بلوای‌پلاسکو در شورای‌شهر؛ اصرار بر عذرخواهی و انکار مسئولیت

زهرا داستانی: ماجرای پیگیری بررسی حادثه پلاسکو و کشف علل و مقصران اصلی این حادثه به عنوان یک مطالبه عمومی پنج روز پس از پایان عملیات آواربرداری، محمدباقر قالیباف، شهردار تهران و عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور را وادار به حضور در مجلس کرد. اتفاقی که به دنبال عدم عذرخواهی شهردار تهران از مردم و ارائه گزارش قابل قبول و در تناقض با آمارهای وزیر کشور دوباره به شورای شهر خوانده شد تا با ارائه گزارشی جامع به ابهامات پاسخ دهد.

اما قالیباف در اولین گزارش خود چه گفت و که او را وادار به ارائه گزارشی دیگر در شورای شهر کرد و در مجلس چه گذشت و چه سخنانی در رابطه با حادثه پلاسکو در خانه ملت بین نمایندگان مردم رد و بدل شد؟

در اولین جلسه ارائه گزارش و بررسی حادثه تلخ پلاسکو در مجلس پیش از سخنان عبدالرضا رحمانی‌فضلی و محمدباقر قالیباف، کمیسیون‌های مختلف مجلس گزارش‌های خود را از این حادثه در صحن مجلس قرائت کردند. بخشی از این گزارش‌ها را در جدول زیر بخوانید:

پس از گزارش‌های متعدد کمیسیون‌ها و اتاق اصناف، نوبت به وزیر کشور رسید تا گزارش خود را از حادثه پلاسکو قرائت کند. در گزارش عبدالرضا رحمانی فضلی به مواردی از جمله حضور با تاخیر آتش نشانی و کمبود تجهزیات اطفاء حریق و جان باختن22 نفر و 16 نفراز آتش نشان ها اشاره شد.

پس از ارائه گزارش وزیر کشور از حادثه، شهردار تهران برای قرائت گزارش خود پشت تریبون رفت و پیش از بیان گزارشش فیلمی از 9 روز آواربرداری پلاسکو در صحن مجلس به نمایش گذاشت که با واکنش علی لاریجانی برای اتمام آن روبه‌رو شد.

شهردار تهران پس از یک مقدمه طولانی که بخش عمده گزارش ۳۵ دقیقه‌ای‌اش را پر کرد، گفت که آتش‌نشانی ۲.۵ دقیقه پس از اعلام حادثه، به محل رسیده است. همین جمله باعث شد غلامعلی جعفرزاده عصبانی شود و با فریاد به قالیباف اعتراض کند. پس از بالاگرفتن فریادها، لاریجانی از قالیباف پرسید چقدر از گزارشش باقی مانده و البته پس از آن گزارش شهردار ناتمام ماند. قالیباف حتی در سخنانش ادعا کردکه آواربرداری صحیح و استاندارد انجام شده است: «در برداشت آوار با همه استاندارهایی که هست به طور دقیق و در کمترین زمان ممکن اتفاق افتاده است، در مقایسه با ۱۱سپتامبر که ۷ ماه برای پایان عملیات زمان برده است (۹۰ روز تخلیه آوار برج دوقلو) توانستیم در کمتر از ۹ روز کار پلاسکو را انجام دهیم. علت کندی در شروع آواربرداری هم به دلیل این بود که یک سازه متصل روی مجموعه قرار گرفته بود. اما تخلیه آوار به بهترین شکل ممکن پیش رفت.»

به دنبال این اظهارات موج اعتراضات نمایندگان مجلس در صحن و پس از آن در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها آغاز شد و بسیاری از نمایندگان از جمله محمدرضا عارف اعتراض نسبت به عدم عذرخواهی قالیباف ابراز کرد.

پس از واکنش های بسیار، اما شهردار تهران به عدم عذرخواهی‌اش از مردم در خصوص حادثه پلاسکو واکنش سردی نشان داد. محمدباقر قالیباف در حاشیه افتتاح ایستگاه متروی هروی از خط 3 مترو تهران با حضور در جمع خبرنگاران در پاسخ به این سوال که نمایندگان مجلس و مردم از شما خواسته‌اند که به عنوان شهردار تهران در خصوص حادثه پلاسکو عذرخواهی کنید، گفت: من اجازه می‌خواهم از آنجایی که بحث پلاسکو ابعاد مختلفی دارد فردا که در شورای شهر برای ارائه گزارش حاضر می‌شوم به بررسی ابعاد مختلف بپردازم.

