فلسفه سیاسی

به مناسبت سالمرگ فردریش نیچه

یک قرن پس از مرگ "دینامیت" فلسفه؛ نیچه هنوز زنده است! / فیلسوف بُت‌شکن / نابغه‌ای که جهان فلسفه را به آتش کشید!

اخبار اندیشهسخن درباره مردی است که خود را دینامیت می نامید، بیش از آنکه سرگرم ساختن باشد، مشغول ویرانی بود. بت‌شکن بود و با پتک می‌نوشت! ...خانه‌اش در را در دهانه آتش‌فشان بنا نهاده بود. اگر چه خود را یگانه می‌پنداشت، اما منصب مرادی و خدایی برای خود قائل نبود... نیچه اگر نه نامبردارترین، ولی پرتکرارترین نام در میان فیلسوفان اروپایی است. کسی که از شوپنهاور آموخته بود به غیرعقلانی بودن واقعیت تصریح کند، اینکه انسان نمی‌داند چگونه باید آزاد باشد و زندگی کند، از سورن کی‌یرکه‌گور فراگرفته بود و اینکه چگونه قوه نبوغ خود را به کار بندد از ریشارد واگنر یاد گرفته بود.

رابطه انسان با واقعیت چگونه قطع می شود؟

اخبار اندیشهصاحبان توهم حقیقت مطلق، با فریز کردن تاریخ و جامعه در الگویی از پیش تعیین شده و با پافشاری بر ایده‌هایی که بارها در آزمایشگاه تجربه، شکست خورده است، جامعه را عملا به بن‌بست‌ تاریک درافکنده‌ و توسعه را ناممکن می‌نماید. در این توهم، "واقعیت"، مهم نیست و ملاک عمل قرار نمی‌گیرد، بلکه آن‌چه اهمیت دارد امور ذهنی حاکمان است که می‌خواهند علی‌رغم هزینه‌ها و رنج‌هایی که برای مردمان فراهم می‌کنند، آن‌ها را اعمال نمایند.  توهم وصول به حقیقت مطلق، صلب و سخت‌ترین توهمی است که شکستن‌اش، اگر محال نباشد، دست کم بسیار دشوار و بسیار پر هزینه است.

قدرتی که تو را به دست خودت کنترل می کند / فوکو: قدرتی که از درون تو آغاز می‌شود

اخبار اندیشهفردی که خود را "زیر نظر می‌گیرد"، آزمایش می‌دهد و نسخه را دقیق اجرا می‌کند، نه از روی ترس، بلکه از سر میل به "سلامت"، محصول دانشی است که بدن و رفتار را هم‌زمان کنترل می‌کند. قدرتی که فوکو توصیف می‌کند، در قالب "مراقبت از خود" پنهان می‌شود؛ و این همان‌جاست که باید آن را تحلیل و نقد کرد.

توهم استثنا بودن و برگزیدگی

اخبار اندیشه"توهم استثنا بودن" در چهره‌ی دوم، یعنی باور به برگزیده بودن،  وقتی رخ می‌دهد که ملتی و یا حاکمانی، خود را نه چونان همه‌ی مردمان تاریخ، که "برگزیدگانی استثناشده"، می‌بینند. گویی نه جزیی از روند کلی تاریخ، که پدیده‌ای جدا و انتخاب شده از سوی خداوند هستند. در چنین رویکردی است که وظیفه و رسالت الهی برای رستگار کردن آدمیان سر بر می‌آورد. رسالتی برای تحقق حاکمیت خدا بر روی زمین.

گردهمایی اندیشمندان برای گرامیداشت حمید احمدی، از معماران هویت ایرانی / شب حمید احمدی

اخبار اندیشهنشست «شب حمید احمدی»، در هشتصد و پنجاه و دومین شب از شب‌های مجلۀ بخارا، در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود.  

