جبیر حامل چه پیامی برای اردوغان بود؟

عادل الجبير وزیر امور خارجه عربستان سعودی روزگذشته درسفری غیرمنتظره از ترکیه دیدار و با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور، بينالي ایلدیریم نخست وزیر و مولود چاووش اوغلو همتای ترکیه ای خود دیدار و پیرامون مسائل مختلف دوجانبه، منطقه ای و بین المللی گفتگو کرد.

بررسی تحولات سوریه دراولویت مذاکرات عادل الجبیر با مقامات ترکیه قرار داشت. درجريان این سفر 8 سند همکاری در زمینه های مختلف میان دو کشور به امضاء رسید. این سفر در حالی صورت گرفت که ترکیه اخیرا با حضور نظامی مستقیم در خاک سوریه و همگام با پشتیبانی آمریکا و مخالفان بشار اسد با عمليات نظامی تحت عنوان "سپر فرات" درشمال سوریه مناطق زیادی را در جرابلس تحت نظارت خود قرار داده است و نیروهای داعش را ازاین منطقه بیرون رانده است ومانع از پیشروی نظامیان ی.پ.گ، بازوی حزب دموکراتیک کرد سوریه به سوی غرب فرات شده است.

مولود چاووش‌اوغلو در کنفرانس مشترک مطبوعاتی با عادل الجبیر در آنکارا با برادر خطاب کردن او گفت روزگذشته درکنفرانس سوریه در لندن حمایت خود را از مخالفین رژیم اسد اعلام کردیم. چاووش اوغلو همچنین با اشاره به گفتگوی تلفنی خود با الجبير و پادشاه عربستان با رئیس جمهور ترکیه در پیش و پس از کودتای نافرجام در ترکیه از حمایت عربستان از حکومت ترکیه تشکر کرد.

وزیر خارجه ترکیه همچنین با اشاره به روابط مستحکم و ديرينه دوکشور از توافق دوطرف مبنی بر تبادل نظر وهمکاری های بیشتر در راستای تقویت مناسبات دوجانبه بویژه مسائل اقتصادی و دفاعی در قالب شورای هماهنگی مشترک دوکشور که پیشتر تأسیس شده سخن به میان آورد.

چاووش اوغلو در ادامه با اشاره به تشکیل 8 کمیسیون مشترک بین دو کشور در زمینه های مختلف، گفت: "بعد از تماس ها و اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک در ماه اکتبر، اولین نشست در ترکیه را با هدف گسترش روابط در تمام زمینه ها برگزار خواهیم کرد. وی تاکید کرد ترکیه و عربستان در بیشتر مسائل منطقه ای از جمله سوریه٬ یمن و عراق همفکر و هم نظر هستند و در دیدار امروز پیرامون مسایل مختلف ازجمله سوریه، یمن و عراق نیز به تبادل نظر پرداختیم. هدف؛ برقراری آتش بس در این دو کشور است.

وزیر خارجه ترکیه با اشاره به اینکه بیش از 52 هزار شهروند ترک برای ادای مناسک حج به عربستان رفته اند، از دولت عربستان به دلیل فراهم آوردن امکانات کافی و مناسب و تدابیری که دولت این کشور در این خصوص اتخاذ کرده است، قدردانی کرد.

عادل الجبیر نیز با تکرار سخنان همتای ترک خود در کنفرانس مطبوعاتی مشترک باردیگر با اشاره به کودتای نافرجام اخیر حمایت کشورش از دولت ترکیه را تکرار کرد. برخی از رسانه ها اخباری مبنی بر اعلام حمایت کامل عربستان از عملیات نظامي ترکیه درشمال سوریه دربرابر گروههای تروریستی از زبان الجبير خبر دادند.

وزیر خارجه عربستان همچنین با اعلام اینکه طرح جديد معارضين سوريه كه در لندن ارائه شد دقیق و جامع است و سوریه را به آینده‌ای نزدیک منتقل خواهد کرد، ازاین طرح حمایت کرد.