صبح روز بعد شهردار تهران برای ارائه گزارش در صحن شورای شهر حاضر شد. این جلسه که برای ارائه شفاف گزارش و رفع ابهامات برگزار شده بود به صورت علنی و با حضور خبرنگاران آغاز شد. 

در این جلسه اما قالیباف بعد از ساعتی قرائت گزارش خود مسئولیت پلاسکو را از سر خود باز کرد و توپ را به زمین دولت انداخت و اعلام کرد که ساختمان پلاسکو کارگاه بوده و شهرداری هیچ گونه مسئولیتی در قبال آن نداشته است. شهردار تهران به ماده ۱۰۱ قانون کار جمهوری اسلامی اشاره کرد و گفت: قانون گذار گفته است گزارش بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار در موارد مربوط به حدود وظایف و اختیارات آنها در حکم ضابطان دادگستری است. در ماده ۱۰۵ می گوید حتی در حین بازرسی به تشخیص بازرس کار احتمال وقوع حادثه و یا بروز خطر در کارگاه داده شود، بازرس کاری یا کارشناس بهداشت حرفه ای مکلف هستند مراتب را فورا به کارفرما و به رئیس مستقیم خود و دستگاه های ذیربط گزارش دهند.

شهردار تهران اضافه کرد: وزارت کار و امور احتماعی و وزارت بهداشت حسب مورد گزارش کارشناسان، از دادسرای عمومی محل و در صورت عدم تشکیل از دادگاه عمومی محل تقاضا خواهند کرد که فورا قرار تعطیل و لاک و مهر تمام و یا قسمتی از کارگاه را صادر کند. پس کسی که باید اینجا را لاک و مهر کند بر اساس قانون مشخص شده است. در اینجا ما خلا قانونی هم نداریم.

قالیباف با بیان اینکه در ادامه تاکید شده است که دادستان بلافاصله باید نسبت به صدور قرار اقدام و قرار مذکور پس از ابلاغ اقدام کند و حتی دادستان زمانی هم برای بررسی ندارد، گفت: دستور رفع تعطیلی در صورتی صادر خواهد شد که بازرس کار و یا کارشناس بهداشت حرفه ای رفع نقص را تایید نموده باشد یعنی دادستان دوباره نمی تواند بر اساس شکایت فرد رفع توقیف کند و تا زمانی که کارشناس تایید نکند، دادستان حق باز کردن پلمپ را ندارد.

اما این سخنان با واکنش های تند برخی اعضای شورای شهر مواجه شد؛ محمدمهدی تندگویان، نایب رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورا گفت: اینکه در زمان انجام عملیات حرف استعفا زده شود، درست نیست، زیرا شهردار تهران فرمانده عملیات بوده است، اما اکنون پس از این حادثه نظر شهردار تهران در مورد عذرخواهی یا استعفا چیست؟ آیا این مدل درست است؟ چه کسی باید استعفا دهد؟ آیا دادستانی یا وزارت کار استعفا کنند؟ نباید کار را با رودربایستی پیش ببریم و می‌خواهم موضع شهرداری تهران را در این زمینه بدانم.

رحمت‌اله حافظی هم گفت: خواهش می‌کنم مسائل را این طور توجیه نکنید، همین حرف‌ها را زدید که به اینجا رسیده ایم. آقای شهردار گفتند 1700 نقطه تجمع آب در سطح شهر داشتیم که به 150 مورد رسیده است، این جمله باعث شد یاد خانمی بیفتم که یک ماه پیش در جوی آب افتاد و مفقود شد. آقای شهردار از آن خانم که مفقود شده چه خبر؟

محمد سالاری هم گفت: بهتر است بودجه‌هایی که صرف همایش‌های بی‌تاثیر و خرید کیف و کلاه‌های تبلیغاتی می‌شود را قطع و در ایمن‌سازی هزینه کنید.

معصومه آیاد هم گفت: آیا با توجه به سازه و ساعت حادثه مجاز بوده‌ایم که از ساعت 8 تا 11:30 به پمپاژ آب بپردازیم، آیا از ساعت 11:02 دقیقه که عملیات تمام شده فرصت نبود که عزیزان را خارج کنیم. اکنون بالابرهایی در دنیا وجود دارد که ظرف 7 ثانیه افراد را از ساختمان بیرون می‌آورد. باید شبه عملیاتی انجام دهیم و ببینیم در این ساعت با تجهیزات موجود چند نفر را می‌توانستیم از ساختمان 15 طبقه تخلیه کنیم.

