در کشور ما ناهنجاری های رفتاری اعم از رفتار ترافیکی ، رفتار با محیط زیست، نزاع های خیابانی، مزاحمت های خیابانی و .....فارغ از علتهای اقتصادی که معمولا جزو علتهای مسلط جرایم معرفی می شود دارای علتی روانی - اجتماعی است وآن نبودن و یا کمبود شدید مفهوم احترام در رفتار متقابل است.
احترام یا respect به معنای توجه کردن به حریم دیگران اخلاقیست که اگرچه ما ایرانیان سالهاست داعیه دار آن هستیم اما در عمل اصلا آن را رعایت نمی کنیم.
در بعضی از جوامع بعضی از واژه ها که دارای اهمیت بسیارند باید باز تعریف شوند بسیاری از کودکان ما و حتی بزرگسالان ما در مورد واژه احترام دچار سوتفاهم هستند .
ما ایرانیان در تعارف کردن با یکدیگر زبانزد جهان هستیم اما تعارف چیزی به جز در آوردن ادا و اطواراحترام کردن وکاریکاتوری کلیشه شده از احترام واقعی نیست. ما آموخته ایم که با زبان به یکدیگر احترام کنیم اما عمل احترام را با آن اشتباه گرفته ایم.
در عرصه های مختلف اجتماع و در سطوح مختلف روابط اجتماعی شعار، تعارف و ریا جایگزین احترام گذاشتن به یکدیگر شده است . افرادی که در عرصه گفتار مخلص ، چاکر و غلام یکدیگرند در یک سو تفاهم بر سر جای پارک تمامی حریمهای همدیگر را با فحش و مرافعه می درند .
این رفتار نه تنها در بین مردم حتی در بین برخی از مسئولان نیز شایع است . فرهنگ شعار دادن و پوپولیستی عمل کردن چیزی به جز در آوردن ادای احترام کردن نیست. در حالی که همواره سخن از احترام به مردم و صاحبان اصلی کشور است اما در عمل برخی از مسئولان در دخالت کردن در جزیی ترین مسایل فردی افراد ابایی ندارند .
ریشه این بی احترامی ها در رفتار ما ایرانیان به مسایل مختلفی چون اختلافات قومی - نژادی، خود برتر بینی تاریخی ، اعتقاد به ضایع شده همیشگی حق توسط دیگران و بالاخره نیاموختن مفهوم اصیل احترام در خانواده و آموزش و پرورش بر می گردد.
در فرهنگ ژاپنی احترام به خود ، دیگران و طبیعت جزیی از فرهنگ کهن مردم است این احترام در تمامی سطوح جامعه جاریست و توسط آموزش و پرورش تشدید می شود . نظیر این احترام را در برخی از کشورهای اروپایی نیز می بینیم که حریم فردی و حریم طبیعت آنچنان محترم است که این احترام جزیی از رفتار عادی مردمان این کشورهاست به نحوی که مردم در رابطه با یکدیگر اصلا نیازی به تعارفات مختص به جوامع شرقی را احساس نمی کنند و فارغ از مخلصیم و چاکریم ،حدود و حریم زندگی فردی یکدیگر را محترم می شمرند .
این احترام را در رفتار با طبیعت ، کوه و رودخانه نیز میبینیم از دل این احترام، محیط زیست سالم تر حاصل می شود که در جهت احترام به نسل آینده از آن به شدت محافظت می شود.
این خلق عمومی در رفتار ترافیکی نیز نمود دارد در حالی که ما با هر سطح سواد و تربیتی در پشت رل اتومبیل خود را سلطان جاده می پنداریم و معتقدیم مردم موجوداتی هستند که جلوی ماشین ما سبز شده تا راه مارا سد کنند در کشورهایی که احترام به یکدیگر را می آموزند حق تقدم و رعایت آن به دلیل احترامیست که مردم برای یکدیگر و سلامت و حیات خود و دیگران قایلند البته در هر جامعه ای هیچ رفتاری مطلق نیست چنان که در قلب اروپا نیز کسانی دیده می شوند که این مفاهیم برایشان بی معناست
نکته دیگر رعایت احترام جنس مقابل است پدیده مزاحمت های خیابانی و آزارهای جنسی کلامی که در کشور ما متاسفانه بسیار شایع است یکی از عوارض یاد نگرفتن احترام به جنس مقابل است بسیاری از مردان جامعه ما زن را موجودی می پندارند که برای لذت و سرگرمی مرد آفریده شده و لذا هیچ ارزش انسانی دیگری برای وی قایل نیستن صاحبان این دیدگاه به راحتی به خود اجازه می دهند با آزارهای کلامی زن جوانی را در خیابان خرد کنند .
در حقیقت سو تفاهم در مفهوم احترام چنان که در جامعه ما جاری و ساری است موجبات مخاطرات اجتماعی فراوانی را فراهم آورده است و اگر نیک بنگریم فارغ از مشکلات اقتصادی، ریشه بسیاری از ناهنجاری های رفتاری است .
در این میان البته نقش خانواده بسیار پر رنگ است چنانکه آموزش وپرورش نیز باید این خلق و اخلاق نیک را با آموزشهای عملی تشدید کند. متاسفانه نیاموختن مفهوم صحیح احترام توسط خود متولیان سبب شده که کودکان ما نیز با این سو تفاهم ها بزرگ شوند و به جای مفهوم احترام مشتی تعارفات بی جا و زبان بازی های بیهوده و توخالی بیاموزند که در آوردگاههای رفتاری ماهیت پوشالی خود را نشان داده و فاصله آن با احترام واقعی مشخص می شود.
نظر شما