 مهم ترین فرضیه انقلاب در میان تحلیل گران دانشگاهی، فرضیه مدرنیزاسیون است. نویسندگانی چون جیمز بیل، نیکی کدی و شائول بخاش، چنین دیدگاهی داشتند. خلاصه نظر آنان این است که سرعت مدرنیزاسیون در ایران در دهه 50 شمسی به حدی زیاد بود، که نیروهای سنتی و مذهبی را به واکنش تند و در نهایت سقوط رژیم شاه، هدایت کرد. زیباکلام با رد این فرضیات، به این نتیجه می رسد که استبداد و دیکتاتوری شاه، عامل اصلی انقلاب بود.

 نویسنده کتاب «مقدمه ای بر انقلاب اسلامی»، با بررسی و رد فرضیه های موجود درباره انقلاب 1357، تلاش می کند تا این تحول را در یک فرآیند دراز مدت و در بستر تحولات تاریخ معاصر ایران، ارزیابی نماید. به باور ایشان، نظام سیاسی پهلوی، به موازات پیشرفت های فنی، اقتصادی و مدرنیزه شدن جامعه، توسعه سیاسی پیدا نکرد. در واقع، توسعه نامتوازن باعث شد تا رژیم پهلوی دچار فروپاشی شود. کوتاه سخن این که از نظر زیباکلام، استبداد، فقدان توسعه سیاسی و عدم اصلاح ساختار سیاسی، موجب انقلاب شد.
*منبع: کانال نویسنده

216216
 

کد خبر 2015100

برچسب‌ها

خدمات گردشگری

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
4 + 0 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 22
  • نظرات در صف انتشار: 55
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • IR ۱۱:۴۷ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    4 4
    به گمانم در این باره تحلیل عمیق تری ارائه بشه
  • علی IR ۱۲:۰۴ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    39 8
    البته این هم یک نظریه است، ولی عوامل متعدد باعث سرنگونی رژیم پهلوی شد.. عوامل خارجی یعنی آمریکا و انگلیس هم سهم زیادی در سقوط شاه داشتن
  • IR ۱۲:۴۰ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    17 42
    قدرت های بین المللی راضی نبودن اصلا حکومت شاه سرنگون بشه. چون می دانستن این طور بشه چی می شه
  • IR ۱۲:۴۱ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    10 11
    یکی از دلایل انقلاب شکل گیری طبقه متوسط بود
  • IR ۱۲:۴۶ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    14 11
    آقای زیباکلام خیلی تک عاملی به موضوع نگاه کرده
  • IR ۱۲:۴۹ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    32 2
    بنده عوامل خارجی را رد نمی کنم مثل دخالت انگلیس .اما ما هم خیلی چیزها را نمی دانستیم.
  • IR ۱۲:۵۱ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    38 10
    تمامی شعائر اسلامی و مذهبی بر پا بود مسجد. نماز . عبادت . جز اینکه جنبه سیاسی و خود نمایی و نان خوردن از آن مد نبود .
  • IR ۱۲:۵۲ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    8 46
    رژیم پهلوی هم فاسد بود و هم جنایتکار با سانسور خیلی زیاد. محرمعلی خان در مطبوعات ایران از طرف سواک جایگاه ویژه ای داشت. اگر این ها نبود که سرنگون نمی شد
  • IR ۱۲:۵۸ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    8 26
    گفته می شه که شاهنشاه درس خوانده بود آن هم در سوئیس ولی چرا تربیت آنان را در بخش دمکراسی و این مسایل نگرفت؟
  • مهدی IR ۱۳:۲۶ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    48 14
    وقتی شاه جشن دوهزار و پانصد ساله گرفت و اکثر رهبران جهان را به ایران دعوت کرد و ادعای قدرت کرد آمریکا به فکر بر کناری او افتاد بی بی سی هم سنگ تمام گذاشت
  • IR ۱۳:۲۷ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    24 5
    به نظر می رسه که باید دو باره به فکر یک بازخوانی دیگر از انقلاب 57 باشیم
  • IR ۱۳:۳۲ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    17 0
    مسائل مملکت داری گسترده پیچیده و نیاز به اعتماد جمعی و البته مدیریتی قوی و سالم دارد بدیهی است پیشرفته ترین کشورها هم در مقاطعی در مورد مسائل خاص دچار چالش می شوند ولی با دانش روز و تلاش همگانی آن را رفع می کنند و البته به سمت انقلاب!!!!!! برای حل آن نمی روند
  • محمد جعفر یوسف زاده IR ۱۳:۴۸ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    5 39
    عامل اصلی پیروزی انقلاب و دوام آن الامام خمینی رحمه الله علیه و بود و از سخت ترین ایام سر بلند بیرون آمد با ۸ سال جنگ و هزاران توطئه و خیانت داخلی و خارجی
  • IR ۱۴:۱۱ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    30 2
    وقتی ظلم به بالاترین حد رسید باید منتظر طوفان بود ،
  • IR ۱۴:۳۴ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    13 1
    بالاخره نفهمیدیم ماجرا گودالوپ پس چی بود؟
  • IR ۱۴:۳۶ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    1 11
    مطلب کوتاه و خوبی بود از یک کتاب.
  • IR ۱۴:۵۶ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    16 1
    چنین پدیده ای باید سال ها بهش اندیشیده بشه. چرا مردم فقط در سالگرد ها به اون توجه دارن؟
  • IR ۱۴:۵۷ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    22 6
    شاه رو چپی ها سرنگون کردن.
  • IR ۱۵:۱۳ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    6 5
    تورم؟
  • مهدی IR ۱۵:۵۱ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    38 5
    باعث انقلاب ۵۷ خوش باوری مردم بود.
  • علی IR ۱۶:۳۸ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    12 1
    اون افزایش قیمت نفت هم در داخل و هم در خارج همه چیز رو به هم ریخت
  • IR ۱۷:۰۹ - ۱۴۰۳/۱۱/۰۵
    22 1
    عامل وقوع انقلاب مردم بودند. الآن هم خودشون در ایجاد این وضع تقصیر کارن. البته سهم بالایی دارند.