احمد مسجدجامعی هم انتقادات تندتری را مطرح کرد. او با انتقاد از مثبت ارزیابی کردن عملیات پلاسکو از سوی معاونان شهردار گفت: مدیران شهری در هر موقعیتی که قرار بگیرند از موفقیت‌هایشان صحبت می‌کنند و قطعا اگر به جای 16 آتش‌نشان 20 نفر هم جان می‌باختند باز می‌گفتند ما چقدر موفق بوده‌ایم و این درست نیست که در هر شرایطی بگوییم که موفق بوده‌ایم و ممکن است نقاط ضعفی نیز وجود داشته باشد، هرچند که ما مطلع نیستیم که مدیران شهری میزان موفقیت‌شان را با چه متری اندازه‌گیری می‌کنند. 

گرچه قالیباف در جلسه صبح شورای شهر گزارشی بلند را ارائه کرد اما ارائه گزارش به نوبت عصر هم کشیده شد.

عذرخواهی، اما نه برای پلاسکو

در جلسه نوبت عصر شهردار تهران بالاخره کلمه عذرخواهی را به زبان آورد، البته نه برای حادثه پلاسکو. او به عدم تجهیز آتش نشانان اعتراف کرد و گفت: من از مردم عذرخواهی می‌کنم چون در هر میدانی پای کار بودم، نتوانستم جان خود را بدهم و هر زمانی که لازم باشد جان خود را برای مردم می‌دهم اما رفتار سیاسی و غیرکارشناسی و باج دادن به ضدانقلاب‌هایی که آن سوی مرزها علیه انقلاب فعالیت می‌کنند را نمی‌پذیرم و تا آخر ایستاده‌ام تا جان خود را فدای مردم کنم.

محمدباقر قالیباف با بیان اینکه مستندسازی از حادثه پلاسکو در حال انجام است و این یکی از اقدامات مربوط به مدیریت بحران است؛ گفت: درباره تخصص من پرسیده شد و من ادعایی ندارم اما در دهه هفتاد دوره پدافند و بحران را در مقطع دکترا در دانشگاه تدریس می‌کردم.

به دنبال آن پرویز سروری، ‌رئیس کمیسیون حقوقی شورای شهر تهران پیشنهاد داد که نشان لیاقت در مرحله آواربرداری پلاسکو به قالیباف داده شود.

محسن سرخو، عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه شورای شهر تهران سه مصوبه در خصوص سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران داشته است افزود: مثل همیشه شهردار تهران برای مصوبات شورا تره هم خورد نمی‌کند به طوریکه در صحبت‌های خود نیز اشاره‌ای به مصوبات شورا در خصوص آتش نشانی نکرد.

عبدالحسین مختاباد هم گفت: بی‌تردید شهادت ۱۶ آتش نشان و افراد عادی در این حادثه یک شکست است. متاسفانه هنگامی که شهردار تهران به محل حادثه رسید، مدیرعامل سازمان آتش نشانی با کت و شلوار مانند یک شهروند عادی مشغول ارائه گزارش به شهردار تهران بود.

غلامرضا انصاری، عضو شورای شهر تهران نیز با اشاره به اینکه شهردار تهران از عذرخواهی مردم سر باز زده است افزود: باید این عذرخواهی انجام می‌شد و امیدواریم در فرصت باقی مانده خلاء به وجود آمده در مدیریت را جبران کند. تنها برای این 16 نفری که جانشان را در این حادثه فدا کرده‌اند آیا نمی‌ارزد که یک مسئول عذرخواهی کند. در چنین شرایطی استعفا پیشکش اما این موضوع در تاریخ ثبت خواهد شد. آیا نمی‌توانستیم برای آتش نشان‌ها GPS تهیه کنیم که حداقل پس از حادثه بتوانیم پیکر آنها را پیدا کنیم؟

محمد حقانی هم نکته نگران کننده دیگری را گفت: در میدان عملیات یک مدیر داریم و آن رئیس سازمان آتش نشانی است که همه باید گوش به فرمان او باشند. باید ساختمان را تخلیه می‌کردند نه اینکه ساعت ۱۰:۳۰ دوباره به زور آتش نشان داخل ساختمان می‌فرستادند.

علی صابری هم ضمن عذرخواهی از حادثه پلاسکو گفت: شهردار باید مشخصا از دادستان بخواهد نسبت به پلمب یا لاک و مهر یک مکان ناایمن اقدام کند نه اینکه با طرح ابهامات موجب تفسیر قوانین را فراهم کند.

اما روایت مهدی چمران، رییس شورای شهر چیز دیگری بود. او با انتقاد از تذکرات برخی از اعضای شورای شهر که به عقیده‌اش رنگ و بوی حزبی و سیاسی داشت گفت: همه ما اعضای شورا، عضو یک شورا هستیم و باید همه با هم بدون در نظر گرفتن گرایشات سیاسی نسبت به حل مشکلات و پاسداری از مصوبات اقدام کنیم.

