کُردهای ترکیه اکثریتی در اقلیت!

یکی از قومیت های که نوروز را با شکوه تمام برگزار میکند کُردها هستند و کُردها در ایران و ترکیه و سوریه و عراق از چهارشنبه سوری تا روز سیزده به در ، تمام آیین های نوروزی محترم شمرده و قدر میدهند .

در ایام پیش از بیماری منحوس کرونا فرصتی شد که سفری به مناطق شرقی و کردنشین نشین ترکیه داشته باشم ، مناطق شرقی ترکیه که کلا با شهرهای غربی آن در وضعیت متفاوتی هستند . و به لحاظ اقتصادی و امنیتی تفاوت محسوسی قابل مشاهده است و هنوز هم حضور نیروهای ارتش ، به همراه نفربر نظامی در جادهای این منطقاق قابل مشاهده است .

بعد از مرز بارزگان و از شهردوغو بایزید تا شهر ارزروم شاهد شهرهای هستیم که به لحاظ اقتصادی و توسعه یافتگی در وضعیتی ضعیف هستند و به نظر این عدم توجه به این مناطق توسط دولت ترکیه به دلیل کُردنشین بودن این مناطق است .

این مناطق که در دو استان آغری (آگری ) و ارزروم میباشد، بعد از استقلال ترکیه و تشکیل جمهوری ترکیه توسط ترکهای جوان به رهبری کمال آتاتورک در سال 1923 ، شاهد دو قیام کُردی بزرگ بر علیه کمالیستها بوده است ، یکی توسط جنبش خویی بون به رهبری احسان نوری پاشا و  تشکیل جمهوری آرارات مابین سالهای 1927 تا 1930  در حدود و ثغور استان آغری به مرکزیت شهر کردآوا که امروز دوغو بایزید خوانده میشود و دیگری قیام شیخ سعید پیران (پالو) از شیوخ نقشبندی شهر ارزروم ، در سال 1925 که در مدت کوتاهی توانست نیروی بزرگ گرد هم آورده و شهر دیاربکر که به نوعی پایتخت کُردهای ترکیه میباشد را به مدت 2 ماه به محاصره خود در آورد .

قیام آرارات و قیام شیخ سعید هر دو توسط ارتش ترکیه سرکوب شد و شیخ سعید اعدام و احسان نوری پاشا فراری و به ایران پناهنده گشت ، بعدها در سال 1937 قیام دیگری توسط کُردهای علوی به رهبری سید رضا در منطقه درسیم به وقوع پیوست که آن قیام هم به شدت سرکوب شد تا 70 هزار کُرد علوی در جریان قیام سیدرضا کشته شده اند و نام منطقه درسیم هم به تونج ایلی( مشت برنزی ) تغییر نام پیدا کرد که حکایت از نوع برخورد ترکیه با کُردهای این کشور را دارد .

امروز ترکیه با داشتن 15 تا 20 میلیون کُرد ، دارای بزرگترین جمعیت کُرد، مابین کشورهای خاورمیانه میباشد که تقریبا معادل یک چهارم جمعیت این کشور است و از 81 استان این کشور 23 استان کُردنشین هستند ، مناطقی که سالهاست به دلیل فعالیت حزب کارگران کردستان و مبارزه آنان با دولت ترکیه روی آرامش را به خود ندیده است و دولت ترکیه نیز در برخورد با کُردها همیشه از سیاست مشت آهنین و برخورد نظامی و سخت  استفاده کرده است.

 به نظر بزرگترین مشکل ترکیه در حال حاضر و در آینده حل مسئله کردستان این کشور و چگونگی برخورد با این جمعیت بزرگ است که حقوقی حداقلی برای آنان در نظر گرفته است .

پیدا کردن راه حل مسالمت آمیز برای برخورد با کُردها و رفع ناهمگنی بین مناطق شرقی و غربی در این کشور میتواند حلال بسیاری از مشکلات ترکیه چه در زمینه داخلی و چه در زمینه روابط با همسایگان خود به خصوص عراق و سوریه باشد ، که هم اکنون کُردهای سوریه و خودمختاری نسبی آنها یکی از دغدغه های اصلی آنکارا در این روزهاست .