درس خارج رهبری و نکته‌ای که مغفول ماند

علی تبریزی

برخورد جالب رهبر معظم انقلاب با طلبه منتقد در جلسه درس خارج فقه سه شنبه ۱۳ آذرماه در اغلب رسانه ها تحت الشعاع مباحث مطروحه درباره بازنشستگی مدیران قرار گرفت. حال آن‌که این رفتار حاوی نکات ارزشمندی برای سایر مدیران و عموم مردم بود.

این‌که یک طلبه ساده به راحتی می‌تواند خود را مقابل بالاترین مقام حکومتی برساند، انتقادش را مطرح کند، تیغ نقدش هم برّنده باشد، نه تنها ترسی از بازخورد نقد نداشته باشد بلکه با تهوّر و بی‌پروایی و با لحنی همراه با عصبانیت و صدای بلند رهبرش را خطاب کند و در انتها نه فقط با او برخورد نشد که فردای آن روز رهبر جامعه اسلامی از او عذرخواهی هم کرد! چه درسی از این بالاتر برای مسؤولان جامعه ما؟ مسئولانی که گاهی با زبان ملایم هم نمی‌شود از اغلب آن‌ها انتقاد کرد. آقا به همه مسئولان درس عملی دادند که هیچ‌کس از خطا مصون نیست لذا حتی یوسف صدیق نیز در جایگاه نبوتش به خدا چنین عرضه می دارد: «اگر خدای بزرگ و مهربان بر آدمی رحم نیاورد هیچ انسانی از خطر نفس امّاره در امان نیست و به کمک خداوند نیاز دارد.» (آیه ۵۳ سوره یوسف)

از طرفی نقد مردم جامعه زمانی ارزش پیدا می‌کند که گوش شنوا و نقدپذیری باشد. رهبری بارها در جلسات با اقشار مختلف مردم این موضوع را به اثبات رساندند که شنونده نقدهای کارگشا هستند و ای‌کاش سایر مسؤولان نیز بجای تخطئه نقّادان دلسوز، از آن‌ها استقبال می‌کردند.

حتی مولای متقیان حضرت علی (ع) نیز با وجود برخورداری از مقام عصمت به یاران خود می‌فرمود: «من از نقد شما فراتر نیستم هر آن‌چه را لازم می‌دانید با من بگویید و بیم و هراسی نداشته باشید.»

این سیره علوی برای نهادینه کردن نقد و نصیحت به رهبران و حاکمان دولت اسلامی بوده و هست و جلوه عینی و حقیقی دموکراسی دینی به شمار می‌رود. سایر مسئولان ما نیز باید از نقد و نظر روی نگردانند، چهره درهم نکشند، به اصل مشورت به ویژه با عالمان و فرهیختگان و تجربه آموختگان سخت پایبند باشند تا تصمیمات سنجیده‌تر و بی‌عیب‌تر باشد.

از طرفی نقذپذیری و قبول نصیحت از نشانه‌های تواضع است، زیرا افراد متکبّر حاضر نیستند از کسی نصیحت یا انتقادی بشنوند. در روایات، عنوانی وجود دارد به نام «قبول النُّصح»؛ یعنی پندپذیری و قبول نصیحت. این صفت ستایش شده، مقدمه کمال انسان است و بدون آن خطاهای انسان برطرف نمی‌شود.

از صحبت دوستی برنجم
که اخلاق بَدَم، حَسَن نماید
کو دشمن شوخ چشم دانا؟
تا عیب مرا به من نماید

۲۹۲۹