در مواجهه‌ی با "ذهنیت خطرخیز"

اخبار اندیشه  شرایط فعلی، عمدتا نتیجه‌ی "ذهنیت خطرخیز" حاکمان، تصمیم گیران و سیاستگذاران است. از این رو، مهم است که برای فهم عمیق‌تر وضع موجود، علاوه بر عواملی دیگر، به ذهنیت و نگرش حاکمان نیز نقبی زده شود تا نسبت "ذهنیتِ حاکمان" با "عینیتِ وضع موجود"، روشن شود. ناگفته نماند که افکار عمومی و نگرش شایع در میان کنش‌گران اجتماعی (به نحو خاص) و کل جامعه (به نحو عام)، در استقرار "ذهنیت حاکمان" اثرگذار بوده است. به این معنا که دست کم در مقطعی از تاریخ چند دهه‌ی اخیر، جامعه، هم مولد و هم مؤید ذهنیتی بود که کشور را به بن بست کشانده است.‌

تاجیک: سر از بال و بالین بیرون کنید / نگاه را به احساس تقصیر آذین کنید

«شعرگونه‌»های نظریه‌پرداز در نشست بهارانه اهالی علوم سیاسی / وقتی چیزی من را اذیت می کند شعر می گویم

اخبار اندیشهکجائید، کجائید مرغان این دهکوره دور از دوستی، کجائید؟ / سر از بال و بالین بیرون کنید / نگاه را به احساس تقصیر آذین کنید. این بخش از ابیات، نقش روشنفکر مسئول را نمایان می کند. ندایی است برای بیداری و احساس مسئولیت. که می تواند همان ۳۰ مرغی باشد که بس پراکنده، نا آشنا، به دور از دوستی به سر می برند، همان نخبگان و روشنفکران، و مردم و حاکمانی که از هم دور افتاده و دوستی و همدلی میانشان کم شده است. بیانی دیگر از این شعر که شجریان نیز آن را سرود: همراه شو عزیز، همراه شو عزیز /تنها نمان به درد، کاین درد مشترک / هرگز جدا جدا، درمان نمی‌شود

اروپا در حاشیه مذاکرات ایران و آمریکا

اخبار اندیشه کمیته روابط بین‌الملل انجمن علوم سیاسی ایران نشست «اروپا در حاشیه مذاکرات ایران و آمریکا» را به صورت مجازی برگزار می کند.

گفت و گو با عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در باره کانت

امید کانت برای نجات عصر آشوب / پاسخ فیلسوف قرن هجدهم به مسائل امروز ما؟

اخبار اندیشهکانت معتقد است که به کمک آموزش و پرورش و آگاهی از اصول اخلاقی، می‌توان به سمت یک اخلاق جهانی حرکت کرد. این اخلاق جهانی می‌تواند به عنوان یک پایه مشترک برای همه فرهنگ‌ها عمل کند و به کاهش تضادها و درگیری‌ها کمک کند. کانت بر اهمیت ایجاد نهادهای بین‌المللی برای حفظ صلح و حل اختلافات تأکید دارد و معتقد است که با ایجاد این نهادها، می‌توان به تدریج به یک جامعه جهانی صلح‌آمیز دست یافت.

عقل سیاسی ادموند برک در سی‌وششمین نمایشگاه کتاب عرضه شد؛

کار عقل پالایش، تطبیق و توسعه سنت است، نه برانداختن آن

اخبار اندیشهکتاب عقل سیاسی ادموند برک یکی از منابع مهم و بنیادی در حوزه فلسفه سیاسی محسوب می‌شود که مفاهیم کلیدی همچون عقل، سنت، تجربه، قانون طبیعی و نظم اجتماعی را در اندیشه برک مورد واکاوی قرار دهد

نشست «بهارانه؛ دیدار و گفت وگوی صمیمانه اهالی علوم سیاسی»

اخبار اندیشهنشست «بهارانه؛ دیدار و گفت وگوی صمیمانه اهالی علوم سیاسی»، همراه با حضور پیشکسوتان، نقل خاطرات و اجرای موسیقی برگزار می شود.

ایدئولوژی به مثابه رویکردی فلسفی

راهی برای مقابله با مخاطرات قرن بیست و یکم / ستایش ایدئولوژی / رویکرد ایدئولوژیک «فراخوانی بی پایان» به مسئولیت در قبال دیگری

اخبار اندیشهضرورت «در راه» دیدن این رویکرد، ریشه در بحران های معرفتی قرن بیست ویکم دارد؛ جهانی که مفاهیم و پدیده های نوظهوری مانند پساحقیقت، فناوری های پیشتاز، و فروپاشی فرا روایت ها، امکان هرگونه ادعای قطعیت را به چالش کشیده اند. رویکرد ایدئولوژیک با در نظر داشتن این تحولات، هرگونه ادعای تمامیت خواهانه را رد می کند و پایبندی به «اخلاق نامشروط» را پیش فرض هرگونه کنش فلسفی می داند. هستی شناسی در این رویکرد، نه توصیف ایستای وجود که کاوشی در امکانات ناشناخته وجود است.

