شناخت مستقیم ما از جناب خانیکی به سه بُرهه برمی گردد. اولین بُرهه مربوط به آستانه انقلاب است که خانیکی به عنوان یک چریکِ مجاهد نقش بازی می کند. در این برهه ما با او از حیث اهداف همسویی و همدلی داشتیم، اما از نظر تاکتیک و متدولوژی با آن خط مشی و تقلیل تمام بحران ها به مسئله سیاسی و تغییر نظام ها و حکومت ها اختلاف داشتیم. اساس مشکلات ما ساختارهای فرهنگی است و این تفاوت خط مشی شریعتی و مجاهدین در آن زمان هم بود. بُرهه دوم به دوران اصلاحات باز می گردد.
شخصیت خانیکی را در این دوران به عنوان یک شخصیت نمادین استراتژیست اصلاح طلب و مشاور رییس می شناسیم. همان سنت نصایح الملوک و وزای اصلاح گر که در تاریخ و فلسفه سیاسی ایرانی ما حاضر است. چیزی که البته در مجموع هم ناکام بوده است. در اینجا هم ما یک دیالوگ انتقادی با اصلاح طلبان به طور کلی و ایشان به عنوان مخاطب خاص داریم. انتقادی مبنی بر اینکه اصلاحات باید ساختاری، بنیادی و اساسی باشد، وگرنه نوعی سازشگری خواهد شد که اتفاقا در خدمت جبهه محافظه کار و نظام حاکم بر می آید.
چهره سوم ایشان، پژوهشگر و محققی آکادمیک است. در اینجا خانیکی یک فراخواننده به دیالوگ اجتماعی میان جامعه، دانشگاه و دولت و رسانه ها است. اختلاف نظر اینجا هم این است که گفت و گو شروطی لازم دارد. گفت و گو لزوما حلال مشکلات نیست. جنگ امروز جنگ به رسمیت شناخته شدن است. این به رسمیت شناخته شدن و قدرشناسی از مسیر مبارزه و تنازع می گذرد. مبارزه ای که مبارزه حیات و مرگ است. پرسش این است که اگر حریف قدرت در ما نبیند، تناسب قوا نباشد، تن به گفت و گو نمی دهد. در این وضعیت چرا باید با ما گفتگو کند؟ یکی از شروط گفتگو در اینجا تناسب قوا و تنازع و مبارزه است.
* منتشر شده در کانال شخصی دکتر احسان شریعتی
نظر شما