در همین حال اردوغان، رئیس جمهور ترکیه روز جمعه 19 شهریور در مجمتع ریاست جمهوری بش تپه در آنکارا با حضور هاکان فیدان رئیس سازمان اطلاعات و خلوصی آکار رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه، علاوه بر دیدار با وزیرخارجه عربستان با عبدالله بن ناصر بن خلیفه آل ثانی نخست وزیر و وزیر کشور قطر و ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو به طور جداگانه دیدار و گفتگو خواهد کرد. همچنین بینالی یلدیریم نخست وزیر ترکیه درهمین روز در کاخ نخست وزیری چانکایا با مقامات مذکور دیدار وگفتگو خواهد کرد، پیشتر نیز شاه بحرین دیداری رسمی از ترکیه بعمل آورده بود.
تحلیل
سفر مقامات عربی مورد اشاره به ترکیه (که احتمال سفر مقامات امارات متحده عربی به ترکیه را نیز تقویت میکند) بویژه عربستان در حالی است که اردوغان با ادعای اینکه عملیات برون مرزی ترکیه به درخواست مردم سوریه صورت گرفته و نیازی به اجازه از دولتی که صدها هزار نفر از هموطنان خودش را کشته است، ندارد و این عملیات معادلات را در سوريه برهم زد، اعلام کرد، هیچ سناریویی بدون جلب رضایت ترکیه در سوریه اجرایی نخواهد شد. قابل تامل تراینکه عملیات سپر فرات با واکنش جدی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای مواجه نشده است.

اين اظهارات اردوغان میتواند حاکی از احیای موقعیت اردوغان و ترکیه در دوره پسا کودتا وعملیات سپر فرات باشد که از جرابلس تا اعزاز را آزاد ساخته و اکنون نیز با آمریکا طرح حمله به الرقه را در دستورکار رایزني مشترک در حاشیه نشست20 مورد قرارداد باشد که درصورت نظارت بیشتر ترکیه، مخالفان مسلح اسد وامریکا بر مناطق سوریه، توان چانه زنی جبهه اتفاق در برابر جبهه اتحاد یعنی روسیه، ایران و اسد افزایش خواهد یافت.

از همین رهگذر سفردبیرکل ناتو، نخست وزیر قطر و وزیرخارجه عربستان به ترکیه در پساکودتاي نافرجام و عملیات سپر فرات حاکی از موقعیت ویژه ترکیه در سطح منطقه ای بویژه تاثیر کلیدی بر بحران سوریه و بويژه با رویکردحفظ ترکیه درمدارائتلاف امریکا وعربستان بسیارحائزاهمیت است.

در همین حال به نظر میرسد سفر وزیر خارجه عربستان و نخست وزیر قطر با هدف جبران مافات ناشی از تحولات مربوط به کودتا در ترکيه و برخی اخبار مبنی بر مطلع بودن یا دست داشتن این کشورها در کودتا و همينطور نگرانی از نزدیکی ترکیه به ایران و روسیه و نیز دور نماندن از فرایند تحولات سوریه صورت گرفته است. هرچند که محتمل است ایران و روسیه به دلیل همراهی احتمالی ترکیه در رابطه با ماندن بشار اسد تا زمان انتخابات ریاست جمهوری و کانديدانشدنش در انتخابات آتی در قبال تحرکات نظامی ترکیه در شمال سوریه علیه داعش و جنگجویان شاخه نظامي حزب دموکراتیک کرد سوریه (ی.پ.گ) اغماض کرده اند که دراینصورت امکان موفقیت اعراب در ایجاد شکاف میان ترکیه، ایران و روسیه کاهش مي یابد. درخاتمه نباید نقش پنهانی اسرائیل را که استراتژی همکاری با برخی کشورهای عربی برعلیه ایران را پیگیری میکند در ترغيب سفر مقامات عربی بويژه عربستان به ترکیه را ازنظر دور داشت.

در شرایط کنونی ایران با تلاش ديپلماتيک مضاعف و تقویت روابط و رايزنيها با اعراب غيرهمسو با عربستان، ترکیه و روسیه و اروپا و در صورت امکان با آمریکا مانع از شکل گيري اتحاد هایی علیه کشورمان شود و بتواند فرصتهای خود را درآینده سیاسی سوریه و منطقه ازدست ندهد.