محمود حاج‌زمان: حدود دو هفته پیش که زلزله‌ای به شدت 8.6 ریشتر اقیانوس هند را لرزاند، میلیون‌ها نفر مجبور شدند تا لحظات سخت انتظار را سپری کنند. با توجه به خاطراتی که از زلزله ویرانگر سال 2004 / 1383 بر جای مانده بود، ساکنان محلی از سواحل فرار کردند، بی آنکه بدانند که آیا امواج به سوی آنها می‌آیند یا خیر.
به گزارش نیوساینتیست، سیستمی از حسگرهای فوق دقیق جی.پی.اس که در چندین زلزله و ناحیه مستعد سونامی آزمایش شده‌اند، ممکن است این داستان را به کلی تغییر دهد. به جای سپری کردن دقایق و ساعت‌های سخت انتظار برای اینکه امواج مرگبار به خشکی حمله‌ور شوند، محققان وعده داده‌اند که این سیستم قادر است تا تقریبا به صورت آنی اعلام هشدار کند تا جان و مال مردم را حفظ کند.
شبکه‌های لرزه‌نگاری جهانی فعلی امواج لرزه‌ای را که در سیاره زمین حرکت می‌کنند شناسایی می‌کنند، اما آنها ممکن است در زمین لرزه‌های بزرگ‌تر از 7 ریشتر دچار اشتباه شوند. این امر منجر به دست پایین تخمین زدن قدرت زلزله می‌شود که می‌تواند عواقب وخیمی به دنبال داشته باشد.
برای تکمیل شبکه‌های لرزه‌نگارها، چندین گروه از محققان شبکه‌هایی از حسگرهای جی.پی.اس زمان واقعی (Real-Time) فراهم کرده‌اند که هر ثانیه موقعیت خودشان را با دقت 5 تا 10 میلی‌متر اندازه‌گیری می‌کند؛ مقداری که بسیار دقیق‌تر از جی.پی.اس‌های مصرفی متداول است. زمانی‌که یک زمین‌لرزه رخ می‌دهد، حسگرها می‌توانند به دقت تعیین کنند که پوسته چقدر جابجا شده است. ریچارد آلن، رییس آزمایشگاه زلزله‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا در برکلی می‌گوید :«اگر جابجایی‌های استاتیک بزرگی مشاهد شود، درمی‌یابیم که یک زمین‌لرزه بزرگ است.»
در حال حاضر، پروژه‌های آزمایشی این شبکه‌ها در سه ایالت آمریکا شامل کالیفرنیا، اورگان و واشنگتن مستقر شده‌اند. آنها اطلاعات حسگرهای جی.پی.اس را با قرائت‌های لرزه‌نگارها ترکیب می‌کنند تا به سرعت شدت زلزله را ارزیابی کنند. یهودا بوک از موسسه اقیانوس‌شناسی اسکریپس واقع در کالیفرنیا می‌گوید: «هدف این است که بتوانیم از این اطلاعات برای اعلام سریع هشدار اولیه وقوع زلزله استفاده کنیم، و همچنین ناحیه‌هایی را که تحت اثر زمین‌لرزه قرار می‌گیرند شناسایی نماییم.»
در ایالت کالیفرنیا، چنین شبکه‌ای ممکن است بتواند زمین‌لرزه‌های شدید را شناسایی کند و به نواحی مجاور ظرف چند ثانیه هشدار دهد؛ این کار به مردم امکان می‌دهد تا قبل از رسیدن امواج لرزه‌ای به آنها به دنبال پناهگاهی بگردند.
ایالت‌های واشنگتن و اورگان در مجاور ناحیه فرورانشی کاسکادیا قرار گرفته‌اند که می‌تواند منجر به وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ‌تر از 9.0 ریشتر و راه افتادن امواج سونامی شود. در این نواحی و سایر مناطق مستعد وقوع سونامی، این سیستم شاید قادر باشد تا پیش از رسیدن سونامی به ساحل هشدارهای به مراتب سریع‌تری را اعلام کند.
هدف دراز مدت این پروژه یکپارچه کردن جی.پی.اس با ایستگاه های لرزه‌نگاری است تا سیستمی خلق کند که ظرف چند دقیقه بتواند شدت زمین‌لرزه را اندازه‌گیری، کانون زلزله را شناسایی و احتمال وقوع سونامی را تعیین کند. چنین چیزی پیشرفت بزرگ و مهمی محسوب می‌شود؛ خصوصا پس از هشدارهایی که پس از زلزله سال قبل توهوکو ژاپن اعلام شد، و مسولان ژاپنی ابتدا شدت زلزله را 8 ریشتر اعلام کردند. بوک می‌گوید: «حدود 20 دقیقه طول کشید تا آنها دریابند که شدت زمین‌لرزه 9 ریشتر بود، یعنی زلزله‌ای بیش از 30 بار قدرتمند‌تر از تخمین اولیه.» این بدان معناست که هشدارهای اولیه وقوع سونامی خطر را دست پایین تخمین زده بودند.
تا زمانی‌که راهی برای پیش‌بینی زلزله پیش از وقوع آن وجود ندارد، چنین سیستم‌هایی تنها امید برای کاهش تلفات و خسارات زمین‌لرزه محسوب می‌شوند.
53275
نظر شما