به عنوان یک فرد ملی و مذهبی با عاشورای شمسی مخالفم/ نتیجه این کارها برای آینده خطرناک است

عباس شکوهمند - در سال های اخیر، موضوع عاشورای شمسی از سوی عده ای در کشور مطرح شده و سال گذشته نیز توسط برخی مداحان، مراسمی به همین مناسبت در تهران برگزار شد. با مطرح شدن این موضوع در شرائط حاضر، شائبه های همراهی با برخی جریان های منسوب به مکتب ایرانی قوت گرفت . برخی نیز این اقدام را امری ملی گرایانه و مثبت از نظر ملی قلمداد کردند. در این راستا به سراغ دکتر محمد مهدی جعفری رفتیم که از سویی خود از محققان برجسته معارف اسلامی است و همچنین یکی از چهره های ملی محسوب می شود.

گفت و گوی خبرآنلاین با این محقق و مترجم نهج البلاغه و استاد بازنشسته دانشگاه  را درباره آسیب های برگزاری عاشورای شمسی می خوانید.

**********************

از دو سال پیش افراد و جریان هایی در جامعه تلاش دارند که مناسبت های مذهبی را که بر اساس سال قمری است، تبدیل به سال شمسی کنند و در این راستا عاشورای شمسی را مطرح کرده و قصدا دارند بزرگداشت عاشورای شمسی را در کشور مرسوم کنند، تحلیل شما نسبت به این موضوع چیست؟ این برنامه چه تبعات مثبت یا منفی در جامعه دارد؟
من به شدت با عاشورای شمسی مخالفم. ببینید اول اینکه معنای عاشورا دهم محرم است نه دهم فروردین یا مهر یا ماه دیگری. حادثه عاشورا چون در دهم محرم اتفاق اتفاده به این نام معروف شده است.
عاشورا در تاریخ، یعنی روز دهم محرم سال 61 هجری قمری و بس. حُسن سال های قمری به گردش آن است که هر مناسبتی یک بار در تابستان و یک بار در زمستان قرار می گیرد و اصلاً درست نیست که در سالروز شمسی آن مراسمی گرفته شود. 
با وجود گرایش های ملی که شما در من می شناسید دلیل مخالفت من با عاشورای شمسی یا سایر مناسبت های مذهبیِ شمسی این است که با این کارها، روز اصلی عاشورا و دیگر مناسبت های مذهبی فراموش می شود. ما تنها مناسبت عاشورا را که نداریم، مثلاً ماه رمضان هم داریم، آیا می شود ماه رمضان را تبدیل کرد به ماه شمسی که مثلا در یک ماه شمسی معین روزه بگیریم؟ حُسن ماه رمضان این است که یک بار در گرما و با روزهای طولانی و یک بار در سرما و با روزهای کوتاه قرار دارد.
مراسم مذهبی از اول بر اساس گردش قمری بوده و به همان شکل هم باید باقی بماند وقتی بخواهند آن را به شمسی تبدیل کنند مثل تبدیل تاریخ شمسی به تاریخ شاهنشاهی می ماند که خواستند ارتباط ایران را با اسلام قطع کنند. هجرت پیامبر اکرم که سرآغاز تاریخ ما مسلمانان است، بر اساس سال قمری بوده و وقتی عده ای بخواهند برخی از مراسم ها را به سال شمسی تبدیل کنند، اصلا مبدا تاریخ گم می شود. معلوم نمی شود مبدأ و مبنای این مراسم چه بوده است. علاوه بر این، حساب و کتابی که درباره تاریخ شمسی عاشورا انجام شده، متفاوت است. قبلا گفته می شود که این مناسبت در شهریور ماه است اما اکنون گفته می شود در 21 مهر ماه است. بنابراین، به نظرم، مراسم مذهبی چون بر اساس سال قمری بوده باید به همان شکل در سال قمری برگزار شود.

برخی این مراسم را بدعت دانسته اند، آیا می توان گفت این برنامه، یک بدعت در دین است؟

کاملاً درست است. بدعت یعنی امری که در سنت ریشه نداشته و من درآوردی باشد. امری که بر اساس منطق و استدلال درستی نباشد. ممکن است شیوه عمل پیامبر بر اساس شرایطی تغییر کند و مصلحت بدانند که تغییر کند، اما وقتی هیچ استدلال و منطقی در میان نباشد، بدعت به وجود می آید.
تبدیل و برگزاری مراسم عاشورا از سال قمری به سال شمسی هیچ مبنای انسانی، فکری، تاریخی و عقلی ندارد. این کار شاید بر مبنای یک نوع تعصب ناسیونالیستی افراطی باشد. ما مخالف مسائل ملی و وطن خواهی نیستیم، ما عضو جریان ملی مذهبی هستیم، به این معنا که هم به مسائل مذهبی علاقمندیم و هم به مسائل ملی احترام می گذاریم، اما ناسیونالیست افراطی نیستیم. ناسیونالیست افراطی یعنی وطن پرستی که بخواهد عقیده اش را فدای مسائل ملی کند. عاشورای شمسی از این جهت بدعت است که می خواهند یک مسأله مذهبی را فدای احساسات ملی کنند، پس بدعت محسوب می شود. باید با این موضوع برخورد شود و من به عنوان یک استاد دانشگاه از شما متشکرم که به این موضوع حساسیت نشان می دهید . اجازه ندهید با عاشورا بازی کنند. نتیجه این برنامه ها برای آینده خطرناک است. من به عنوان یک فرد ملی و مذهبی با عاشورای شمسی مخالفم و ان را خطرناک می دانم.

ممکن است برگزار کنندگان این برنامه، این استدلال را داشته باشند که کار خلاف شرعی مرتکب نشده و بزرگداشت گرفتن برای امام حسین(ع) هیچ اشکالی ندارد، پاسخ شما به استدلال آنان چیست؟

استدلال باید دارای علتی باشد. سنت مراسم گرفتن برای عاشورا از زمان امام زین العابدین مطرح شده و به صورت سنت درآمده است. اصولاً سال شمسی، یک ابتکار ایرانی است که البته کار بسیار خوبی بوده و اساس علمی دارد و از زمان خیام تنظیم شده است.
شاید علاقمندان به عاشورای شمسی بگویند ما هم سالگرد شمسی را مراسم می گیریم و هم سالگرد قمری را، شاید این موضوع در آغاز عادی باشد اما به تدریج احساسات ملی تقویت شده و احساسات مذهبی کم می شود و به مرور، سال قمری فراموش می شود. کم کم گفته می شود چه ضرورتی دارد در طول یک سال، دو بار مراسم برای عاشورا بگیریم.
من خودم از منتقدان این موضوع هستیم که چرا در طول سال، ایام زیادی را مصیبت می گیریم. بعد از مدتی مردم می گویند بهتر است برای عاشورا یک بار و آن هم در سالگرد شمسی که ثابت است، مراسم بگیریم. به نظرم همان سالگرد قمری و یک بار مراسم گرفتن مناسب است و نمی شود رفتار دوگانه داشت. نمی شود مراسم های دیگر مذهبی از قبیل عید فطر و عید قربان و غیره را بر اساس سال قمری بگیرند و مراسم شهادت ها و ولادت ها را به شمسی تبدیل کنند. پشت این تصمیم، هیچ منطقی وجود ندارد.
/30462