به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، کتاب «انسان غیرعقلانی» پژوهشی دقیق در باب فلسفه اگزیستانسیالیسم اثر ویلیام بارت است که الهه حسینی آن را ترجمه و انتشارات طرح نو آن را منتشر کرده است. بسیاری این کتاب را دقیق‌ترین تعریفی از فلسفۀ اگزیستانسیال می‌دانند که تاکنون به رشتۀ تحریر درآمده است. ویلیام بارت با قلمی صریح و شیوا از دغدغه‌های قرن بیستم سخن می‌گوید: دوره‌ای که پیش از آن عدم عقلانیت و پوچی هرگز چنین در هم نتنیده بودند و هرگز خطری چنین ویرانگر وجود بشر را تهدید نکرده بود، وجودی که انسان حتی معنایش را نمی‌فهمد.
کتاب «انسان غیرعقلانی» (Irrational Man) اثر ویلیام بارت، در هسته خود می‌خواهد بگوید که فلسفه مدرن غربی با تأکید بیش از حد بر عقل و منطق، جنبه‌های حیاتی و غیرعقلانی (احساسی، وجودی و ذهنی) هستی انسان را نادیده گرفته، و فلسفه اگزیستانسیالیسم پاسخی به این بحران است. این کتاب به عنوان یک معرفی جامع و کلاسیک از اگزیستانسیالیسم به مخاطب انگلیسی‌زبان، سه هدف اصلی را معرفی می‌کند:
۱. نقد عقل‌گرایی محض
بارت استدلال می‌کند که سنت فلسفی غرب، به ویژه از دوران روشنگری به بعد، تلاش کرده تا انسان را صرفاً به عنوان یک موجود عقلانی تعریف کند. او این دیدگاه را ناقص می‌داند و معتقد است که تجربیات کلیدی وجود انسان—مانند اضطراب، مرگ، انتخاب، آزادی، و جستجوی معنا—در برابر تحلیل‌های صرفاً منطقی و علمی مقاومت می‌کنند. انسان موجودی است که ذاتاً درگیر جنبه‌های غیرقابل تبیین با عقل محض است.
۲. نمایش ریشه‌ها و ایده‌های اگزیستانسیالیسم
بارت در کتابش، اگزیستانسیالیسم را نه یک پدیده ناگهانی، بلکه یک جریان تاریخی عمیق معرفی می‌کند. بارت این فلسفه را به عنوان اعتراض به نظام‌های انتزاعی (مانند نظام هگل) و بازگشت به تجربه عینی و فردی انسان شرح می‌دهد. محور اصلی کتاب به توضیح اندیشه‌های متفکران کلیدی اگزیستانسیالیست اختصاص دارد:
کی‌یرکگارد: بر اهمیت حقیقت ذهنی و ایمان به عنوان یک انتخاب غیرعقلانی تأکید می‌کند.
نیچه: مسئله مرگ خدا و ضرورت آفرینش ارزش‌های جدید توسط انسان.
هایدگر: تأمل بر هستی و مفهوم اصالت که با پذیرش مرگ (وجود-به‌سوی-مرگ) حاصل می‌شود.
سارتر: آزادی مطلق انسان، که او را محکوم به ساختن ماهیت خود می‌کند (وجود مقدم بر ماهیت).
۳. بررسی بحران هویت در دنیای مدرن
بارت نشان می‌دهد که چگونه اگزیستانسیالیسم، ریشه در از دست رفتن معنا و اعتقادات سنتی در عصر مدرن دارد و چگونه هنر مدرن (مانند آثار داستایفسکی، پیکاسو و بکت) به این احساس سرگشتگی، پوچی و بی‌خانمانی انسان مدرن گواهی می‌دهد. این فلسفه پاسخی است به نیاز انسان برای یافتن معنای فردی در دنیایی که فاقد معنای از پیش تعیین شده است.
انسان غیرعقلانی با پی‌گرفتن ریشه‌های اگزیستانسیالیسم در یونان باستان، عبرانیت، و مسیحیت آغاز می‌شود و به بازتابِ آن در هنر، ادبیات، موسیقی، و فلسفۀ روزگار حاضر می‌پردازد. جانِ کلام کتاب تبیین دیدگاه‌های نخستین و برجسته‌ترین اگزیستانسیالیست‌ها – کی‌یرکگور، نیچه، هایدگر، و سارتر – و از این رهگذر، ارائۀ تعریفی به‌غایت روشن و درخشان از اگزیستانسیالیسم و تأثیرگذاری آن است.
ویلیام بارت کتاب را با بیان پیش‌زمینه‌های تاریخی اگزیستانسیالیسم، از افلاطون تا هگل، شروع می‌کند. وی تحول آرا در باب اگزیستانس، اگزیستانسیل و متافیزیک و چگونگی تکامل این مفاهیم را تشریح می‌کند. سپس به بحث در مورد سکولاریزاسیون روبه‌رشد دنیای مدرن و وضعیت ضعیف‌شدۀ ایمان می‌پردازد و توضیح می‌دهد که تصویر جدیدی از انسان در این دوره پدیدار گشته است. هستۀ اصلی کتاب به بررسی متفکران اصلی اگزیستانسیالیست اختصاص دارد.
بارت همچنین به متفکران اگزیستانسیالیست دیگری مانند کارل یاسپرس، نیکولای بردیایف، مارتین بوبر، میگل دو اونامونو، گابریل مارسل، سیمون دوبووار و آلبر کامو اشاره می‌کند. علاوه‌بر این، او هنرمندان و نویسندگانی مانند فئودور داستایفسکی را نیز مدنظر قرار داده است. نام این کتاب به این دلیل انتخاب شده که به عقیدۀ بارت انسان ذاتاً موجوی غیرعقلانی است، درحالیکه عقل و منطق ابزارهای مهمی هستند نمی‌توانند پیچیدگی احساسات و خواسته‌های انسانی را تبیین کنند و احساسات نیز نقش بسیار مهمی در زندگی ما بازی می‌کنند.
۲۱۶۲۱۶
نظر شما