در ادامه این جلسه همچنین عباس جدیدی عضو شورای شهر تهران با تاکید بر لزوم تبعیت همه دستگاه‌ها و نهادها از قانون گفت: همه در مقابل قانون یکسان هستند و در حادثه پلاسکو نیز با در نظر گرفتن همین موضوع باید ابعاد مختلف حادثه مورد بررسی قرار بگیرد.

ابوالفضل قناعتی عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه کمیته حقیقت‌یاب جمع‌بندی نهایی را در مورد حادثه پلاسکو اعلام می‌کند، گفت: اگر شهرداری مصوبات شورا را اجرا نکرده بود باید به صورت جدی تذکر می‌دادیم و طرح سوال می‌کردیم.

از سوی دیگر مدافعان قالیباف هم معتقد بودند «نباید شهردار را گوشه رینگ بگذاریم و به آن ضربه بزنیم»

مجتبی شاکری گفت: ما اعضای شورای شهر تهران باید استعفاء دهیم به عنوان کسانی که بودجه را تصویب کرده‌ایم، باید پاسخگو باشیم که نظارت ما کجا بوده است؟ بهتر است جای خودمان را با شهردار عوض کنیم. ما نباید از این مسوولیت شانه خالی کنیم. این بار یک سرش بر روی شانه شهردار و سر دیگرش بر دوش ماست. درست نیست که شهردار را گوشه رینگ بگذاریم و هرجور که می‌خواهیم به آن ضربه بزنیم.

محسن پیرهادی هم در پاسخ به اعضایی که اصرار داشتند قالیباف باید عذرخواهی کند، گفت: کسانی باید عذرخواهی کنند که جریان و گفتمانشان در شورای شهر سوم متفاوت بود. به گونه‌ای که با قلم شکسته و زبان کوتاه شش دانگ از سیاست‌های شهردار حمایت می‌کردند اما امروز نرخ نان چیز دیگری می‌گوید؟

گرچه جلسه طولانی دفاعیات قالیباف امروز بالاخره به پایان رسید اما هنوز هم پس لرزه های آن در فضای مجازی دیده می شود. محمدمهدی تندگویان در پیام توئیتری خود تلاش کرده واکنش‌های برخی اعضای شورای شهر به سخنان محمدباقر قالیباف درباره پلاسکو را به املاک نجومی ربط دهد. او در توییت خود نوشته است: «جلسه امروز شورای شهر بازتاب لیست املاک نجومی بود. قضاوت آن با خود مردم است و رسانه ای آگاه حقیقت را اطلاع رسانی خواهند کرد.»

از سوی دیگر،‌ پاسخی که همراهان قالیباف به شورای شهر دادند هم جای تامل داشت،‌ مازیار حسینی، فرمانده عملیات آواربرداری پلاسکو در بخشی از توضیحاتش گفت: برخی‌ها انتقاد می‌کنند که چرا از فوم و کف به جای آب استفاده نکردید که باید بگویم حجم مواد قابل اشتعال بسیار بالا بوده و بنا به نظر کارشناسان 10 تا 11 بار بیشتر از مواد لازم برای آب کردن این ساختمان مواد قابل اشتعال وجود داشته است.

همچنین داوری، معاون عملیات سازمان آتش‌نشانی در پاسخ به ابهامات و سوالات مطرح شده، گفت: اظهاراتی وجود دارد که آتش نشانان پس از 5 دقیقه به محل حادثه آمدند و برگشتند و 15 دقیقه بعد دوباره به محل حادثه آمدند. در این حادثه سه گروه به محل حادثه اعزام شد، اولین گروه با تکیه بر امکانات ساختمان وارد عمل می‌شوند تا زمان را از دست ندهند اما تجهیزات ساختمان عمل نکرده است.

او بیسیم نداشتن همه آتش‌نشان‌ها را تایید کرد و گفت: در سیستم آنالوگ چنین چیزی امکان‌پذیر نیست و نیروهای نظامی نیز همین گونه هستند و همه سربازها بی‌سیم ندارند. در آتش‌نشانی نیز فقط فرماندهان بی‌سیم دارند و یک تیم مجهز به یک یا دو بی‌سیم است.

اما در همین بخش، سوال رحمت‌اله حافظی قفل دیگری در ابهامات زد وقتی که در پاسخ رییس کمیسیون سلامت شورا درباره دلایل دیجیتال نشدن بیسیم آتش‌نشانی گفت: من را به این مسائل وارد نکنید!

47235