نگاه هگل به تاریخ فلسفه و اهمیت ساختارهای سیاسی

ریشه دولت سالاری و پیشرفت در اندیشه هگل / چرا قوانین از آداب و رسوم نزد هگل اهمیت بیشتری دارد؟

اخبار اندیشههگل به نظرش می آید که قوانین فرمال و قوانینی که جایی ثبت شده باشند، خیلی مهم تر هستند از آداب رسوم عرفی یا قوانینی که صرفا عرفی هستند. بنابراین از نظر هگل چیزهایی که ثبت شده و رسمی هستند برایش دارای اهمیت هستند زیرا نهاد پشتوانه آنان ، تعین آزادی را خیلی بهتر نشان می دهند تا آداب و رسوم روزمره مردم، و یا حقوق عرفی. نظر هگل اگر بخواهید تاریخ را خوب بفهمید باید به تاریخ دولت ها نگاه بکنید زیرا دولت ها نهادهای متعینی هستند که قوانین متعینی دارند که آن ها را به صورت عمومی بیان کرده اند، به همین دلیل جایی هم مکتوب است و می توانیم در باره آن ها بیندیشیم

بازنمایی اثمار موسوی‌نیا از نظریه های اصلی آنتونیو گرامشی به مناسبت سالگرد درگذشت اش

جای خالی گرامشی در روشنفکری چپ ایران / گرامشی و نبرد فرهنگی؛ روشنفکران ارگانیک علیه هژمونی قدرت / فرهنگ و جامعه مدنی، صحنه اصلی تغییر

اخبار اندیشهگرامشی فهمی مبسوط از ماهیت قدرت و سیاست به ما می‌دهد و الگویی در اختیار ما قرار می‌دهد که بر طبق آن می‌توانیم نحوه به قدرت رسیدن احزاب و علل ناکامی جنبش‌های انقلابی را به واسطه بررسی این رخدادها در بستر تاریخی‌شان درک کنیم. گرامشی به تأسی از ماکیاولّی قصد دارد به «کسانی که نمی‌دانند» آموزش سیاسی بدهد. آموزش سیاسی برای شناخت ابزار لازم، حتی ابزار مستبدان. بستر کار گرامشی واقعیت است و نه آرمان‌ها، رؤیاها، بیانیه‌ها، شعارها و....

نقدی بر سرمایه‌داری جهانی

ساده لوحی تصور فروپاشی آمریکا / سرمایه داری آمریکایی با وجود بدهی چگونه قدرت می گیرد؟ / چرا اکثریت فقیر و اقلیت ثروتمند است؟

اخبار اندیشهاز نظر تاریخی، این یکی از ویژگی‌های خاص سرمایه‌داری است که به‌نظر می‌رسد نیاز دارد دائماً شبح‌هایی از مرگ خود را به نمایش بگذارد. در بیشتر قرن‌نوزدهم تا قرن‌بیستم، سرمایه‌داران با این ظن بسیار قوی عمل می‌کردند که ممکن است به‌زودی از درختان آویزان شوند – یا در یک انقلاب سوسیالیستی آخرالزمانی، شاهد فروپاشی آخرالزمانی مشابه به بربریتِ منحط باشند. یکی از آزاردهنده‌ترین ویژگی‌های سرمایه‌داری، در واقع فقط این نیست که دائماً خیال‌پردازی‌های آخرالزمانی تولید می‌کند، بلکه این است که در واقع ابزار فیزیکی برای تحقق فانتزی‌های آخرالزمانی تولید می‌کند.

