علی‌اکبر احمدی با اشاره به تقابل سوفسطاییان با تفکر افلاطونی در مورد تبیین و نقد معرفت گفت: تحلیل سنتی، کلاسیک و سقراطی از آگاهی، تحلیلی نیست که به راحتی وارد هر تمدنی شده و حذف شود. در قرون وسطی این شیوه از آگاهی پذیرفتنی نبوده و با این تلقی از معرفت پیوندی برقرار نکردند و مبانی مسیحیت را از چنین معرفتی تهی دیدند و به تباین و تفاوت این دو مسلک رأی دادند. بنابراین قبول یک تلقی در باب آگاهی و معرفت و پاسخ به چیستی معرفت و آگاهی مبحثی اساسی است که جایگاهی اساسی در هر تمدن دارد.
احمدی با بیان اینکه کواین در سال 1950 دوره پر نشو و نمای تفکر خود را در فلسفه آغاز کرده است، گفت: تلقی سقراطی و افلاطونی و کلاسیک از یک معرفت فقط این نیست که معرفت یک «باور صادق موجّه» است، بلکه ابعاد دیگری دارد که باید به آنها نیز پرداخته شود.
وی افزود: کواین معتقد است که اگر گذشتگان، معرفت و آگاهی را باور صادق موجّه قلمداد می‌کنند، این تعریف را بر اساس یک مجموعه‌ای مبانی بدیهی پذیرفته است و بدون پذیرفتن این پیش‌فرض‌ها مبانی تلقی، کامل و تمام‌شدنی نیست.
احمدی، وجاهت و صداقت معرفت را معطوف و مبتنی در پیش‌فرض‌ها و مبانی مشروع و بدیهیاتی دانست که بدون پذیرفتن آنها نمی‌توان تعریف فوق را پذیرفت. وی ادامه داد: نمی‌توان از باور صادق موجّه، منهای رجوع به مبانی مشروع سخن گفت.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: معرفت‌باوران سنتی، بخشی از معرفت را نقدناپذیر در نظر می‌گیرند و بخش دیگری از معرفت را نقد و تبیین کنند، ضمن اینکه خود این تلقی را نیز نقدناپذیر در نظر می‌گیرند که معرفت عبارت است از مبتنیات نقد ناپذیر که وجاهت خود را از آن کسب می‌کند.
احمدی با اشاره به اینکه به اعتقاد کواین باید بر تئوری معرفت‌باوران از معرفت، خط بطلان کشید، گفت: در منظر وی معرفت مدعیاتی است نقدپذیر که بر مدعیات نقدناپذیر استوار نیست. از منظر کواین، تفکیک معرفت پیشینی و پسینی تفکیکی اشتباه است و مدعای کواین با تز معرفت‌شناسی طبیعی (طبیعی شده) پشتیبانی می‌شود.
وی با اشاره به نظریه قایق نویراتی ادامه داد: از منظر وی اگر در قایقی نشسته باشیم و تخته‌ای که در روی آن قرار داریم، مورد حمله امواج قرار گرفت، می‌توانیم جای خود را تغییر دهیم و با ایستادن بر تخته دیگر، آن تخته معیوب را اصلاح و تعمیر کنیم. این تلقی از معرفت، یک نقادی تمام عیار را در باب معرفت‌شناسی بیان می‌کند و قامت تمام‌عیار نقادی معرفت در کواین جلوه‌گر شده است.
عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: کواین معتقد است هرگز نمی‌توان معیاری برای ترجمه مفاهیم در نظر گرفت، چرا که وی صفت نسبیت را برای معرفت‌شناسی خود نمی‌پذیرد.
احمدی در پایان سخنان خود تصریح کرد: در سنت و فلسفه اسلامی، نقدپذیری معرفت با عرض و طول خاص خود پذیرفته شده است و اگر در مواردی از معرفت نقدناپذیر سخن رفته است، با احتیاط و توضیحات کامل همراه بوده است. بنده معتقد به تفاوت ماهوی میان معرفت‌شناسی تمدن اسلامی و مسیحی قرن وسطی هستم.
( منبع : فارس )
نظر شما