اکنون ایران و روایت محمدرضا تاجیک برای برون رفت از بحران هایش/ مصالح مردم به جای مصلحت گروه خاص / ضرورت تدوین سیاستنامه جدید از سوی متفکران و مسئولان

اخبار اندیشهدر تاریخ اکنون این مرز و بوم، عده‌ای که با داعیۀ شرعیه به تدبیرگران قوم تبدیل شده‌اند، از منظر و نظری معطوف به خواستِ قدرت و کنترل، دست‌اندرکار تقریر و تدوین سیاست‌نامه‌ای شده‌اند که در آن، نه‌تنها نشان و نشانه‌ای از «رضایت مردم»، و «مصالح مردم» و «استحسان» نیست، بلکه سیاست، جز به «هر چه خواستن با رعیت بار کردن و به هوای نفس و اقتضای غضب ایشان را معذب داشتن»، و جز به «مصلحت و منفعت و رضایت و خواستِ کنترل و منقادسازی اقلیتی خاص» دلالت نمی‌دهد.

سمن ها راه غلبه بر کنش سیاسی غیرفضیلت مندانه / جهان مدرن نیازمند بازگشت به ارسطو؟

اخبار اندیشهمک‌اینتایر بر این باور است که اجتماعات کوچک، بستری مناسب برای رشد فضایل و تقویت حس تعلق اجتماعی فراهم می‌کنند. در این اجتماعات، مردم به جای رقابت بر سر قدرت و ثروت، برای دستیابی به خیر مشترک تلاش می‌کنند. او مثالی از بازی شطرنج ارائه می‌دهد؛ کودکی که برای دریافت جایزه شطرنج بازی می‌کند، ممکن است هرگز از خود بازی لذت نبرد و حتی به تقلب متوسل شود. اما اگر او به دلیل علاقه‌مندی به خود بازی شرکت کند، می‌تواند از مزایای حقیقی آن بهره‌مند شود

ویتگنشتاین، زبان و هویت / برگزاری جشنواره علمی و فرهنگی هویت

اخبار اندیشهسازمان مرکزی دانشگاه پیام نور جشنواره علمی و فرهنگی هویت با موضوع «زبان و هویت»، همزمان با روز بزرگداشت سعدی شیرازی را برگزار می کند.

معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار قزوین:

تحلیل سیاسی از وظایف فراموش شده فرمانداران است

قزوینمعاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار قزوین با انتقاد از کمرنگ شدن نقش تحلیلی فرمانداران گفت: در گذشته، فرمانداران تحلیل‌گر سیاسی بودند و امروز باید به جایگاه تحلیلی و سیاسی خود بازگردند.

مقایسه جهانی‌سازی اول و دوم: صعود غرب، ظهور آسیا و بازگشت ترامپ

اخبار اندیشه جهانی‌سازی اول موجب برتری غرب شد، در حالی که جهانی‌سازی دوم صعود آسیا را رقم زد. نابرابری بین کشورها در دوره اول افزایش و در دوره دوم کاهش یافت اما نابرابری درون‌کشوری در هر دو دوره افزایش پیدا کرد. اکنون، با سیاست‌های جدید، جهان به سمت بلوک‌های اقتصادی منطقه‌ای حرکت می‌کند و دوران جهانی‌سازی به شکل پیشین آن رو به پایان است.

برگزاری نخستین همایش ملی دوسالانه دانشجویی علوم سیاسی

اخبار اندیشهنخستین همایش ملی دوسالانه دانشجویی علوم سیاسی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار می شود.

 فراخوان سی‌ و یکمین شماره نشریه سیاست‌نامه 

اخبار اندیشه فصلنامه علمی تخصصی سیاست‌نامه دانشگاه فردوسی مشهد، به صاحب امتیازی انجمن علمی علوم سیاسی در راستای انتشار سی‌و یکمین شماره خود فراخوان مقاله داد.

گروه تخصصی جامعه شناسی سیاسی انجمن جامعه شناسی ایران برگزار می کند

سیاست و بی عدالتی آموزشی در ایران

اخبار اندیشهگروه تخصصی جامعه شناسی سیاسی انجمن جامعه شناسی ایران نشست « سیاست و بی عدالتی آموزشی در ایران!» را با حضور استادان و پژوهشگران دانشگاهی برگزار می کند.

به احترام سید جواد طباطبایی

طباطبایی رفت و اندیشه‌اش ماند ولی حرافان و حفاران هنوز نمرده، بر باد رفته‌اند/ ایران‌دوستی سرفرازانه در عصر عسرت ایران

اخبار اندیشهاو رفت ولی داستان اندیشه‌اش ماند. و این همه حرافان و حفاران هنوز نمرده، بر باد رفته‌اند و فراموش شده‌اند و «گر فلک‌شان بگذارد که قراری گیرند» و هم‌چنان در حرفه‌ی حفاری و حرافی بپایند، باز هم نمی‌توانند از عمق سترون این مغاک، داستانی به‌سامان و سامان‌بخش برآورند و با آن، گوش دلی را بربایند یا ذهن و ضمیری را به خود مشغول ‌دارند یا گرهی را بگشایند، چنان که تا کنون هم با بر انگیختن این همه عِده و عُده نتوانسته‌اند.

شکل‌گیری و تحول چریک‌های فدایی خلق ایران( ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۶)

نقطه آغاز عملیات چریکی نوین در ایران / دعوت به اسلحه

اخبار اندیشهپیام شب‌نامه‌ها «هموطنان، برادران و خواهران» را به شکستن سکوتشان، قیام و سرنگونی رژیم ظالم و مستبد شاه از طریق مجموعه «مبارزات مسلحانه طولانی و دشوار» دعوت می‌کرد. شب‌نامه‌ها «کارگران، دهقانان و روشنفکران» را به مشارکت در این مبارزه مسلحانه فرا می‌خواندند. در پایان، تولد یک نیروی سیاسی جدید با عنوان «جنبش مسلحانه انقلابی ایران» اعلام می‌شد.

در هجدهمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران مطرح شد

دولت مبتلا به بیماری خودایمنی شده / شکل گیری پیچیده ترین مرتبه تاسیس دولت مدرن در ایران / تمایز میان قدرت موسس و قدرت مستقر چیست؟

اخبار اندیشهملک‌زاده، استاد دانشگاه: دولت به نوعی بیماری خودایمنی مبتلاست/ پیچیده‌ترین مرتبه تاسیس دولت مدرن در ایران را در جمهوری اسلامی می‌بینیم/ ما در ایران عادت داریم که تمرکز خود را بر وضع مستقر بگذاریم و هر انتقادی را سرکوب کنیمه گفت:

در هجدهمین همایش سالانه انجمن علوم‌سیاسی مطرح شد

دولت های خودبسنده امکان حیات ندارند / سیاست را بای درجامعه جستجو کرد نه حکمرانی تنها

اخبار اندیشهحسین سلیمی، رئیس انجمن علوم سیاسی ایران در هجدهمین همایش سالانه انجمن علوم‌سیاسی با بیان اینکه جامعه ما باید به جایی برسد که بیشتر از اینکه به بحران‌ها فکر کند، به فرصت‌هایش بیاندیشد، گفت: ما در جهانی زندگی می‌کنیم که همه چیز به خصوص در حوزه سیاست در حال تغییر است. ما ۵۰ سال پیش تحلیلی کردیم و فکر می‌کنیم هنوز درست است، در حالیکه همه چیز تغییر کرده و نمی‌توان با تفکرات ثابت باقی ماند.

در پنل تخصصی فرهنگ سیاسی هجدهمین همایش سالانه انجمن علوم‌سیاسی مطرح شد

منتقدان وضع موجود در مورد یک ویران شهر هشدار می دهند / جامعه امید خود را از دست داده است

اخبار اندیشهعباس زاده: ایدئولوژی امروز در اغنای جامعه کم‌رمق شده است. ما به جای اتوپیااندیشی‌های سابق، شاهد دیستوپیااندیشی هستیم. یعنی منتقدان وضع موجود گرایش دارند که در مورد یک ویران‌شهر هشدار دهند. / بهمنی: گفتمان‌های فراموش‌شده، انتقادی و جهانی در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفتند، تا پیش از آن اصلا در رسانه‌ها در مورد موضوعاتی مانند حجاب، محیط‌زیست و.‌.. حرفی زده نمی‌شد. به علاوه، ظهور شبکه‌های اجتماعی باعث شد شهروندان که زمانی صرفا مصرف‌کننده اطلاعات بودند، به تولیدکننده اطلاعات تبدیل شوند.» 

شهر فلسفهٔ ایران برگزار می‌کند:

کارل یاسپرس و مفهوم «موقعیت‌های مرزی» با نگاهی به مسائل اجتماعی روز

اخبار اندیشهشهر فلسفه ایران نشست «کارل یاسپرس و مفهوم «موقعیت مرزی» را با نگاهی به مسائل اجتماعی روز برگزار می کند.